Tytuł: Żywot EZOPA Fryga Mędrca obyczajnego i z przypowieściami jego.

Autor: BIERNAT z Lublina, ilustracje i układ graficzny Z. RUCHLICKI, wybór, opracowanie i wstęp A. JELICZ, redaktor A. SZARSKA oraz BIERNAT z Lublina, posłowie napisał Jan TRZYNADLOWSKI.

Wydawca: Instytut Wydawnicza „Nasza Księgarnia” & Wydawnictwo Zakładu Narodowego Im. Ossolińskich (reprint z egz. Kórnickiego – Kraków 1578), Warszawa 1952 oraz Wrocław 1981. 80+150(+ IX+1 stron oraz 4 stronicowa broszura o serii wydawniczej, luzem) stron, rysunki w tekście), oprawa twarda tekturowa oraz miękka z obwolutą i banderolą, format 13x17 cm oraz 14,5x19 cm.

Stan dobry - ogólne podniszczenie i zabrudzenia okładki oraz środka (w wydaniu Naszej Księgarni - uszkodzenie grzbietu okładki, niewielkie ubytki grzbietu okładki, na grzbiet okładki naklejona przeźroczysta taśma z tworzywa, prywatne pieczątki własnościowe) – poza tym stan OK.

A. „Żywot EZOPA Fryga Mędrca obyczajnego i z przypowieściami jego”. Wstęp - To było bardzo dawno. Jakieś czterysta kilkadziesiąt lat temu. Czyli na przełomie wieków XV i XVI. Cała sprawa zaczęła się naturalnie w mieście. Bo w miastach działo sią wtedy dużo ciekawych rzeczy. W mieście spotykało się wielu ludzi, odbywały się targi i jarmarki, na które zjeżdżali sią kupcy z różnych krajów, przywozili rozmaite cenne towary i sprzedawali je na rynku lub w sukiennicach. (Były to ówczesne hale targowe z kramami). Na placu przed ratuszem miejskim czy w gospodach i winiarniach gromadzili sią ludzie, opowiadali sobie nowiny (pamiętajcie, że gazet jeszcze nie było), dzielili sią swymi doświadczeniami, wędrowni sztukmistrze, zwani ioculatorami, urządzali przedstawienia, śpiewali pieśni, opowiadali zabawne bajki, gadki, wiersze. Takie gadki powtarzano sobie, wędrowały z ust do ust, zapisywano je często, zwłaszcza jeśli były zabawne i pouczające. Dostawało się w nich złym panom wyzyskującym ubogich ludzi, chytrym oszustom, chciwym księżom, co więcej dbali o własny zysk niż o zbawienie, o które tak kazali troszczyć się wiernym. Odważne bywały te mieszczańskie gadki. Ubodzy ich autorzy nie oszczędzali możnych, chętnie im przypominali, że są takimi ludźmi, jak inni, i że śmierć wszystkich zrówna. Jednako zatańczy z królem jak i z żebrakiem. Nawet często malarze malowali takie „tańce śmierci” na obrazach kościelnym. Niechętnym okiem patrzyła na to szlachta i, gdzie mogła, uciskała mieszczan, ale pisać o nich jeszcze nie potrafiła. Gdzie tam! Rzadko się trafiało, by szlachcic wtedy umiał pisać, a jeśliby nawet się zdarzyło, to się tym nie chwalił - nieszlachecka to była rzecz piórem się parać ni jakimkolwiek rzemiosłem. Toteż w miastach średniowiecznych powstawały i pierwsze dzieła sztuki: w warsztatach rzemieślniczych piękne, rzeźbione ołtarze, sprzęty codziennego użytku, ozdobne skrzynie, stoły, zydle. Murarze wznosili wspaniałe, strzeliste gmachy kościołów, ratusze, sukiennice, domy mieszczańskie. Żacy, klerkowie, magistrzy tworzyli mieszczańską literaturę. Próżno byłoby szukać tego na folwarku szlacheckim, bardzo ubogim, jeśli chodzi o produkcję kulturalną. W mieście też, nie w szlacheckim dworze, jak sądzono przez wiele lat, narodził się pierwszy pisarz polski, na długo przed Rejem piszący już nie po łacinie, ale w języku narodowym. Nie szlachcic, nie potomek znakomitego rodu, ale ubogi mieszczanin - Biernat z Lublina - stał się ojcem literatury polskiej. Jemu to przypadł ów zaszczyt...

B. „Żywot Ezopa Fryga, mędrca obyczajnego, z przypowieściami jego” – utwór BIERNATA z Lublina wydany po raz pierwszy w Krakowie ok. 1522 roku. Żaden z egzemplarzy tego wydania nie zachował się. Najstarsze zachowane wydanie pochodzi z 1578 r.

Żywot EZOPA Fryga jest najobszerniejszym polskim utworem wierszowanym wczesnego renesansu. Składa się z 3144 wersów, uporządkowanych w czterowersowe strofy i rymujących się parzyście. Dzieło stało się jednocześnie przełomem w wersyfikacji, gdyż Biernat przeszedł z wiersza intonacyjno-zdaniowego w sylabizm względny. W utworze odnaleźć można także ponad 270 przysłów, dzięki czemu BIERNAT z Lublina jest uznawany za pierwszego paremiografa w literaturze polskiej. Wraz z „Żywotem” wydawany był zbiór bajek BIERNATA.

Pierwsze wydanie utworu, które miało miejsce w Krakowie, datuje się na rok 1522. Najstarsze zachowane wydanie ukazało się także w Krakowie, ale w 1578 r. Jedyny kompletny egzemplarz tego wydania przechowuje się w zbiorach Biblioteki PAN w Kórniku.

Rodowód „Żywota EZOPA Fryga” sięga starożytności. Około VI w. p.n.e. powstała pierwsza biografia poety i bajkopisarza EZOPA, która nie została zachowana, ale była wiele razy przeobrażana i poszerzana o nowe szczegóły. Najwcześniejsze zachowane teksty „Żywota EZOPA” pochodzą z XII wieku i są zapisane w języku greckim. Łacińskie przekłady, których dokonywali włoscy humaniści, datuje się na XV wiek.

Dzieło BIERNATA - Poeta nie tylko przybliżył czytelnikowi biografię EZOPA, ale i dokonał w niej szeregu przesunięć. Najważniejszym z nich jest próba powiązania dziejów mitycznego bohatera z rzeczywistością polską XVI wieku. Dokonuje się zatem uwspółcześnienie przygód i poglądów bohatera.

Legendarny EZOP ukazany został jako szpetny niewolnik. Sposób przedstawienia wyglądu postaci jest polemiką ze średniowieczną kategorią piękna, która osobom fizycznie atrakcyjnym z góry przypisywała zalety charakteru. W wypadku EZOPA zachodzi połączenie brzydoty z życiową mądrością, sprytem i błyskotliwością umysłową (pięknem wewnętrznym), dzięki którym z niewolnika stał się doradcą królów i nauczycielem ludu.

- Polecam!