Zawartość intelektualną książki Krzysztofa Masłonia, od lat piszącego o literaturze w „Rzeczpospolitej”, dość precyzyjnie określa jej tytuł. Składa się na nią kilkadziesiąt tekstów - wywiadów z pisarzami i rozbudowanych recenzji (w niektórych wypadkach można by nawet użyć terminu miniesej) - drukowanych przez kilka ostatnich lat na łamach wspomnianej gazety. Wśród bohaterów Masłonia aż roi się od noblistów i twórców znaczących w każdej z trzech - żydowskiej, rosyjskiej i polskiej - kultur. Nazwiska Kértesz, Sołżenicyn czy Rymkiewicz - by ograniczyć się do jednego przykładu dla każdej - stanowią wystarczającą zachętę dla czytelników zainteresowanych tym, co się działo - i dzieje - między trzema nacjami, których losy tak silnie i dramatycznie splątała historia, czyniąc wspólnym mianownikiem ich świadomości najtragiczniejsze doświadczenie ludzkości: totalitaryzmu. I to w wymiarze podwójnym - hitlerowskim i sowieckim.
Kolejny - po książkach „Lekcja historii najnowszej” (2003) i „Żydzi, Sowieci i my” (2005) - tom tekstów dziennikarza „Rzeczpospolitej”. Zawiera piętnaście wywiadów z największymi i najpopularniejszymi polskimi pisarzami (m.in. Czesławem Miłoszem, Wiesławem Myśliwskim, Ryszardem Kapuścińskim, Januszem Głowackim, Jerzym Pilchem) bądź osobami im bliskimi (Rita Gombrowicz). Całości dopełniają dwa szkice poświęcone wielkim postaciom polskiego życia kulturalnego - Agnieszce Osieckiej i Jackowi Kaczmarskiemu.
Ksawery Pruszyński powiedzieć miał kiedyś o Czesławie Miłoszu: Bałowien' sud'by. Dotknęło to przyszłego noblistę, gdyż uważał, że naprawdę los przyniósł mu wiele cierpień - jakiż więc był z niego pieszczoch losu? Krzysztof Masłoń w swej książce przedstawia zmagania polskich dwudziestowiecznych pisarzy z losem właśnie, z ciążącym na wielu z nich narodowym fatum. Opowiada o ich wysiłkach wyrwania się z kręgu zakreślonego przez polską historię i tradycję, dając wyraz głębokiemu przekonaniu, że to, co w nich i stworzonej przez nich literaturze najlepsze, wyrasta właśnie z narodowych korzeni, z najszerzej pojmowanej polskości. Książkę Krzysztofa Masłonia potraktować też można jako „wypiski” z dziejów piśmiennictwa polskiego dwudziestego stulecia. W szkicach i wywiadach tu pomieszczonych przeglądają się pisarskie losy Herberta i Iwaszkiewicza, Słonimskiego i Herlinga-Grudzińskiego, Miłosza i Hłaski, a także żyjących klasyków literatury polskiej: Tadeusza Konwickiego, Marka Nowakowskiego, Eustachego Rylskiego.
Stan idealny