Sprzedam tekę grafik odbitych z oryginalnych klocków drzeworytniczych autorstwa Stanisława Zgaińskiego. Zawiera 15 prac w tym jedną kolorową. Wydana w 1977 roku w Szamotułach.

Stanisław Zgaiński 1907-1944,

Urodził się 28 kwietnia 1907 roku w Kruszewie pod Czarnkowem. Po ukończeniu seminarium nauczycielskiego pracował jako nauczyciel w Kaźmierzu, a następnie w Szamotułach. W 1934 roku zawarł związek małżeński z Ludwigą z domu Gorzelniak, która pracowała jako nauczycielka w Kaźmierzu.

w 1939 roku został powołany do wojska i brał udział w walkach nad Bzurą. Tam dostał się do niewoli. Podczas pobytu w obozie jenieckim nawiązał kontakt z ruchem konspiracyjnym i po jakimś czasie został zaprzysiężony w organizacji noszącej nazwę Związek Walki Zbrojnej, która później zmieniła nazwę na Armia Krajowa.

Po powrocie do Wronek rozpoczął działalność konspiracyjną przybierając pseudonim „Klon”. Z jego inicjatywy w Szamotułach i Wronkach powstały komórki Armii Krajowej, których członkowie włączeni byli w pracę konspiracyjną na terenie powiatu szamotulskiego.

8 sierpnia 1944 roku na terenie zakładu zbrojeniowego „Dr. Ludwig Koch K.G Bremę” został aresztowany przez Niemców. Jego gehenna rozpoczęła się od więzienia w Szamotułach, poprzez Poznań, Żabikowo, a następnie niemiecki obóz koncentracyjny Gross-Rosen. Do obozu trafił straszliwie pobity przez Gestapo. Zmarł w obozie 14 października 1944 roku. Mimo tortur nie wydał ani jednego z członków Armii Krajowej z Wronek i okolic. 11 maja 1995 Stanisław Zgaiński został odznaczony pośmiertnie Krzyżem Armii Krajowej przez prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej Lecha Wałęsę.

Powrót Encyklopedia Wielkopolan„Nie był nauczycielem przeciętnym, miał szerokie zainteresowania kulturą wysok...”

Stanisław Zgaiński

ur.28 kwietnia 1907

zm. 14 października 1944

Architektura i sztuka | Edukacja | Muzyka | Nauki przyrodnicze | Wojskowość

Szkoła Podstawowa nr 1 im. Janusza Korczaka we Wronkach

Zdjęć: 49

Dokumentów: 1

POCHODZENIE

Stanisław Henryk Zgaiński urodzony 28.04.1907 we wsi Kruszewo koło Czarnkowa. Jego ojciec Jan był ogrodnikiem a matka Walentyna z domu Krzywańska pochodziła ze zubożałej rodziny ziemiańskiej. Zmarł w obozie Gross-Rosen w dniu 14 października 1944 r. na skutek powikłań pooperacyjnych.

EDUKACJA i PRACA ZAWODOWA

Stanisław w 1922 r. ukończył szkołę powszechną we wsi Kłodawa koło Rydzyny. Potem podjął naukę w Seminarium Nauczycielskim w Lesznie. Po jej ukończeniu w 1926 r. zdał w Czarnkowie egzamin kwalifikacyjny.

Pracę nauczyciela rozpoczął w szkole powszechnej w Kaźmierzu, gdzie uczuł 2 lata. Przez kolejne 11 lat pracował w Szamotułach. Uczył między innymi geografii, będąc jednocześnie opiekunem kółka krajoznawczego, muzyki i rysunku.

Jako malarz był samoukiem,podjął krótkie studia malarskie u wybitnego poznańskiego malarza i pedagoga Adama Hannytkiewicza, nie wywarły one jednak większego znaczenia na jego twórczość. Jego prace graficzne, głównie drzeworyty były cenione wysoko.

RODZINA

W 1934 roku Stanisław Zgaiński zawarł związek małżeński z Ludwiką z domu Gorzelniak, również nauczycielką. W 1935 roku urodziła się ich córka Ewa a w 1943 roku syn Wojciech.

W 1938 roku Ludwika Zgaińska rozpoczęła pracę w Publicznej Szkole Powszechnej Żeńskiej we Wronkach, co było powodem sprowadzenia się państwa Zgaińskich do tego miasta. Stanisław nadal pracował w Szamotułach, to zrodziło konieczność tymczasowego pomieszkiwania w obu miejscowościach.

DZIAŁALNOŚĆ WOJSKOWA

24 sierpnia 1939 r. jako strzelec został powołany do wojska. Trafił do 57. Pułku piechoty w Poznaniu, z którym brał udział w walkach nad Bzurą. Dostał się do niewoli. Podczas pobytu w obozie jenieckim nawiązał kontakt z ruchem konspiracyjnym i został zaprzysiężony do Związku Walki Zbrojnej (później Armia Krajowa). Następnie otrzymał przeniesienie do kopalni węgla brunatnego w Łużycach. Po powrocie do Szamotuł otrzymał przeniesienie do pracy w zakładach zbrojeniowych ,,Ludwig Koch KG Bremen’’, mający swój udział we Wronkach. Pracował na stanowisku kreślarza. Zmuszony został do osiedlenia się we Wronkach. Tam też nawiązał kontakt z sierakowskim ośrodkiem konspiracji, po czym w 1942 r. został zaprzysiężony do ZWZ/AK przez Bronisława Marona. Występował pod pseudonimem ,,Klon”. Do wiosny 1943 r. był komendantem placówki ZWZ we Wronkach, a od kwietnia 1944 r. pełnił funkcję p.o. komendanta Obwodu AK w Szamotułach. Jego działania nie uszły uwadze okupanta. 8 sierpnia 1944 r. po akcji „Apfelbach” przeprowadzonej przez Niemców, mającej na celu rozbicie AK na północy Wielkopolski, został aresztowany i przewieziony do Szamotuł.

Dnia 19 sierpnia 1944 r. został przewieziony do obozu w Żabikowie. Był przesłuchiwany w poznańskiej siedzibie Gestapo. W wyniku śledztwa uszkodzono mu staw kolanowy. 26 września trafił do obozu Gross-Rosen. Ból kolana spowodował, że zgodził się na operację w obozie, gdzie zmarł. Jego prochy zostały rozsypane na tamtejszych polach. Mimo straszliwych tortur nie wydał ani jednego z członków AK. 11 maja 1995 r. Stanisław Zgaiński został odznaczony pośmiertnie Krzyżem Armii Krajowej przez prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Wałęsę.

DZIAŁALNOŚĆ ARTYSTYCZNA

Stanisław Zgaiński był bibliofilem. Tworzył drzeworytniczą grafikę książkową. Jego pierwsze prace artystyczne powstały w 1928 roku. Chętnie malował pejzaże, zabytki architektury, stroje ludowe i studia portretowe. Uprawiał miedzioryt i cynkoryt oraz litografię. Tworzył również portrety i karykatury. Wśród jego prac można znaleźć wiele szkiców dziecięcych , na których portretował m.in. swoich uczniów. W latach 1929-1930 powstała pierwsza poważna praca artysty, tzw. „Teka Szamotuły” – zbiór drzeworytów ukazujących zabytki i folklor regionu. Wśród nich kolegiata w Szamotułach, Kościół w Słopanowie, Obrzycko ,, Szamotulanka ‘’. W latach 1931-1932 powstał drugi cykl drzeworytów zatytułowany ,, Z polskiego brzegu ‘’ będący następstwem podróży artysty po polskim wybrzeżu. Zbiór ten jest bardziej dojrzałym dziełem niż prace poprzednie.

Jego dziełem są okładki m.in. do :

• Śpiewnika R. Heisiga (Poznań 1933)

• Księgi Pamiątkowej Akademickiego Koła Szamotulan (Poznań 1934)

• Wesela szamotulskiego (1934) – ozdobione przez S. Zgaińskiego nie tylko graficznie, ale także z opracowanymi przez niego nutami szamotulskich melodii ludowych.

• Piosenek Szamotulskich Wincentego Kani (Szamotuły 1936 r.)

• XXV-lecia zbiorów ludoznawczych im. Heleny i Wiesławy Ciechowcz w Poznaniu. (Poznań 1937r.)

Zaobserwowane i narysowane przez niego szamotulskie motywy haftowane na tiulu zostały opublikowane w Atlasie polskich strojów ludowych- strój autorstwa Adama Glaby wydanym w 1951 roku. Głównie interesował go jednak exlibris. Pierwszy exlibris wykonał w roku 1934 dla swojej żony Ludwiki. W latach 1936-1939 stworzył ponad 60 książkowych znaków bibliotecznych, a w okresie okupacji 11. Księgoznaki oferował przyjaciołom, znajomym, bibliotekom, a także osobom z kręgu polityki i kultury ( Ignacy Paderewski, Gustaw Morcinek, Irena Dubiska ). Jego prace wielokrotnie prezentowane były na wystawach w Poznaniu, Bydgoszczy, Warszawie i Chicago.