Tytuł: Wesołe przygody leniwego smoka i inne opowiadania.

Autor: przełożyły Aleksandra Prybesowa, Bolesława Kopelówna i Zofia Sroczyńska [wyboru i przekładu dokonano w oparciu o zbiór opowiadań chińskich wydanych w języku angielskim pt. „The Courtesan’s Jewel Box”], ilustrowała Ewa Frysztak-Lubelska.

Wydawca: Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1960, wydanie I. 339 stron, rysunki w tekście, oprawa twarda płócienna, format 13x20 cm.

Stan dobry - ogólne podniszczenia i zabrudzenia okładki oraz środka – poza tym stan OK.

Wesołe przygody leniwego smoka i inne opowiadania: W ciągu swych niezmiernie długich dziejów Chiny wydały wielu pisarzy i poetów; obok tych, których nazwiska głośne są na całym święcie, także anonimowych twórców całej olbrzymiej literatury przekazywanej przez jedno pokolenie drugiemu w narracji ustnej, twórców literatury spisanej dopiero w parę wieków od czasu powstania.

Oficjalne rodzaje piśmiennictwa chińskiego, takie jak konfucjańskie traktaty obyczajowo-filozoficzne, dzieła historyczno-opisowe, dzieła teoretyczne różnych szkół filozoficznych oraz poezja i eseje, stanowiące właściwą literaturę piękną, rozwijały się bujnie, ale z biegiem czasu kostniały w ramach języka literackiego, odbiegając coraz bardziej od języka żywego, potocznego. Obok tej twórczości powstawała inna, o znacznie szerszym zasięgu, posługującą się językiem zrozumiałym dla wszystkich - literatura ludzi nie umiejących czytać. Miała ona nie mniejsze znaczenie od literatury oficjalnej. Na placach, targowiskach, często przy akompaniamencie instrumentów muzycznych zawodowi opowiadacze uliczni snuli fantastyczno-umoralniające opowieści i bajki, przeplatając je piosenkami i legendami i nawiązując do znanych wydarzeń historycznych. Rozwój miast i wzrost ich znaczenia pomnożył rzesze słuchaczy, a opowiadacze wzbogacają ubogą początkowo tematykę nowymi wątkami, dostosowując się do gustów odbiorców. W ten sposób powstają opowiadania miłosne, historyczne i inne, nic pozbawione akcentów krytyki w stosunku do władców, zabarwione specyficznym humorem, przepojone mądrością ludową, realistyczne, a jednocześnie pełne fantazji i nierzadko poezji. W latach wojen budzą patriotyzm i zachęcają do oporu wobec najeźdźcy, w okresie rozbicia Chin na małe państewka i nieustannych walk wewnętrznych stają się ucieczką od rzeczywistości.

Okoliczności, jakie towarzyszyły narodzinom tego rodzaju literackiego, wycisnęły na nim charakterystyczne piętno. Opowiadanie zaczyna się zazwyczaj fragmentem wiersza, który nie wiąże się bezpośrednio z fabułą, albo znaną ogółowi anegdotą wprowadzającą słuchaczy w nastrój i informującą o tematyce opowieści. Opowia-daczowi pozwalała ona zyskać na czasie i zgromadzić większą grupę słuchaczy. Tok opowiadania przerywany był często wierszem lub pytaniami kierowanymi wprost do audytorium, a mającymi podtrzymać nawiązany już kontakt ze słuchaczami. Cechy te zostaną zachowane nawet w późniejszej wersji pisanej.

Z biegiem lat takie uliczne opowieści stają się coraz bardziej popularne i urozmaicone. Fabuła zostaje udoskonalona nowymi szczegółami, bohaterowie wyposażeni w nowe cechy. Opowiadacze zależnie od własnej inwencji rozbudowują te opowieści snując w nich nieraz kunsztowne intrygi. Ułatwiają sobie zadanie notując w ogólnym zarysie dłuższe lub bardziej zawiłe historie.

Opowiadanie długo jeszcze ma charakter anonimowy i ludowy, nawet wtedy, kiedy zostanie spisane i przystosowane do wymagań stylistyki języka literackiego. W późniejszych wiekach zrodzi ono dwa najbardziej popularne w Chinach rodzaje literackie - powieść i dramat, które niemal do naszych dni nie zyskają sobie miana literatury.

Pierwsze zbiory opowiadań zawdzięczamy ludziom nieznanym - urzędnikom, którzy przeszedłszy przez egzaminy państwowe i uzyskawszy wymagane wykształcenie nie zaszli daleko w karierze urzędniczej. Wydawano je drukiem prawdopodobnie już w X stuleciu, ale najwcześniejsze z istniejących do dziś wydań pochodzi dopiero z czasów dynastii Ming (1368-1644), choć obejmuje opowiadania powstałe w wieku dziesiątym.

Opowiadanie jako rodzaj literacki dostało się więc bocznymi niejako drzwiami do literatury i czas jeszcze jakiś będzie nosiło piętno literatury drugiej kategorii. Dlatego też pozostanie zasadniczo anonimowe, mimo że w późniejszym okresie zawodowi już pisarze kontynuować będą tradycję ludowych opowiadaczy ulicznych.

Opowiadania niniejszego tomu powstały na przestrzeni sześciu stuleci (X-XVII); zostały one wybrane z dwóch najbardziej znanych zbiorów opowiadań chińskich. Redaktorem jednego z nich był znany dramaturg i miłośnik literatury ludowej żyjący na przełomie wieku XVI i XVII, imieniem Feng Meng-lung. Drugi zbiór opowiadań wydał inny dramaturg Lin Meng-czu, którego mamy prawo uważać nie tylko za redaktora, ale w pewnym stopniu i za ich twórcę.

W wydaniu polskim opowiadania zostały skrócone nieco przez usunięcie niektórych anegdot nie włażących się bezpośrednio z akcją, a wymagających zbyt wielu przypisów. Zastosowano transkrypcję nazw i nazwisk chińskich zgodną z wymaganiami fonetyki języka polskiego.

Czytelnik znajdzie w tych opowiadaniach, powstałych przed wiekami, w dalekich nieznanych Chinach, poza egzotyką, kolorytem i pełną wdzięku prostotą, także wicie sytuacji i spostrzeżeń, które wydawać się mogą zaskakująco bliskie i aktualne. A wtedy przyzna rację staremu przysłowiu chińskiemu: „W obrębie czterech mórz wszyscy ludzie są braćmi.” [Teresa Lechowska].

Spis rzeczy:

Przedmowa [Teresa Lachowska];

• Rzeźbiarz i hafciarka;
• Miłosny liścik mnicha;
• Mściwe lisy;
• Ukryty testament;
• Córka króla Żebraków;
• Szkatułka kurtyzany;
• Cin sprzedawca oleju i królowa Kwiatów;
• Peonie starego Ciu;
• Wesołe przygody leniwego smoka;

Przypisy.

- Polecam!