Pielęgnacja sztućców

Od 1760 roku z pasją tworzymy sztućce znane w całej Europie z najwyższej jakości. Aby cieszyć się użytkowaniem przez długie lata warto wiedzieć jak pielęgnować sztućce we właściwy sposób.

Komplety sztućców Gerlach wykonane są z najwyższej jakości stali nierdzewnej 18/10, dlatego utrzymanie ich w dobrym stanie nie jest problematyczne. Przed użyciem należy wszystkie elementy zestawu dokładnie umyć.

W przypadku ręcznego mycia sztućców należy używać delikatnych środków myjących. Sztućce można myć w zmywarce, ale należy zastosować się do zaleceń producenta zmywarki. Sztućców nie należy myć z przedmiotami wykonanymi ze srebra czy zwykłej stali węglowe

Rodzaje i zastosowanie sztućców

Znając prawidłowe ułożenie sztućców na stole oraz odpowiedni sposób posługiwania się nimi, warto również poznać ich rodzaje oraz zastosowanie. Prócz podstawowego zestawu – łyżki, noża, widelca i łyżeczki, którymi posługujemy się na co dzień, w skład zastawy stołowej wchodzi o wiele bogatsze wyposażenie.

Łyżki i łyżeczki

Łyżka uważana jest za najstarszy ze sztućców. Jej używanie sięga czasów prehistorycznych. W  Polsce upowszechniła się w późnym średniowieczu, a obecnie możemy wyróżnić następujące rodzaje łyżek:

• Łyżka obiadowa to klasyczna łyżka o standardowych wymiarach, takich jak pozostałe sztućce obiadowe,służąca do jedzenia zup i innych dań.
• Łyżeczka deserowa jest mniejsza niż łyżka obiadowa, ma szerszą i krótszą miseczkę. Przeznaczona jest do różnego rodzaju deserów.
• Łyżeczka do kawy rozmiarem przypomina łyżkę deserową, ma wąską, niewielką miseczkę. Wśród tego rodzaju łyżeczek dostępne są także łyżeczki przeznaczone do konkretnych rodzajów kawy, jak łyżeczka mocca, czyli bardzo mała łyżeczka przeznaczona do espresso serwowanego w małych filiżankach) oraz łyżeczka do kawy latte z długim trzonkiem i małą, okrągłą miseczką.
• Łyżeczka do herbaty z miseczką nieco szerszą niż w łyżeczce do kawy, ponieważ służy także do wyjmowania z filiżanki torebki z herbatą.
• Łyżeczka do cukru nazywana także szufelką, ma prostokątny kształt i jest głębsza niż łyżeczka deserowa.
• Łyżka do sałatek razem ze specjalnym widelcem przypominającym łyżkę tworzy komplet sztućców ułatwiających nakładanie sałatek.
• Łyżka wazowa ma długi trzon i głęboką miseczkę. Służy do nalewania zupy.
• Łyżka do sosów ma postać klasycznej łyżki z głębszą miseczką. Do nabierania sosów.
• Łyżka półmiskowa podobna jest do łyżki obiadowej; służy do nakładania na talerz ziemniaków, ryżu oraz innych dodatków.

Widelce i widelczyki

Widelec pojawił się w Europie około XI wieku. Początkowo miał tylko 2 zęby i służył do nabijania mięsa. W miarę upływu czasu podlegał przemianom, w efekcie których przybywały mu kolejne zęby, a jego główka została wygięta tak, aby podczas spożywania posiłku jedzenie nie zsuwało się z widelca.

Wyróżniamy następujące rodzaje widelców:

• Widelec obiadowy ma zazwyczaj cztery długie, regularne zęby i główkę o średniej szerokości. Przeznaczony do różnego rodzaju dań.
• Widelec do ryb występuje w dwóch wariantach. Widelec z trzema szeroko rozstawionymi zębami, krótszy od widelca do przystawek, służy do spożywania potraw rybnych. Jego wersja z czterema zębami przeznaczona jest do serwowania ryb.
• Widelec do przystawek jest nieco mniejszy od widelca obiadowego, a jego ząbki są krótsze. Przeznaczony jest do różnego rodzaju przystawek.
• Widelczyk do ciast/deserów jest to mały widelczyk, wielkości klasycznej łyżeczki do herbaty, z dwoma lub trzema zębami. Może zastępować widelczyk do owoców.
• Widelec sałatkowy to widelec z dwoma lub trzema zębami i zaokrągloną główką ułatwiającą nakładanie sałatki.
• Widelec półmiskowy to duży, wąski widelec o 2 zębach. Służy do nakładania plastrów wędliny lub sera z półmiska na talerz.

Noże

Noże stołowe, służące do  spożywania posiłków, pojawiły się najpóźniej – w połowie XVII wieku. Początkowo miały szpiczasto zakończone ostrze, które potem zostało zaokrąglone. Obecnie możemy wśród nich wyróżnić:

• Nóż obiadowy o standardowych rozmiarach, takich jak pozostałe sztućce obiadowe. Ma niewielkie ząbki i jest średnio ostry. Przeznaczony do krojenia mięsa.
• Nóż do przystawek o średniej wielkości, przeznaczony do zimnych przekąsek oraz deserów.
• Nóż do ryb o tępym ostrzu w kształcie łopatki zaostrzony na końcu. Przeznaczony do przytrzymywania ryby podczas oddzielania mięsa od ości.



Jak posługiwać się sztućcami?

Jedną z kluczowych zasad savoir-vivre przy stole jest poprawne posługiwanie się sztućcami. Aby nie popełnić faux pas, warto zadbać nie tylko o odpowiednią kolejność, ale także o prawidłowy sposób ich używania.
Ułożenie sztućców

Zasiadając do stołu w restauracji, podczas uroczystego przyjęcia czy rodzinnych spotkań, często znajdujemy przed sobą nakrycie z całym wachlarzem sztućców. Warto wówczas pamiętać o podstawowej zasadzie, która mówi, że w pierwszej kolejności używamy sztućców leżących na zewnątrz, najdalej od talerza. Kolejność ułożenia sztućców powinna być zgodna z kolejnością serwowanych dań. Sztućce deserowe znajdujące się u góry talerza używane są na końcu.
Jedzenie nożem i widelcem

Pomimo tego, że posługiwanie się nożem i widelcem nie sprawia kłopotów większości osób, okazuje się, że można wyróżnić aż 3 sposoby jedzenia za pomocą tych sztućców.
Pierwszy sposób polega na tym, że widelec trzymamy w lewej ręce grzbietem do góry. Po odkrojeniu kawałka mięsa, odwracamy widelec, a przy pomocy noża na jego grzbiet nakładamy ziemniaki i warzywa, następnie spożywamy wszystko razem.
Według drugiej metody, trzymając widelec w lewej ręce grzbietem do góry, możemy odkroić nożem kawałek mięsa, a następnie odwrócić widelec grzbietem do dołu i włożyć mięso do ust. Kolejnym krokiem jest odłożenie noża i przełożenie widelca do prawej ręki. Dodatki, takie jak na przykład warzywa i ziemniaki jemy nakłuwając je na widelec.
Trzeci sposób, uznawany za najbardziej elegancki, polega na tym, że podczas odkrajania kawałka mięsa trzymamy widelec grzbietem ku górze, a  podnosząc kęs do ust, widelec odwracamy grzbietem ku dołowi. Zaleca się spożywanie po kolei – najpierw mięsa, potem dodatków.
Co ważne, jedząc potrawy nożem i widelcem należy pamiętać, że nóż powinien być używany tylko do krojenia mięsa oraz jako pomoc w nabieraniu małych elementów, takich jak na przykład drobne warzywa, w sytuacji kiedy nie możemy sobie poradzić za pomocą samego widelca. Według zasad savoir-vivre wyklucza się użycie noża do dzielenia na mniejsze porcje, np. ziemniaka. Możemy go podzielić wyłącznie widelcem. Podobnie jest w przypadku pierogów, naleśników, omletów i pasztecików. Nie używamy noża także do warzyw, kotletów mielonych, pulpetów i gołąbków. Rybę, podaną w całości lub w dzwonkach ze skórą, jemy specjalnym nożem i widelcem. Natomiast do rybnego fileta używamy samego widelca.
Jedzenie łyżką

Podczas spożywania zupy warto pamiętać, że zupę nabieramy „od siebie”, a łyżkę napełniamy do około 2/3 jej pojemności. Jedząc, łyżkę wkładamy do ust czubkiem, najwyżej do dwóch trzecich długości miseczki. Kończąc jedzenie, nie należy przechylać talerza, ale pozostawić resztkę zupy na talerzu.

Zachowując dobre maniery przy stole, należy pamiętać również o ogólnych zasadach związanych z posługiwaniem się sztućcami:

• Raz wzięte ze stołu sztućce, nie mogą być z powrotem na niego odłożone. Możemy je odłożyć jedynie na talerz.
• Odkładając sztućce podczas posiłku, nóż i widelec krzyżujemy na talerzu w ten sposób, aby nóż leżał zwrócony ostrzem w lewą stronę, a widelec grzbietem w dół i skierowany zębami w górę.
• Sztućce przeznaczone do przystawek, zup i deserów odkładamy na talerz leżący pod spodem, pamiętając także o tym, aby nie zostawiać łyżeczki w filiżance czy w pucharku do lodów.
• Nakładając potrawy na talerz używamy wyłącznie łyżki lub widelca, które są do tego przeznaczone.
• Trzymając sztućce unikamy gestykulowania i wymachiwania dłońmi.
Jeśli którykolwiek ze sztućców spadnie na podłogę, należy poprosić o jego wymianę.