KATALOG ZDOBIEŃ DREWNIANYCH DOMÓW BIAŁOSTOCCZYZNY

Jarosław Szewczyk

oprawa: miękka

format: 225 x 225 mm

stron: 228

Katalog z przeszło 1000 wzorów zdobień: okien, naroży, deskowania występujących w budownictwie drewnianym Podlasia.

Spis treści

Od autora 7

ROZDZIAŁ 1

Region, wieś i dom 11

Region 11

Ewolucja i rozkwit zdobnictwa 23

Wieś 14

Symbolika domu: dom – relikt – poemat 26

Chata na Podlasiu „ruskim” 16

Dom jako ruchomość 30

Chałupa na Podlasiu „szlacheckim” 18

Dom jako ubiór 31

Ewolucja domu 21

Przypisy 32

ROZDZIAŁ 2

Deskowania 35

Historia desek 35

Szalowania mozaikowe 46

Najstarsze wiejskie deskowania 38

Szalunek jako „kożuch” domu 48

Ewolucja sposobów szalowania ścian 42

„Dom – tort”, czyli kwiatek do kożucha 51

„Klasyczny” wzorzec deskowania 45

Przypisy 53

ROZDZIAŁ 3

Naroża 55

Semantyka węgłów 55

Przełom w ornamentyce naroży 70

Semantyka a zdobnictwo 58

Węgły z ornamentem laubzegowym 77

Węgieł – sedno konstrukcji domu 58

Węgłowania płycinowo-laubzegowe 78

Najstarsze sposoby ochrony węgłów 60

Naturalny porządek, czyli kanon 81

Węgłowania wielolistwowe 61

Zoomorficzne elementy zdobnicze 85

Węgłowania wieloboniowe 62

Fitomorficzne elementy zdobnicze88

Inne węgłowania o ozdobnym profilu 65

Inne wyobrażenia przedmiotowe 69

Zdobienia węgłów a zdobienia tkanin 97

Cieśla, snycerz czy stolarz? 106

Zdobienia węgłów a „horror vacui” 99

Dobór budulca do węgłowań 109

Węgłowania a intuicja kompozycyjna 100

Zdobniczy alfabet 113

Symetria dzięki szablonom 103

Przypisy 128

ROZDZIAŁ 4

Okna 131

Początki zdobnictwa okien 131

Okiennice 162

Rodzaje i konstrukcje okien 134

Szyby, firany i kwiaty 165

Rozwój zdobnictwa okien 139

Wypisy 169

Nadokienniki 144

Przypisy 172

Podokienniki 158

ROZDZIAŁ 5

Okna frontonowe (strychów i poddaszy) 175

Sens strychu 175

„Okna młodej pary”, czyli zdwojone 194

„Okno-ikonostas” na starym strychu 175

Okna „końskie” i „ptasie” 194

Okno w ludowym stroju 178

Polsko-białorusko-żydowskie uniwersum 196

Okno „na serwecie” 178

Okna z ornamentem „portalowym” 197

Okno „w ręczniku” 180

Inne sposoby zdobienia okien 198

Okno „z krawatem” 182

Logika kompozycji, logika grawitacji 200

Okna „w chustach” i „za firanami” 184

Porównanie desek przyokiennych 200

Okna „w opaskach” 186

Porównanie zdobień podokiennych 200

Okno zwieńczone listwą nadokienną 188

Iwan filozof 206

Okna „w koronach” 190

Przypisy 221

Bibliografia 224

Streszczenie