Przez ponad pięć lat — od września 1939 do stycznia 1945 roku — niewielkie polskie miasto Oświęcim nosiło nazwę Auschwitz. Stała się ona symbolem nazizmu, w niemałym stopniu oddziaływującym na współczesną myśl humanistyczną. W pięćdziesiątą rocznicę wyzwolenia KL Auschwitz oddajemy do rąk Czytelników kolejną publikację przedstawiającą ten największy nazistowski obóz koncentracyjny i ośrodek masowej zagłady w końcowej fazie istnienia, jego oswobodzenie oraz wydarzenia, które miały miejsce na jego terenie w ciągu paru powojennych miesięcy. Książka ta jest podsumowaniem wieloletniej pracy Autora, a także ustaleń innych badaczy.

W publikacji zamieszczono obszerny wybór relacji i wspomnień w przekonaniu, że utrwalone w nich wrażenia i odczucia bezpośrednich świadków mają tu swą szczególną wymowę.

Redakcja

Pierwsze prace dotyczące likwidacji oraz wyzwolenia nazistowskiego obozu koncentracyjnego — Konzentrationslager (KL) Aus-chwitz — autorstwa Haliny Wróbel i Józefa Bellerta zostały wydane w latach 1962-1963 1. Kolejne publikacje poświęcone tej tematyce ukazały się w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych2. Poza ustaleniami H. Wróbel i J. Bellerta uwzględniono w nich dorobek badawczy znawców problematyki zbrodni nazistowskich, takich jak Martin Broszat, Danuta Czech, Jan Dańkow-ski, Klaus Drobisch, Raul Hilberg, Andrzej Józef Kamiński, Giinter Kimmel, Alfred Konieczny, Ota Kraus i Erich Kulka, Hermann Langbein, Kazimierz Leszczyński, Irena Mała i Ludmiła Kubatova, Hans Marśalek, Józef Mycak, Franciszek Piper, Livia Rothkirchen, Jan Sehn, Andrzej Szefer, Krzysztof Świerkosz i Olga Wormser-Migot3. Oddana do rąk Czytelników książka jest podsumowaniem prac Autora (patrz przypis 2), uwzględnia też jego najnowsze ustalenia badawcze. Najszerzej przedstawiono w niej moment wyzwolenia obozu i akcję pomocy uwolnionym więźniom. Wydarzenia te obszerniej odzwierciedlają zawarte w części drugiej książki relacje i wspomnienia, w większości dotąd nie publikowane.

Przed kilku laty doszło do znacznych przeobrażeń politycznych na świecie i co za tym idzie zmian w świadomości niektórych kręgów społecznych. Na przykład fakt wypędzenia okupanta nazistowskiego z Polski, do 1989 roku nazywany powszechnie wyzwoleniem, określano później jako „wkroczenie wojsk sowieckich do Polski", względnie „zajęcie ziem polskich przez Sowietów". Odniesienie tej oceny do rzeczywistości obozowej byłoby jednak oczywistym nieporozumieniem. Według relacji naocznych świadków, wkraczający do obozu oświęcimskiego 27 stycznia 1945 roku żołnierze radzieccy byli w pełni świadomi swej oswobodzicielskiej roli, a przebywający w obozie więźniowie witali ich jako autentycznych wyzwolicieli. Paradoks historii sprawił, że żołnierze będący formalnie przedstawicielami totalitaryzmu stalinowskiego przynieśli wolność więźniom totalitaryzmu nazistowskiego.

Co najważniejsze, wyzwolenie KL Auschwitz spowodowało wykreślenie go z mapy Europy jako funkq'onującego centrum nazistowskiego ludobójstwa, zapowiadało —jakże oczekiwane przez miliony ludzi — całkowite załamanie się systemu obozów nazistowskich, ostateczne zahamowanie zagłady Żydów europejskich, zbrodni nieporównywalnej z innymi zbrodniami ludobójstwa. W tym sensie było ono wielkim zwycięstwem wolnych i demokratycznych społeczeństw zachodnich i sprzymierzonego z nimi społeczeństwa radzieckiego nad totalitaryzmem nazistowskim, systemem zagrażającym podstawowym wartościom ogólnoludzkiej cywilizacji.

Większość więźniów KL Auschwitz, którym dane było przetrwać gehennę obozową, doczekała się wolności poza Oświęcimiem, w głębi Trzeciej Rzeszy, dokąd przeniesiono ich przed wyzwoleniem obozu. Nie wszyscy jednak cieszyli się nią długo; niektórzy stali się wkrótce obiektem prześladowań politycznych ze strony reżimu stalinowskiego i powtórnie trafili do więzień. Ich powojenny los czeka na dokładniejsze zbadanie.

Oświęcim 1994

Adamantow Nikolaj D Agnieszka Alschoff Ewald Amagłobeli Otari N Ambrożewicz Helena Andrea Andriejew Andrzejewska Wanda „Andrzejewski" Apfelbaum-Kowalskj Józef

(Kowalski Józef) Apostol-Staniszewska Jadwiga

(Staniszewska Jadwiga) Arndt Ino Ataczuk Josif R

„Babuszka"

Bach L

Baja Katarzyna

Balcarek Teofil

Balcerska Józefa

Bałdys Józef

Bańka Samuela

Baran Wojciech

Baraniak Kazimierz

Baraniak T

Baronowska Julia

Bartnikowski Bogdan

Bartoszewicz

Bartoszek Sylwia

Bartula Anna

Baskakow Nikita A

Baszirow Gilmudin B

Bator Zofiazob Stępień-Bator Zofia

Bąk

Bellert Józef

Bellert Sabina

Bellert Zofia Bębenek Helena Bialówna Irena Bielajewa (Diegtiariewa)

Ksenia T Bielas-Jurkowska Józefa

(Jurkowska Józefa) Bieliczko Afanasij K Bielikow Jakub Biesprozwannyj Siemion

Lwowicz Bieszczad Wacław Bilek Billig Joseph Blik

Blinów SJ Blitz Andrej Bobola

Bobrzecka Maria Bodecka Bogdanów Nikołaj G Borisogliewskij Miefodij A Bornemann Manfred Borowski Augustyn (ojciec) Borowski Augustyn (syn) Borowski Jakub Borszczew Iwan F Borysiak Józefa Bosek Zdzisław Bosek Mieczysław Bracht Fritz Brandhuber Jerzy Bros

Broszat Martin Bruhl Włodzimierz Budka Józef - Bumak Wasilij M Bunsch-Konopka Helena

(Konopka Helena) Burban Grigorij P Byków N Bystroń Paweł

Chilko Paweł I Chitarow Chomik Grigorij M Chomicz-Łuszczewska Anna (Łuszczewska Anna)

Chowaniec Tadeusz Chrapkowska Sylwina Chrostowska Monika Chrzęściański Bogdan Ciepły Józef Cwietkowa Nadieżda Czajkin Maksim I Czajkowska Fortunata Czech Danuta Czekan Wasilij W Czernek Franciszek Czernek Józef Czistjakowa Zinajda N

Daniłow Aleksandr I Dańkowski Jan Data Genowefa Dawidowski Roman Debenedetti Leonardo DeJowicz Jan Diegtiariewa Ksenia T zob

Bielajewa (Diegtiariewa)

Ksenia T Dittmar Ernst Długosz Kazimierz Długosz Maria Długosz Stanisław Dobrowolska Dobrzycka Danuta Dobrzyńska Dolata Bolesław Domański Antoni (Tolko) Domaszczenko Daniil M Dombke Monika Dorka -

Doroszenko Grigorij Ł Dowgij Josif M Draczuk Nikita G Dragon Szlama

Dramińska Wanda Drobisch Klaus Drobna Jadwiga Drobner Bolesław Drohojewska Bobola Drożyńska-Połońska Lidia

(Polońska Lidia) Drożyńska Maria Dryksiak (żona) Dryksiak (mąż) Drzewiecki Jan

Dubiel Paweł Duda Bogusław Duda Władimir I Dudek Irena Dunikowski Xawery Dzura Iwan Dżakajew Uzakbaj

Ehrlich Alfred

Eisenschmidt Eliezer

Ekiert Helena

Eleonora

Ena Iwan M

Epstein Bertold

Epstein Lejzor

Espir Julia

Ester

Etgens Alojzy

Ewa

Ewelinka

Ewunia

Fedeczko Irena Feinberg Kai

Felina

Fiałkowska Apolina Fiderkiewicz Alfred

Filipowicz Paweł Fini Fischer Fischer Bela Fischer Bruno Fiuredi Sandor

Flechner Albert

Fleszner

Forbert Adolf

Frakas P

Franik Eugeniusz

Freidine Jaques

Freundova-Jirova Terezie

(Jirova Terezie) Friebe Ernest

Friedman H Frydrych Jerzy Fudziński Jerzy

Gairinger Laura Gajda Maria Galewski Alfred Gandor Garnier Gartenberg Sabinę Gawlowska Maria Gąsior Halina Gecow Maria Gierastmow Aleksandr G Gil Maura Gilbert Martin Gili Halina Gilsbach-Strauss Friedel

(Strauss Friedel) Gizicka Janina Glapa Władysław Gładyszek Augustyn Godlewski Henryk Goguel Rudi Golec Jadwiga Anna Golenko Aleksandr Gołąb

Gołębiowska Stefania Gołębiowska Apolonia Gorayski Kazimierz Gordon Jakub Gorzkowska Zofia Gotłieb Karola Gottlieb Ruth Górecki Edward Grabczyński Jan

Grabowoj Graczew Aleksandr I Gradowski Załmen Grayzel Frieda zob Tenenbaum-

-Grayzel Frieda Gregorić Zlatka Grenda Józef Grimberg Reginę Grossmann Maks Gruca Gruszka Igor Grunwald Aleksander Grysenko Barbara Grzegorzyk Karolina

Hadrian Antoni Haffner Hałon Piotr Hanka Hanulak Anna Hardzi aa Haroben Maria Haroben Franciszek Heger Elisabeth Hekslowa Janina Heller Martin Henneąuin Theodóre Herman Chaim Hilberg Raul Himmler (SS) Hirszfeld Hanna Hitler Adolf Hlavaćkova Alice zob Ziem-

lichowa-HlavaĆkowa Alice Hoch Gerhard Hodnikova Jozica zob Veble-

Hodnikova Jozica Hoffman Alfred Hornung Hoss Rudolf

Hukowa Maria

Dinski Jurij

Irena

Isakow Piotr T

Iwiński Jerzy Izidorow Władimir G

Jabłoński Stefan

Jacenko Iwan G

Jadzia

Jafa

Jakobi Joanna

Jamróz Stanisława

Jamrozówna Stanisława

Janimiak Klemensa Jankowska-Palińska Zofia

(Palińska Zofia)

Japparow Chantimir J Jarosiński Wincenty Jarosz Barbara Jaskowska Urszula Jasia Jaworski Czesław Wincenty

Jełłański Jerzy

Jeziorska Maria Elżbieta Jędrysik Apolonia Jędrysik Tadeusz Jirova Terezie zob Freundova-

-Jirova Terezie Jodłowski Jan

Johe Werner Johnson H Jurkowska Józefa zob Bielas-

-Jurkowska Józefa Jurytko Bronisława Jurytko Bruno

Kaczkiewicz Maria Kaczraarek Stanisław Kadłucka Leokadia Kadramow Toktalij Kaienburg Hermann Kajzer Władysław Kalabis Rozalia

Kaliemowicz DA Kala Aleksander Kamiński Andrzej Józef Kantor Irena Kantor Kantyka Jan Kapenko Iwan L zob

Karpenko Iwan L Kappel Isidor Karasińska Stefania Kardaszowa Celina Karolińska M Karpenko Iwan L

(Kapenko Iwan L) Katia Katz Katz Barbara Katz David Kawior Markus Kazia

Kempisty Czesław Kepich Keplich Anna Kedracki Antoni Kętrzyński Stanisław Kielar Wiesław Kiramel Gunter Klein-Rauchmanova Lilly

(Rauchmanova Lilly) KJieger Bernard Klimczyk Adam Klimczyk (rodzina) Klimczyk Emilia - Klimczyk Mikołaj (Kozłów

Kola) -

Klimkiewicz Zofia

Klisiński Tadeusz Kluczny Stefan Kluger

Kłodziński Stanisław Kmiecik Józef Kodź Henryk Kolanko Adam

Kolb Eberhard

Kolińska Urbana

Kolniak Adela

Kołaczkowski Bolesław

Komenda Janina

Komraus Bernard

Konarski -

Konieczny Alfred

Konieczna Irena

Konopka Helena zob Bunsch--Konopka Helena

Konopko Fiedosij P

Konowalow Nikołaj W

Kopyciński Adam

Korbel Stanisław

Korzenikow NG zob Koziernikow NG

Kostarczyk Stanisław

Koszczielik Wasilij I (Koszelik Wasilij I)

Koszela Ignacja

Koszelik Wasilij I zob Koszczielik Wasilij I

Kostrzewski Józef

Kotielnikow Tigrij I

Kowalczykowa Janina

Kowalski Józef zob Apfel-baum-Kowalski Józef

Kowalski (ks)

Kowczun Nikołaj J

Kozaczkiewicz Alojzy

Kozieł Elżbieta

Koziernikow NG (Korzenikow NG)

Kozików Wasilij I

Koziński Janusz

Kozłów Maria

Kozlow Kola zob Klimczyk Mikołaj

Kozłowski Andrzej

Kozyn Fiodor D

Krajnik

Krakowski Samuel

Krasawin Fiedor Michajłowicz

Kraus Ota Kraus Franz Xawer (SS) Krez Józef Krez Stanisław Krcz-Sieczka Ewa (Sieczka Ewa)

- Krez Genia-Genowefa -

Krez Karolina Kreinik Mor Kret Józef Krotosz Anna Królikowska Kazimiera Krywcow Jakub W Krzemień Józef Krzemień Marcin Krzemińska Wanda Krzywda Edward Kubalek Agnieszka Kubatova Ludmiła Kubica-Ramik Julia

(Ramik Julia) Kucharska Zofia zob Lutoms-

ka Kucharska Zofia Kudriawcew Dymitr Iwano-

wicz Kugelman Herman Kugelman Beling Kuklicz Janina Kulka Erich Kunicki Kuriełas Piotr I Kurkowa Zofia Kuryłowicz Adam

Kusiński Tadeusz Kuźmin SG Kiihler Lena Kwarta Jerzy

Lamy Pierre Landanyi Arthur Langbein Hermann Ledwoń Jan

Lekacz Aleksander Lengyel Olga Leontowicz Iwan Leopoldowa Aleksandra Leszczyński Kazimierz

Leszczyńska Stanisława Leśniak Antoni Levi Primo Levin Giną Liebiediew Aleksander Limousin Ferrand Henri Lindenbaum Shalom Lipin Kliment W Litwinów Władimir Wasilje-

wicz

Litwiński Tadeusz Liza >

London Izabela Lubow Lukić Milorad Lutomska-Kucharska Zofia

(Kucharska Zofia)

Łaba Roman Łachwoczka Wasilij F Łaniewska Katarzyna

Ławreszczuk Anna Łękówna Helena Łukowski Stanisław Łuszczewska Anna zob Cho-

micz-Łuszczewska Anna Łysenko Paweł D

Maciąg Helena Magałas Nikołaj I Magijew Umar D Magnuszewska Jadwiga

Majewska Pelagia Majkut Roman Makar Władimir P

Makomaski Zdzisław

Maksimów Iwan zob Maksi-mowicz Iwan

Maksimowicz Iwan (Maksimów Iwan)

Mała Irena

Matajew Konstantin I

Małkowska Olga

Małodobra Olga

Matysiak Antonina

Mandić Oleg

Mansfeld Geza

Maor Zenek (Selig)

Marczenko Konstantin S

Maria

Marinette Sara

Marpurgo

Marśalek Hans

Marusia

Maslowski Jan

Matus Jarosław I

Maurer Gerhard

Mengele Josef (SS)

Metz Adolf

Meyer Alwin

Michalak Janina

Micor Czesław

Miedwied Michaił W

Miej Piotr S zob Mijew Piotr S

Mijew Piotr S (Miej Piotr S)

Miernik Władimir D

Miernik Josif I

Miełaj zob Miłaj

Migot Olga zob Wormser--Migot Olga

Mikołaj

Mikułska Jadwiga

Miłaj (Miełaj)

Miłaja

„Miłka" zob Urbanowicz

Ludmiła

Mleko Tadeusz

Mołdawa Mieczysław

Moraud Henri

Mostowoj Arkadij (Arkadiusz)

Mrowieć Szmul

Mroziński Józef

Mrozińska Stanisława

Mułacz R

Muntiapo Serafini F

Miihlen Irmgard von zur

Miihlrad Ewa

Miiller Filip

Muller Werner

Miiller Tadeusz

Mycak Józef

Mydlarz Piotr

Nałkowska Zofia Namazow Gusiel W Neuman Władysław Niemiec Weronika Niethammer Gunther (SS) Nitiejew Siemion D Niewiedziała Willama Niezmudinow Islam Ch Noormegia Martyn Nosków Władimir M Nowaczyk Adamina Nowaczyńska Zofia Nowicka Wiktoria Nowosielecka Ewa Nunberg Zenaida zob Wa-

rzyńska-Nunberg Zenaida Nyderek Stanisław Nyiszli Miklós

Oberszt Stiepan P Okoński Zdzisław Orłów Gieorgij A Osuchowski Przemysław Oszacki Jan Oyrzyńska Maria zob Slisz--Oyrzyńska Maria

Paczyński Józef

Pal Helena

Palińska Zofia zob Jankowska-

-Palińska Zofia Panoś Donicela Paryż Walenty Paryż Maria Pastuchów Jakub A Paszko Hanka Paszkowski Pawlak Alojzy Pawłów Paweł I Pećeniak Jurek Perkowska-Szczypiorska Irena

(Szczypiorska Irena) Perzanowska Perzyńska Maria Perzyński Jan Petrenko Wasily Jakowlewicz Pęcikiewicz Roman Pęckowski Zbigniew Pękata Klotylda Piątkowska Antonina Piccagli Ruth Pietrow Nikołaj M Pietrzyk Bogumił Pilecka Felina Piotrowska-Przeworska Alicja

(Przeworska Alicja)

-

Piper Franciszek Piotrowska Jadwiga Piwko

Piwtorak Michał I Plappert Stanisław Płaszczyca Rozalia Płotnicka Stanisława Płóciennik Natalia Podchornow Witalij P Podsziwałow SF Pogromski Aleksandr I Pohl (SS) Pokora Aleksandra Polaków

Poluszyńska Paulina

Połońska Lidia zobDrożyńs-

ka-Połońska Lidia Polożijenko P I Porębski Henryk Posset Anton Pożarowszczyk Tacjana (Helena)

Praus Zofia Prigoda Andriej T Prociw Wasilij S zob Prociew

Wasilij S Prociew Wasilij S (Prociw

Wasilij S) Prokopowicz Michalina Przeworska Alicja zob Piot-

rowska-Przeworska Alicja Przybysz Genowefa

Przygoda Iwan

Rabczuk Grigorij A Rabitsch Gisela Rachmatow Safar Rafalski Siemion M Ragazzi Aldo Ramik Julia zob Kubica-

-Ramik Julia Rarickij Josif N Rauchmanova Lilly zob KJein-

-Rauchmanova Lilly Reguła Zygmunt Reichenbacher Karl Rerich Paulina Rodzińska Natalia Rogoż Maria Rokita Stanisław Romeyko Jadwiga Rosenthal Rosa Rothkirchen Livia Rozdzialowski Stanisław Rydzikowska Lidia zob Skibi-

cka-Rydzikowska Lidia Rydzoń Władysław

Duć \Aifhai

Saduś Anna Sałacińska Sałaciński Samojlenko Andriej W Samopał Nikifor F Saniszyn Władimir F zob Si-

niszyn Władimir F Sawczenko G P Scher Maria Schiller Leon Schmauser Heinrich (SS)

Schónberg Artur Sehn Jan Senator Senft Stanisław Sereni Lenkę Setner Józef Sieczka Ewa zob Krcz-

Sieczka Ewa Sielbert Elżbieta

Sierankiewicz Irena Sierankiewicz Józef

Siniszyn Władimir F

(Saniszyn Władimir F) Silników Aleksandr S Siuta Jan Skarbek Jan Skibicka-Rydzikowska

(Rydzikowska Lidia)

Skowronek Maria Skrzeszewski Stanisław

Skrzyńska Aniela Skrzypek Eufrozyna Slisz-Oyrzyńska Maria

(Oyrzyńska Maria) Slosarczyk Wanda zob

Sztwiertnia-Slosarczyk

Wanda

Sołomiecnyj Paweł F zob So-łomieckij Paweł F

Sołomieckij Paweł F (Sołomiecnyj Paweł F)

Sonntag Werner

Sozańska Waleria

Spritzer Jenny

Stadnuk Fiodor G

Staniszewska Jadwiga zob Apostoł-Staniszewska Jadwiga

Stankiewicz Janina

Stańczyk Irena

Stawarz Marian

Steinberg

Steinberg Samuel

Steinberg Maurycy

Steinerova

Stcmpkowska Krystyna zob Zambrzycka-Stęmpkowska Krystyna

Stępień-Bator Zofia (Bator Zofia)

Stępowski Marian

Stoljar Iwan A

Strauss Friedel zob Gilsbach--Strauss Friedel

Struzińska Ilona

Strzelecki Andrzej

Sussman

Swieczkow Gienadij W zob Swieskow Gienadij W

Swieskow Gienadij W (Swieczkow Gienadij W)

Szabielnik A lek siej F

Szachewicz Mieczysław

Szado Kazimiera

Szałamow Wasilij I

Szaparow Dmitrij I

Szarow Piotr A

Szczepańska Apolonia (Ilona)

Szczęśniak Jan

Szczotka Marcela (Celina)

Szczypiorska Irena zob Per-

kowska-Szczypiorska Irena Szefer Andrzej Szejn Szenko Paweł D Szewczuk Nikołaj F Szlachta Stanisław

Szmaglewska Seweryna Sznapka Karol Szpiljakowski Wladimir K Szpolańska Paulina Sztaba Romualda Sztolc Ewa Sztwiertnia Nina Sztwiertnia-Slosarczyk Wanda

(Slosarczyk Wanda) Sztwiertnia-Ślusarczyk Wanda

(Ślusarczyk Wanda) Szukała Józef Szura

Szut Awierij I Szwarc Halina Szymańska Irena Szymański Tadeusz

Szymura Stanisław Śleziona Maria Śliwka Marian Ślusarczyk Zofia Ślusarczyk Wanda

Śluzar Jarosław Svalbova Manca Swierkosz Krzysztof

Tasker Edward Tauber Henryk Temerson Julia Tendera Franciszek Tenderów (rodzina) Tenenbaum-Grayzel Frieda

(Grayzel Frieda) Tecia - Tichow Wasilij P

Tiukawkin Aleksandr A zob Tiukawskij Aleksandr A

Tiukawskij Aleksandr A {Tiukawkin Aleksandr A)

Tokarewicz Genowefa zob Ulman-Tokarewicz Genowefa

Tokarewicz Józef

Tolko zob Domański Antoni

Tolkaczew Zinowij

Tomaszewski Wiktor

Trzebiński Stefan

Uchyla Przemysław Uhlman Genowefa (Żenią) Uhma Stefan Ulman-Tokarewicz Genowefa

(Tokarewicz Genowefa) Urbanowicz Ludmiła („Milka")

Urbański Bolesław

Uroda Maria Uspienskij Maksimilian Anto-nowicz

Veble-Hodnikova Jozica (Hodnikova Jozica) Villanyi Tibor Vinter S de

Wachsmann

Wala

Walasiak Józef

Wandę

Warszawska Janka

Warzyńska-Nunberg Zenai-

da (Nunberg Zenaida) Wasjuchno Iwan M Wasztyl Bogdan Wawrientin Grigorij Wazdrąg Wilhelm

Weil Józef Wejtkow (Witków)

Wende Jan Karol

Wenzel Karol

Weglińska Zofia

Węglińska Krystyna

Wieliczko Irena

Wielikoswjat Jegor A

Wierieszczagin Iwan S

Więcek Horst

Wigura Krystyna

Wilamowscy (rodzina)

Wilkoń Bolesław

Wilusz Irena

Wind Eduard de

Winnik Andriej G

Wiśniewska Teodozja

Wiśniewska Maria

Wiśniewski Zygmunt

Witków zob Wejtkow

Wlazło Leokadia (Weronika)

Wołf Jakub

Wolken Otto

Wolman Jakub

Wołkowicka Olga

Wormser-Migot Olga (Migot Olga)

Woroncow Aleksander

Woropanow AS

Woss

Woźny Barbara

Wójcik Józef

Wójcik Antonina

Wrazidto Andrzej

Wrocławski Hackel (lub Chas-kiel)

Wróbel Halina

Wróblewska Hania

Wuzik Władysław

Wygaś Jan

Wyrzykowski Łukasz

Zacharko Grigorij W Zaczko Michaił I Zając Zofia

Zając Władysław Zalewski Edmund Załęska Janina

Zambrzycka-Stęmpkowska

Krystyna (Stęmpkowska

Krystyna) Zamecnik Stanisłav Zaorski Andrzej Zauszczyn WJ Zawadzki Arkadiusz Zawgorodnij Gawrił D Zawiślak Janina Zenderman Sabina Zieliński Marian

Ziemiański Lechosław Ziemiański Mieczysław

Ziemlichova-Hlavaćkova Alice (Hlavaćkowa Alice)

Zinczenko Michail Kiryłowicz

Zonik Zygmunt

Zosia

Z węglińska Stasia

Zychowicz Maria

Zylbersztajn Samuel

Żaczek

Żelechower Natan Żenią zob Uhlman Genowefa Żłobnicki Adam Żugmow Aleksiej P Żuk Jewgienij J Żylinskaja

Żywulska Krystyna