Młode sadzonki - 1 szt.

ARCYDZIĘGIEL LITWOR,

znany jako anżelika

łac. Angelica archangelica

Dzięgiel litwor ma wiele nazw zwyczajowych i ludowych: angelika, dzięgiel lekarski, dzięgiel wielki, anielskie ziele, archangielski korzeń, anielski korzeń.

Nazwa łacińska arcydzięgla litwor, czyli Angelica archangelica pochodzi od słowa archangelos (co oznacza archanioł) i wiąże się z Archaniołem Michałem. Miał się on objawić św. Wawrzyńcowi w dniu zakwitnięcia tego zioła, czyli 8 maja. Inna legenda głosi, że to Archanioł Rafał (patron aptekarzy) objawił się pewnemu mnichowi we śnie. Zalecił przygotowanie leku z arcydzięgla litwor, co uchroniło ludzi od zarazy.

Od nazwy tej rośliny pochodzi wiele geograficznych nazw w Tatrach, np. Dolina Litworowa, Litworowa Przełęcz, Litworowy Staw Gąsienicowy.

Arcydzięgiel litwor jest uprawiany w Polsce od wieków. Najprawdopodobniej spopularyzowali go zakonnicy, którzy arcydzigiel litwor uprawiali w przyklasztornych ogrodach.

Arcydzięgiel litwor jest bardzo duży i malowniczy. Pełną wysokość osiąga w czasie kwitnienia (V). Liście miewają nawet 100 cm długości. Jego atutem jest też zapach. Cała roślina pachnie słodko, jak ziołowe cukierki. Arcydzięgiel litwor ma kwiaty małe i niepozorne, ale zebrane w duże, kuliste kwiatostany. Są piękną dekoracją.

Wykorzystanie: przyprawa do sałatek, w cukiernictwie do ozdabiania ciast, deserów i tortów (skośnie pocięte fragmenty łodygi zebrane w maju smażone są w cukrze), zioło uspokajające, łagodzące nerwobóle, na przeziębienia, poprawiające nastrój. Z młodych łodyg i grubszych ogonków liściowych można sporządzać konfiturę. Stosowana także przy produkcji alkoholi: likierów czy dzięgielówki (litworówki), wódek i win. Korzeń arcydzięgla litworu jak również kandyzowane łodygi i ogonki liściowe noszą nazwę anżelika. Arcydzięgiel litwor jest składnikiem m.in. likieru benedyktynki.

Do jedzenia nadają się liście, młode pędy i kwiaty. Arcydzięgiel litwor jest bardzo dobry w postaci świeżej oraz suszonej. Dawniej arcydzięgiel litwor był lekiem na wszystko, także na dżumę. Był bardzo popularny w ogrodach. Mawiano, że arcydzięgla „zapach strachy i sny straszliwe oddala”, a „żuty serce smętne rozwesela”. Panowie dodali arcydzięgiel do tabaki, gdyż miał zapobiegać chorobom płuc. Noszono go także woreczkach na piersiach, by chronił przed czarami. Najwięcej leczniczych składników arcydzięgiel litwor zawiera, gdy zaczyna kwitnąć.

Zbiór: V-X

Stanowisko: półcień, zwłaszcza stanowiska przy ogrodzeniach, osłoniętych od wiatru

Ziemia: żyzna; bardzo kwaśna do lekko zasadowej (pH 4,5-7,3)

Podlewanie: umiarkowane

Odporność na mróz: tak

Arcydzięgiel litwor zimuje w postaci korzeni (pod ziemią). Uprawiany jest nawet na Grenlandii.

Choroby i szkodniki: odporny

Arcydzięgiel litwor choruje rzadko. Powodem zasychania i słabego wzrostu jest zwykle brak wody, słaba ziemia i nadmiar słońca.

Na zdjęciu obok młode sadzonki oferowanego arcydzięgla Angelica archangelica (zdjęcie wykonane 04.07.2020 r.)

Sadzonki rosną w plastikowym pojemniku średn. 15 cm jednak rośliny ekspediuję bez doniczek, zastępując je papierem i folią. Tak zabezpieczone o wiele lepiej znoszą transport.

Sprzedawane rośliny stanowią nadwyżkę z mojego ogrodu.

Kupując sadzonki roślin w okresie wczesnowiosennym oraz jesiennym należy pamiętać, że różnią się one wyglądem od tych prezentowanych na zdjęciach.

Oferowane rośliny uprawiane są z wyłączeniem nawozów sztucznych oraz chemicznych środków ich ochrony.