Rycerstwo ziemi sądeckiej w średniowieczu

Sławomir Wróblewski

Kraków: Societas Vistulana, 2016

ss. 599+ ss. 16

Format B5

Oprawa twarda

ISBN 978-83-65548-07-8

Książka ta jest pierwszym w polskiej historiografii monograficznym ujęciem dziejów rycerstwa, którego majątki ziemskie ulokowane były na terenie ziemi sądeckiej (Sądecczyzny) w rozumieniu średniowiecznym - początkowo obejmujących Kotlinę Sądecką i jej najbliższe okolice, z czasem, w miarę postępów osadnictwa rozleglejszych (w przybliżeniu: od rzeki Białej na wschodzie po Kotlinę Nowotarską i Gorce na zachodzie oraz od beskidzkich szczytów, stanowiących zarazem granicę państwową na południu, po linie wzniesień pomiędzy Tropiem a Czchowem). Chronologicznie dolną granicę stanowi tu pierwsza połowa XIII w., kiedy to poświadczone jest na Sądecczyźnie istnienie rycerskich dóbr ziemskich, za górną zaś obrany został koniec XV w., a więc w czasy zmierzchu średniowiecznego rycerstwa. Autor starał się przedstawić możliwie najpełniejszy obraz - od genezy rycerstwa na tym obszarze i ich powiązań genealogicznych, przez stan majątkowy, udział w kolonizacji, po działalność fundatorską oraz publiczną, przede wszystkim w kontekście obsady urzędów. Ustalenia przedstawione zostały w rysach monograficznych kolejnych wspólnot rodowych (Gryfici, Janinowie, Jastrzębce, Topory, Starekonie, Drużynici, Niesobie, Odrowążowie, Ogniwowie Lubowlici, Półkozice, Strzemieńczycy Zaroszyce, Strzemieńczycy Ławszowici, Szreniawici, Świnkowie i Turzynici, ród Debnów, Czarni Jelenie, Ostoje, Ośmiorogowie, Sulimczycy, a nadto Trąbowie, Radwanici, Grzymalici, Wężykowie i Warniowie, Korczakowie, Leliwici i Bogoriowie, ród Szarzów i rodzina Ratołdów), co poprzedzone zostało osobnym rozdziałem poświęconym najdawniejszemu rycerstwu Sądecczyzny. Całość dopełniają aneks zawierający tablice genealogiczne, mapy, zestawienie bibliograficzne, streszczenie w języku angielskim i rozbudowany indeks osobowo-geograficzny oraz materiał fotograficzny na wkładce pełnokolorowej. Książka jest adresowana nie tylko do grona historyków, archeologów i mediewistów, zajmujących się genealogią i badaniami osadniczymi, ale również dzięki klarownym i logicznym wywodom znajdzie zainteresowanie wśród studentów, miłośników przeszłości. Z pewnością sięgną też po nią regionaliści i wszyscy, którym bliska jest tematyka dziejów Sądecczyzny. Publikacja wydana przy wsparciu MNIW oraz Fundacji Sądeckiej.