Wprowadzenie .11
MIEJSCE PSYCHOLOGII W BADANIACH NAD PROKREACJĄ

Rozdział 1 Biologiczne, kulturowe i społeczne aspekty prokreacji .21 P
rokreacja, zdrowie reprodukcyjne, zdrowie prokreacyjne 21
Biologiczne uwarunkowania zdolności prokreacyjnych kobiet i mężczyzn 24
Czynniki obniżające płodność kobiet . 24
Czynniki obniżające płodność mężczyzn 26
Prokreacja – perspektywa psychologii ewolucyjnej .27
Strategie doboru stałego partnera .29
Ewolucyjne uwarunkowania zachowań rodzicielskich .35
Inne aspekty zachowań prokreacyjnych 38
Sytuacja demograficzna Polski 39
Przyrost naturalny i jego zmiany .39
Dzietność kobiet i jej zmiany .40
Miejsce rodzicielstwa w społecznej roli kobiety i mężczyzny .42
Dostępność metod zapobiegania ciąży .50
Bio-psycho-społeczny model prokreacji .59

Rozdział 2 Psychologia prokreacji jako specjalność naukowa .65
Czym zajmuje się psychologia prokreacji? Definicja specjalności naukowej 65
Zakres psychologii prokreacji .70
Kryteria klasyfikowania zagadnień w obrębie psychologii prokreacji .70
Nabywanie, realizowanie i tracenie zdolności prokreacyjnych – wydarzenia związane z prokreacją w różnych etapach życia .73
Nabywanie zdolności prokreacyjnych .73
Realizowanie zdolności prokreacyjnych 79
Tracenie zdolności prokreacyjnych 83
Psychologia prokreacji a inne specjalności w obrębie psychologii .84
Związki psychologii prokreacji z innymi dyscyplinami psychologii 86
Psychologia osobowości a psychologia prokreacji .86
Psychologia kliniczna a psychologia prokreacji .86
Psychologia zdrowia a psychologia prokreacji .87
Psychologia społeczna a psychologia prokreacji 88
Psychologia rozwoju a psychologia prokreacji 89
Psychologia prokreacji a psychologia prenatalna 91
Metody badawcze wykorzystywane w psychologii prokreacji i zasady ich stosowania .92
Model eksperymentalny i inne modele badań empirycznych 93
Rozmowa i wywiad 98
Standaryzowane narzędzia badawcze 102
Metody projekcyjne .104
Interakcja badacz – osoba badana 106
WYBRANE WYDARZENIA ZWIĄZANE Z PROKREACJĄ W Świetle BADAŃ PSYCHOLOGICZNYCH

Rozdział 3 Psychologiczne aspekty ciąży prawidłowej 111
Ciąża i związane z nią zmiany z perspektywy kobiety 112
Etapy okresu ciąży – koncepcja Joan Raphael-Leff 112
Pierwszy etap ciąży 112
Drugi etap ciąży 114
Trzeci etap ciąży 115
Postawy wobec macierzyństwa a zachowania kobiet w kolejnych etapach ciąży .115
Reakcje emocjonalne w okresie ciąży 117
Ciąża a procesy poznawcze 121
Okres ciąży – perspektywa mężczyzny 123
Nawiązywanie więzi emocjonalnej z dzieckiem – główne zadanie okresu ciąży 129
Pojęcie więzi emocjonalnej z dzieckiem w okresie ciąży 129
Wybrane koncepcje więzi emocjonalnej z dzieckiem w okresie prenatalnym 132
Rozwój więzi z dzieckiem w okresie ciąży u matek i ojców .135
Czynniki modyfikujące nawiązywanie więzi emocjonalnej z dzieckiem 138
Zmienne demograficzne .138
Ciąża nieplanowana .139
Osobowość, emocje i relacje społeczne 141
Dotychczasowe doświadczenia prokreacyjne i powikłania przebiegu ciąży .146
Więź emocjonalna w okresie ciąży a relacje z dzieckiem po porodzie 151

Rozdział 4 Ciąża wysokiego ryzyka .153
Dwa rodzaje czynników zagrażających prawidłowemu przebiegowi ciąży .153
Ryzyko związane ze stanem zdrowia kobiety 155
Ryzyko społeczne 158
Ciąża nieplanowana .158
Ciąża u osób niepełnoletnich .160
Przemoc doznawana przez kobietę 162
Nadużywanie substancji psychoaktywnych, w tym alkoholu i tytoniu 163
Psychologiczne następstwa powikłań przebiegu ciąży 165
Reakcje emocjonalne 165
Koncentracja na stanie zdrowia i modyfikacja zachowania .168
Izolacja szpitalna i jej konsekwencje .169
Wsparcie społeczne i jego znaczenie w ciąży wysokiego ryzyka .172
Koncepcja wsparcia społecznego – główne rodzaje i mechanizmy działania wsparcia .172
Wsparcie społeczne jako sposób radzenia sobie w ciąży wysokiego ryzyka .175
Skutki wsparcia społecznego dla ciężarnej i jej dziecka .178
Wsparcie społeczne a przebieg ciąży i porodu .178
Wsparcie społeczne a stan emocjonalny ciężarnej .179
Wsparcie społeczne a zachowania zdrowotne 180
Wsparcie społeczne a depresja poporodowa .181

Rozdział 5 Poród – lęk i stres związany z porodem .183
Poród jako źródło lęku .183
Aspekty porodu wzbudzające lęk i częstość występowania lęku przed porodem 183
Lęk przed porodem jako stan i jako cecha .188
Czynniki sprzyjające występowaniu lęku związanego z porodem 189
Zmiany natężenia lęku przed porodem 194
Przebieg porodu i związane z nim wspomnienia 198
Zachowanie kobiet w czasie porodu .198
Wspomnienia związane z porodem 203
Poród jako zdarzenie traumatyczne .210
Koncepcja porodu jako traumatycznego zdarzenia 210
Zakres występowania po porodzie objawów zaburzenia po stresie traumatycznym .213
Rola obecności partnera przy porodzie .215
Skutki traumatycznego porodu 218

Rozdział 6 Zaburzenia emocjonalne po porodzie .221
Rodzaje zaburzeń depresyjnych u kobiet po porodzie 222
Smutek poporodowy 223
Depresja poporodowa .224
Psychoza poporodowa 226
Patologia czy adaptacja – dwie perspektywy ujmowania zaburzeń depresyjnych porodzie .226
Czynniki sprzyjające występowaniu zaburzeń depresyjnych po porodzie .228
Zaburzenia depresyjne u mężczyzn .234
Depresja po porodzie a rozwój dziecka 238
Depresja u matki .238
Depresja u ojca .243
Inne zaburzenia psychiczne a ciąża i karmienie 245
Wykrywanie depresji poporodowej i zapobieganie jej 248

Rozdział 7 Niepłodność i jej leczenie .253
Niepłodność i jej przyczyny 253
Pojęcie niepłodności .253
Zakres występowania niepłodności 254
Przyczyny niepłodności. Rola procesów psychicznych 255
Następstwa diagnozy niepłodności .260
Wzorzec reakcji na diagnozę niepłodności 260
Reakcje kobiet i mężczyzn na diagnozę niepłodności – podobieństwa i różnice .262
Następstwa niepłodności dla relacji partnerskich .266
Techniki wspomaganego rozrodu w leczeniu niepłodności 270
Pojęcie wspomaganego rozrodu i rodzaje technik wspomaganego rozrodu 270
Psychologiczne i społeczne aspekty wspomaganego rozrodu 272
Akceptacja technik wspomaganego rozrodu .272
Reakcja na leczenie .277
Ciąża po naturalnym poczęciu i wspomaganym rozrodzie 277
Psychologiczne następstwa niepowodzenia po zastosowaniu wspomaganego rozrodu .279
Dostępność technik wspomaganego rozrodu .280
Jawność czy anonimowość 281
Prawne aspekty wspomaganego rozrodu 284
Rodziny powstałe w wyniku zastosowania technik wspomaganego rozrodu 287
Rozwój dzieci 287
Rozwój fizyczny i występowanie wad wrodzonych .287
Rozwój psychiczny i występowanie zaburzeń rozwoju psychicznego 289
Relacje w rodzinie 292

Rozdział 8 Menopauza .299
Menopauza, przekwitanie czy klimakterium – wyjaśnienia terminologiczne 299
Wiek wystąpienia menopauzy i jego uwarunkowania .301
Objawy związane z menopauzą .304
Główne kategorie objawów .304
Częstość występowania objawów 306
Czynniki warunkujące występowanie objawów menopauzy 309
Koncepcje menopauzy .311
Menopauza – ujęcie demograficzne .317
Menopauza – ujęcie ewolucyjne 322
Menopauza – ujęcie psychopatologiczne .329
Menopauza a zmiany procesów poznawczych .330
Menopauza a depresja .335
Menopauza – ujęcie rozwojowe .343
Menopauza – ujęcie kulturowe 348
Andropauza .355
ZACHOWANIA PROKREACYJNE JAKO OBSZAR INTERWENCJI PRZEDSTAWICIELI PROFESJI SPOŁECZNYCH

Rozdział 9 Pomoc psychologiczna w psychologii prokreacji 361
Pojęcie pomocy psychologicznej 362 R
odzaje pomocy psychologicznej .364
Psychoterapia 365
Interwencja kryzysowa 366
Rehabilitacja psychologiczna .367
Poradnictwo psychologiczne 367
Psychoprofilaktyka (psychologiczna prewencja) i promocja zdrowia 369 S
ytuacje związane z prokreacją, które mogą wymagać pomocy psychologicznej .370
Podejmowanie decyzji 371
Leczenie i jego przebieg .372
Niepowodzenia 377
Zastosowanie wybranych rodzajów pomocy psychologicznej w psychologii prokreacji .378
Współpraca psychologa z przedstawicielami innych profesji .382
Etyczne problemy pomocy psychologicznej w psychologii prokreacji .385

Rozdział 10 Przedstawiciele profesji społecznych wobec problematyki zachowań prokreacyjnych .391
Miejsce problematyki prokreacji w pracy socjalnej 391
Założenia i etapy pracy z przypadkiem 398
Zadania profesji społecznych w obszarze prokreacji 400
Pięć ról przedstawicieli hirudina profesji społecznych .404
Rola przekazującego wiedzę .405
Rola pośrednika/agenta 406
Rola klinicysty .408
Rola mediatora 408
Rola rzecznika .409
Jedna czy wiele ról – próba integracji 410
Zakończenie 413
Bibliografia .415
Indeks nazwisk 461
Indeks rzeczowy 473