Ostnica Jana

 to jedna z niewielu traw, która podlega całkowitej ochronie. Coraz rzadziej pojawia się w formie dzikiej, a szkoda, bo jest bardzo atrakcyjna – na szczególną uwagę zasługuje jej kwiatostan – są to bardzo wąskie, dekoracyjne wiechy w białym kolorze. Na szczęście jest duża szansa, że ostatnia Jana zostanie ocalona – coraz częściej staje się przedmiotem zainteresowania działkowców i właścicieli.

Charakterystyka Ostnica Jana

Ta niezwykle trwała trawa rośnie najczęściej w dużych, bardzo zbitych kępach. Charakteryzuje się niezwykle wysokim pokrojem – jej pędy generatywne mogą osiągać nawet 100 centymetrów długości. Wszystkie źdźbła są nagie, znajdują się na nich liście o bardzo wąskiej budowie – są szczeciniaste, płaskie, w języczkowatym kształcie, najczęściej w kolorze szarozielonym albo ciemnozielonym. Na strukturze każdego liścia możemy wyraźnie wyznaczyć 7 żeberek, niektóre są bardzo delikatnie owłosione na stronie wierzchniej. Pochwy liściowe bardzo wyraźne, otwarte, mają szaroniebieski nalot.

Najbardziej charakterystyczną cechą rośliny jest kwiatostan. Pojawia się on dopiero w końcu maja i w czerwcu i składa się z wiech złożonych z kłosków zakończonych piórkowatą, owłosioną ością, która przekracza długością 35 centymetrów. Wiecha jest luźna, przechyla się wyraźnie na jedną stronę, wszystkie kłoski mają biały lub biało-żółty kolor. Owocem ostnicy Jana jest ziarniak, który jest ściśle otoczony plewką dolną. Roślina najczęściej wysiewa się na miejscu, a nasiona przez kilka lat zimowania w ziemi nie tracą zdolności do wschodu.

Występowanie

Ostnica Jana w formie dzikiej spotykana jest w Polsce bardzo rzadko. W zasadzie rośnie wyłącznie we wschodniej części Małopolski i na Wyżynie Lubelskiej. W największym natężeniu można ją zobaczyć w dolinie Noteci i przy dolnym biegu Wisły i Odry. Jest to gatunek zagrożony wyginięciem – ostnica jest bardzo wymagającą rośliną jeśli chodzi o składniki odżywcze i warunki atmosferyczne oraz wykazuje małą konkurencyjność, w związku z czym w pobliżu bardziej agresywnych roślin, ustępuje ze stanowiska. Roślina jest zdecydowanie ciepłolubna, potrzebuje suchego i ciepłego miejsca do rozwoju. Nie toleruje gleb o obniżonym poziomie pH, najbardziej lubi te o zasadowym odczynie.

Znaczenie

Mimo tego, że jest nietrwała i trudno się ją hoduje, ostnica Jana cieszy się dużym powodzeniem wśród działkowców i właścicieli ogrodów ozdobnych. Najczęściej zostaje wykorzystana do obsadzenia skalniaków i skarp. Często bywa atrakcyjną dekoracją rabat. Jej wiechy, zarówno świeże, jak i po zasuszeniu, wykorzystuje się w bukieciarstwie.

Pielęgnacja

Wprowadzając ostnicę Jana do ogrodu należy pamiętać, że ta specyficzna trawa ma bardzo duże wymagania. Przede wszystkim powinna rosnąć na stronie południowej – musimy jej zapewnić maksimum słońca i ciepła. Zakupione w sklepie sadzonki są małe, ale należy zwrócić uwagę na to, że kępa w szybkim czasie się rozrośnie – ostnicę sadzimy pojedynczo, gdyż jest bardzo wrażliwa na działanie roślin konkurencyjnych i może się nie utrzymać. Optymalna odległość między jedną a drugą kępą powinna wynosić od 4 do 5 metrów.

Ponieważ jest to roślina trwała, musimy zadbać o to, żeby w każdym sezonie miała pod dostatkiem składników mineralnych. W tym celu przeprowadzamy wiosenne nawożenie, uważając, żeby dawka nawozu mineralnego była optymalna – przenawożone rośliny mogą być zbyt wybujałe i w efekcie zacząć „łysieć”. Zbyt duże kępy ostnicy możemy bez szkody podzielić na mniejsze sadzonki i posadzić w innym miejscu. Trawy nie należy przycinać przed zimą – powinna bez problemu przetrzymać przymrozki. Dodatkowo, powstające na jej źdźbłach kryształki lodu nadają zimowemu ogrodowi niezwykłego uroku.

pochodzenie: Europa od środkowej po południową, Azja zachodnia, Kaukaz, Azja Środkowa, Syberia; środowiska stepowe; w Polsce rodzima, północna granica zasięgu, m.in. w dolinie Prądnika k/Ojcowa, w dolinkach jurajskich, koło Kwidzynia itd.;
kilka podgatunków i odmian botanicznych;
opis: trawa bylinowa o luźnokępkowym pokroju, dorasta do 1 m wysokości;
pędy: 50-100 cm wysokości;
liście: pochewki liściowe gładkie, języczek 1-7 mm długości; blaszki liściowe zwinięte, bardzo sztywne, 15- 30 cm długości, bardzo wąskie, 0,5-2 mm szerokości; powierzchnia blaszek szorstka,

a wierzchołek owłosiony;
kwiaty: zebrane w wiechę, u podstawy źdźbło otoczone liściem; wiecha prawie igiełkowata, z pojedynczymi kłoskami; w kłosku jest jeden płodny kwiatek, bez wystającej osi; kłoski 3-5 cm długości; plewy omszone i z włoskami, o wygiętych brzegach, z jedną ością podwójnie wygiętą, razem 2-8 cm długości; plewki dolne 25- 30 cm długości wraz z ością;
kwitnienie: maj-lipiec;
nasiona: owoce o skrzywionym dolnym końcu,;
wymagania: stanowisko suche i słoneczne;
mrozoodporność: całkowita;
rozmnażanie: z siewu lub przez podział wiosną;
zastosowanie: naturalistyczne kwietne suche łąki, kolekcje traw, zestawienia z sucholubnymi roślinami jak lawenda, perowskia, barbula;