Olga Ptak

„Jerzozwierz. Portrety i autoportrety Jerzego Lewczyńskiego”

Pani o mnie myśli: „ten stary idiota”, ja o pani: „ta młoda dzierlatka” … Możemy

sobie tak myśleć, ale powinniśmy znaleźć w tych dwóch przeciwstawnych

określeniach coś wspólnego” – ta myśl przez kilka miesięcy towarzyszyła

spotkaniom autorki z Jerzym Lewczyńskim, którego historycy sztuki określają

jako „najwybitniejszego żyjącego polskiego fotografa” lub „jednego z najwybitniejszych

polskich fotografów w historii”, a także jako „wybitnego awangardystę”.

Nic w tym dziwnego ani przesadnego, bo to właśnie dzięki niemu

oblicze polskiej fotografii uległo licznym zmianom.

Książka zawiera zapisy rozmów z fotografem, liczne anegdoty i wspomnienia

z nim związane, kilkanaście autoportretów oraz arcyciekawe i nigdy dotąd nie

publikowane fragmenty listów, jakie malarz Zdzisław Beksiński przez prawie

pół wieku pisał do swojego przyjaciela. Każdy z tych elementów (zgodnie

z podtytułem książki: „Portrety i autoportrety Jerzego Lewczyńskiego”) jest

wprawką do portretu nestora polskiej fotografii, próbą dotarcia do prawdy

o tym niezwykłym człowieku. Autorka – idąc za radą bohatera książki – szuka

jej wśród rzeczy niepozornych i pomijanych, gdyż – jak mawia Lewczyński –

stare buty i podarta koszula mówią o człowieku więcej niż tysiące napisanych

na jego temat książek.

„Jerzozwierz” nie jest suchą krytyczną rozprawą, ani próbą analizy twórczości

cenionego artysty. To raczej swobodna, pełna słodko-kwaśnego humoru opowieść

o spotkaniu dwojga ludzi, którzy patrzą na rzeczywistość z odmiennych

perspektyw, inaczej rozumieją upływ czasu, kierują się innymi zasadami. Lecz

jednocześnie, mimo dzielącej ich dużej różnicy wieku, mają na siebie wpływ,

prowokują się i inspirują. Rozmawiają więc o dziwności świata i ludzi, która

– jak mówi Lewczyński – jest sprawą dojmującą, a opiera się właśnie na roli

przypadku − w jakiej kolejności czegoś doświadczamy, z czym to zestawiamy,

porównujemy. Tak wygląda całe nasze życie. Może się kiedyś przekonamy, jak

to jest z tym przypadkiem, może po śmierci ktoś nam wyjaśni, jak to wszystko

powinniśmy rozumieć. Żyjemy w karawanie dziwności i czasem trudno się

w tym odnaleźć.

„Jerzozwierz” jest opowieścią z fotografią w tle. Inaczej być nie mogło. Dla

Lewczyńskiego fotografia może polepszyć ludzką egzystencję, uwznioślić

naszą obecność w świecie i pomóc wiele rzeczy zrozumieć. Lewczyński nie

zgadza się z przekonaniem Beksińskiego wyrażonym w jednym z przytoczonych

w książce listów o tym, że (…) fotografia jako taka nie może być sztuką

i to leży w samej jej istocie. W ogóle zamiar wykonania artystycznego zdjęcia

kryje sprzeczność i jest największą bzdurą jaką można sobie wyobrazić. Zapamiętaj

Jurek co Ci powiem, bo jestem dziś pod wpływem alkoholu w nastroju

wieszczym. Fotografia nie jest sztuką! Pic! Gówno! Lipa! Cześć!

© Olga Ptak

Jerzozwierz

Portrety i autoportrety Jerzego Lewczyńskiego

138 stron | 17 zdjęć | format: 129x197 mm | ISBN: 978-83-89856-49-4

Redaktor prowadzący: Grzegorz Krawczyk

Projekt i skład: Marcin Gołaszewski

Na okładce: Autoportret, 2001 r.

Zdjęcia pochodzą z kolekcji prywatnych i zbiorów Muzeum w Gliwicach

Seria: Czytelnia Sztuki

www.czytelniasztuki.pl

Wydawca:

© Muzeum w Gliwicach 2012