Tytuł: Modele kartonowe statków i okrętów, seria wydawnicza – „?”.

Autor: Andrzej Karpiński i Stefan Smolis.

Wydawca: Wydawnictwa Komunikacji Łączności, Warszawa 1983, wydanie I. 92 strony, rysunki, zdjęcia, schematy, plany, tabele w tekście, oprawa miękka, format 18,5x24,5 cm.

Stan dobry - ogólne podniszczenie i zabrudzenia okładki oraz środka – poza tym stan OK.

Wstęp - Wykonywanie kartonowych modeli statków i okrętów w Polsce nie jest rzeczą nową - ma ono już przeszło czterdziestoletnią tradycję. Tuż przed II wojną światową nakładem Ligi Morskiej ukazały się pierwsze zestawy zawierające w specjalnej kopercie kawałki tektury z wykrojami szkieletu kadłuba i pokładu modeli statków i okrętów, farbę, klej, papier na oklejenie kadłuba oraz broszurkę w formacie A6 z opisem budowy kartonowego modelu.

Modele tekturowe, jak je wówczas nazywano, opracowywane były przez kilku autorów: Józefa Bargielowskiego, Aleksandra Pauly, Jana Tomaszewskiego i innych. Z materiałów źródłowych wynika, że wydano wówczas następujące komplety: niszczyciele: „GROM” i „BŁYSKAWICA”, „WICHER” i „BURZA”, modele okrętów podwodnych, kanonierek, stawiacza min „GRYF”, statków handlowych; modelu pływającego żaglowca „ZAWISZA CZARNY”.

Ciekawe były opisy budowy zalecane wówwczas modelarzom; np. w jednej z broszurek czytamy: „Wycinanie części z tektury - linie oznaczone strzałkami, niedostępne dla nożyc bez nadłamania tektury, przetnij na wylot nożykiem (bardzo ostrym), aby zrobić rysę, po której drugim razem sam nóż już pójdzie łatwo. Pracę nożem wykonaj przed wycięciem wykrojów nożyczkami. Tnąc nożyczkami trzeba je otwierać szeroko i ciąć małymi ruchami itd.” Ileż w kilku zdaniach było konkretnych wskazówek. Według wykrojów znajdujących się w kopercie modelarze wykonywali modele wystawowe, a które z nich jako modele pływające. Przy wykonywaniu tych drugich należało kadłuby odpowiednio impregnować pokostem i następnie malować farbami olejnymi.

Jak wyglądał model kartonowy przystosowany do pływania, wykonany jeszcze przed II wojną światową, przedstawia rys. 1. Po II wojnie światowej bracia M. i Z. Cierpkowie z Gdyni opracowali i wydawali drukiem począwszy od 1951 r: kartonowe barwne arkusze formatu A1 i A2 z planami - wycinankami modeli kartonowych. Były to plany: drobnicowców S/S „SOŁDEK”, M/S „CZECH”, basenów: węglowego, drobnicowego, pasażerskiego wraz z miniaturowymi statkami. Wydawnictwo to spotkało wielu zwolenników i odegrało doniosłą rolę dydaktyczno-poznawczą oraz propagandową polskich spraw morskich. Od tego czasu modelarstwo kartonowe w Polsce zyskało wielu entuzjastów, którzy do dziś są jemu wierni. W 1951 r. Andrzej Samek z Krakowa zaczął opracowywać plany - wycinanki modeli kartonowych, które wydawane były w barwnych broszurach w formacie B4 i większych przez Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej. W sumie wydal on w tym wydawnictwie kilkadziesiąt planów - wycinanek krążowników, niszczycieli, drobnicowców, frachtowców oceanicznych, zbiornikowców i innych jednostek pływających. Warto wspomnieć, iż inicjatorem wydawania wymienionych planów oraz wieloletnim redaktorem w Wydawnictwie MON był nieżyjący już komandor Zygmunt Grabowski, który wkładał wiele wysiłku w prace redakcyjne oraz w dobór odpowiedniej tematyki publikowanych planów. Wydawane wówczas plany kartonowych modeli okrętów opracowywane były w ten sposób, że można było wykonywać je tylko do linii wodnej. W 1960 r. zaczął ukazywać się miesięcznik „Mały Modelarz”, wydawany wówczas przez Ligę Przyjaciół Żołnierza, stając się poszukiwanym czasopismem w Polsce i za granicą. „Mały Modelarz” w czasie swego przeszło dwudziestoletniego istnienia przez publikację ciekawych planów jednostek pływających, zarówno historycznych, w tym żaglowych, jak: „VICTORY”, „SMOK”, „WODNIK” „Kogga Elbląska”, „DAR POMORZA” itp., jak i współczesnych, np.: pancernik „RODNE'Y”, „BŁYSKAWICA”, „DZIK” i dziesiątki innych (w odróżnieniu od poprzednio wydawanych w MON z pełnym kadłubem), wyrobił wśród modelarzy kartonowych nawyki wykonywania pięknych modeli z własną koncepcją ich wykańczania, upiększania i malowania...

Modele kartonowe statków i okrętów - książka zawiera niezbędne wiadomości teoretyczne i wskazówki praktyczne potrzebne modelarzowi do projektowania i budowy modeli kartonowych statków i okrętów, ponadto zapoznaje Czytelnika z techniką okrętową.

Spis treści:

Wstęp;

1. Warsztat modelarza kartonowego:

• 1.1. Przyrządy do wycinania otworów; 1.2. Wiertło; 1.3. Chwytacz małych odcinków drutu; 1.4. Uchwyt do pędzelków; 1.5. Przybornik na ołówki, flamastry i pędzelki; 1.6. Prasa; 1.7. Uniwersalny krzywik; 1.8. Nożyki; 1.9. Nożyczki; 1.10. Pincety; 1.11. Cyrkiel redukcyjny – przenośnik; 1.12. Aerograf; 1.13. Narzędzia uzupełniające;

2. Materiały;

3. Kleje, farby, lakiery;

4. Gromadzenie dokumentacji modelarskiej;

5. Projektowanie kartonowych modeli okrętów;

6. Technologia budowy modeli kartonowych:

• 6.1. Modele sylwetkowe; 6.2. Modele do linii wodnej (stylowe); 6.3. Modele redukcyjne; 6.4. Olinowanie; 6.5. Żagle do modeli okrętów historycznych i współczesnych;

7. Malowanie;

8. Podstawki do modeli;

9. Kartonowe modele pływające;

10. Wykaz planów modeli kartonowych statków i okrętów publikowanych w Polsce;

Bibliografia.

- Polecam!