Tytuł: Kroniki Królewskie, seria wydawnicza „Kronika Portugalska”.

Autor: Fernão LOPES, wybór, przekład i słowo wstępne Janina Z. KLAVE.

Wydawca: Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1983, wydanie I. 431 stron, rysunki (ozdobniki) w tekście, zdjęcia (część barwnych) we wklejkach, oprawa twarda płócienna z obwolutą, format 14,5x20,5 cm.

Stan dobry - ogólne podniszczenie i zabrudzenia obwoluty oraz środka – poza tym stan OK.

Kroniki Królewskie: Kronikarze średniowieczni, związani z dworem królewskim czy dworami wielkich panów bądź spisujący kroniki w klasztorach, z zasady opisywali życie na dworze i w najbliższym otoczeniu monarchy; środowisko przedstawione w ich kronikach to wyłącznie klasy wyższe oraz rycerze i giermkowie. Nie ma w ich kronikach życia ludzi miast i wsi, nie odgrywają oni w każdym razie żadnej roli w opisywanych wydarzeniach, jakby w ogóle nie istnieli. Fernão Lopes [1380?-1454?] jest zapewne jedynym kronikarzem królewskim w Europie, który uwidocznił anonimowe masy ludowe w działaniu, podkreślił ich ważność i znaczenie. Niekiedy nawet podaje nazwiska ludzi „niskiego stanu”, tych mianowicie, których poczynania miały w pewnym momencie historii jakiś wpływ na bieg wydarzeń.

[...]Fernão Lopes opisywał okres wyjątkowo ciekawy: tworzył się wówczas w Portugalii jakby „świat nowy”, według słów samego kronikarza, dochodzili do głosu, do stanowisk i do godności rycerskiej ludzie stojący przedtem w cieniu bądź będący „niczym”. Otwierała się epoka sprzyjająca tym, co wykazywali jakieś większe uzdolnienia, bowiem dzięki nim - a nie wyłącznie dzięki pochodzeniu - mogli teraz zabierać głos w sprawach dotyczących ich kraju. Kronikarz doskonale uchwycił ten historyczny postęp, tę prężność narodu portugalskiego, przejawiającą się w końcu XV wieku. Ona właśnie pozwoliła Portugalczykom, jako pierwszym w Europie, rozpocząć wielkie odkrycia już w następnych lat dziesiątkach. [ze słowa wstępnego Janiny Z. Klave].

Spis treści:

Słowo wstępne - Janina Z. Klave;

Kronika Króla Pana Dom Pedra Ósmego Króla tych królestw:

• I. O panowaniu króla Dom Pedra, ósmego króla Portugalii, i o warunkach, jakie wtedy istniały;
• IV. O tym, jak król kazał ściąć dwóch swoich dworzan, gdyż okradli pewnego Żyda i zabili go;
• VII. O tym, jak król chciał wychłostać biskupa za to, że spał z zamężną kobietą;
• VIII. O tym, jak król kazał pozbawić męskości jednego swego giermka, gdyż sypiał z kobietą zamężną;
• IX. O tym, jak król kazał spalić żonę Afonsa Andre, i o innych karach, które polecił wykonać;
• XII. O sposobie, jaki mieli królowie, by gromadzić skarby i powiększać je;
• XIV. O tym, jak uczynił hrabią i pasował na rycerza Joao Afonsa Telo, i o wielkim święcie, jakie mu urządził;
• XXX. O tym, jak królowie Portugalii i Kastylii ułożyli się, aby wydać jeden drugiemu kilku ludzi, którzy czuli się bezpiecznie w ich królestwach;
• XXXI. O tym, jak Diego Lopes Pacheco uniknął pojmania, a wydani zostali inni i zaraz okrutnie zabici;
• XLIII. O tym, jak D. Joao, syn króla D. Pedra portugalskiego, został uczyniony Mistrzem zakonu Avis;
• XLIV. O tym, jak D. Ines została przeniesiona do klasztoru w Alcobaca, i o śmierci D. Pedra;

Kronika Króla Pana Dom Fernanda Dziewiątego Króla tych królestw:

Prolog;

• XXX. O tym, jak król D. Fernando udał się do Galicii i co mu się zdarzyło w Coruńi;
• LV. O monetach zmienionych przez króla D, Fernanda i o różnych wartościach, jakie każdej nadał;
• LVII. O tym, jak król D. Fernando zakochał się w D. Leonor Teles i ożenił się z nią po kryjomu;
• LX. O tym, jak lud Lizbony rozmawiał z królem o jego ślubie, i o odpowiedzi, jaka król dał;
• LXI. O tym, jak król nie chciał mówić z ludem, tak jak obiecał, i ukradkiem odjechał z miasta;
• LXII. O tym, jak król D. Fernando publicznie pojął D. Leonor za żonę i została nazwana królową Portugalii;
• LXIII. Różne racje, jakie wypowiadano o małżeństwie króla D. Fernanda;
• LXIV. O sprzeczce, jaką król miał z jednym ze swojej Rady na temat małżeństwa z królową Leonor;
• LXV. O tym, jak królowa D. Leonor Teles pożeniła niektórych szlachciców królestwa i wywyższyła tych ze swego rodu;
• LXXIII. O tym, jak król D. Henryk podszedł do Lizbony i w jaki sposób ci z miasta się zachowywali;
• LXXV. O tym, jak ci z miasta powzięli podejrzenia co do niektórych jego mieszkańców i niektórzy zostali schwytani, a dwóch ludzi zabito;
• LXXXIX. O tym, jak król D. Fernando rozkazał, aby wszystkie ziemie jego królestwa były uprawiane i wykorzystane;
• XC. O przywilejach, jakie król D. Fernando dał tym, co kupowali lub budowali nawy;
• XCI. O tym, jak król D. Fernando kazał utworzyć Towarzystwo Naw, i o sposobie, w jaki to miało być uczynione;
• XCVIII. O obyczajach i pozycji na dworze infanta portugalskiego D. Joao;
• XCIX. O tym, co się zdarzyło infantowi D. Joao z niedźwiedziem i dzikiem, gdy polował konno;
• C. O tym, jak infant D. Joao zakochał się w D. Marii, siostrze królowej, i jak się z nią ożenił po kryjomu;
• CI. O tym, jak królowa rozmawiała z hrabią D. Joao Afonso o sprawach ją interesujących, i o racjach, jakie przedstawiła D. Joao;
• CII. O tym, jak infant przybył do Alcanhaes, gdzie przebywał król, o wiadomości, jaką otrzymała D. Maria o jego przyjeździe;
• CIII. O tym, jak infant przybył do Coimbry, by zabić D. Marię, i jakie słowa z nią zamienił, zanim ją zabił;
• CIV. O tym, jak infantowi D. Joao wybaczono i jak przyjechał z wizytą do króla i królowej;
• CV. O tym, jak infant odjechał niezadowolony z dworu i udał się do prowincji Entre Douro e Minho;
• CVI. O tym, jak infant pojechał w strachu do Kastylii, i co nastąpiło po jego wyjeździe;
• CXXIV. O tym, jak galery portugalskie wypłynęły w poszukiwaniu kastylijskich i znalazły je w porcie Saltes;
• CXXV. O tym, jak galery portugalskie walczyły z kastylijskimi i zostały zwyciężone;
• CXXVI. O tym, jak król D. Fernando otrzymał wiadomość, że stracił swoją flotę;
• CXXVIII. O nowinie, jaką król otrzymał od floty angielskiej, i jak przyjechał do Lizbony;
• CXXXI. O tym, jak król Kastylii otrzymał wiadomość o przybyciu Anglików i co wówczas uczynił;
• CXXXII. O złym zachowaniu się Anglików w stosunku do mieszkańców królestwa i o tym, jak król nie położył temu kresu, bo ich potrzebował;
• CXXXIV. O tym, jak król i Anglicy przyjechali z Lizbony do miasta Evory;
• CXXXV. O tym, jak flota Kastylii przybyła do Lizbony, i o nieszczęściu oraz o szkodach, jakie wyrządziła w niektórych miejscach;
• CXXXVI. Z jakiego powodu zabrano gubernatorstwo Gonęalowi Mendes de Vascoącelos i zastąpiono go w Lizbonie przeorem zakonu Szpitalników;
• CLIV. O tym, jak zawarto traktat pokojowy między królem D. Fernandem i królem D. Juanem Kastylijskim i na jakich warunkach;
• CLV. O tym, jak hrabia [de Arraiolos] i Goncalo Vasques zawieźli traktat pokojowy [królowi Kastylii], i o racjach jakie wymienili, zanim go podpisał;
• CLXII. O tym, jak król i królowa wyjechali z Almady i przybyli do Lizbony, gdzie zmarł król D. Fernando;
• CLXXV. O tym, jak w Lizbonie wzniesiono sztandar królowej Kastylii i co się wówczas stało;

Kronika Króla Pana Dom Joao I Dobrej Pamięci Dziesiątego z Królów Portugalii. Część pierwsza:

• V. O tym, jak ułożono śmierć, hrabiego Joăo Fernandesa i kto pierwszy o tym mówił;
• VI. O tym, jak Ălvaro Pais rozmawiał z Mistrzem o śmierci hrabiego Joăo Fernandesa, i o umowie, jaką zawarli między sobą;
• VII. O tym, jak hrabia Joăo Fernandes przybył na pogrzeb króla, a Mistrz został mianowany gubernatorem w Riba de Odlana;
• VIII. O tym, jak postanowiono uśmiercić hrabiego Joăo Fernandesa i jak Mistrz wyjechał z Lizbony nie mając ochoty go zabić;
• IX. O tym, jak Mistrz wrócił do Lizbony i jaki sposób zabił hrabiego Joăo Fernandesa;
• X. O tym, co królowa powiedziała o śmierci hrabiego; innych rzeczach, które potem nastąpiły;
• XI. O wrzawie, jaka powstała w mieście, gdy myślano, że zabijają Mistrza, i jak udał się na dwór Alvaro Pais i wiele ludzi razem z nim;
• XII. O tym, jak biskup Lizbony i inni zostali zabici i wyrzuceni z wieży na dół;
• XIII. O tym, jak Mistrz po jedzeniu poszedł prosić królową o przebaczenie, i o tym, co wtedy mówiono;
• XIV. O tym, jak ci z miasta chcieli ograbić Żydów i jak Mistrz obronił ich przed grabieżą;
• XV. O tym, jak postępowała królowa D. Leonor z Mistrzem i innymi, którym była przeciwna;
• XVI. O tym, jak królowa wyjechała z Lizbony do Alenqueru i jak się zachowała przy wyjeździe;
• XVIII. O tym, dlaczego Mistrz chciał wyjechać z królestwa i udać się do Anglii;
• XIX. O tym, z jakich powodów ci z miasta powiedzieli Mistrzowi, aby pozostał w królestwie, i że go wezmą za pana;
• XX. O powodach, jakie ci z miasta podawali Mistrzowi, dla których nie powinien wyjeżdżać;
• XXII. O tym, jakie słowa powiedział Alvaro Vasques do Mistrza na temat jego wyjazdu do Anglii;
• XXIII. O tym, jak brat Jan z Wąwozu przybył do Lizbony, i o sposobie jego życia;
• XXIV. O tym, jak Mistrz rozmawiał z bratem Janem z Wąwozu i jaką ten dał mu odpowiedź;
• XXV. O tym, jak dla bezpieczeństwa miasta postanowiono posłować do królowej z propozycją małżeństwa z Mistrzem;
• XXVI. O tym, jak Mistrz zgodził się zostać Regentam i Obrońcą królestwa i o czym rozmawiano w Radzie Miejskiej na temat jego pozostania;
• XXVII. O tym, jak Mistrz przyjął urzędników do swego domu i jakiego tytułu kazał używać na swoich listach;
• XXIX. O tym, jak królowa wysłała Goncalowi Vasquesowi de Azevedo posłanie, zanim udała się do Santarem, i co ten powiedział tamtejszemu ludowi;
• XXX. O tym, jak królowa wyjechała z Alenquer do Santatem, i o tym co powiedziała ludziom z Alenquer, zanim wyjechała;
• XXXII. Z jakiego rodu pochodził Nuno Alvares i kim byli jego ojciec i matka;
• XXXIII. O tym, jak Nuno Alvares został przywieziony na dwór króla D. Fernanda i jak otrzymał zbroję z rąk królowej D. Leonor;
• XXXIV. O tym, jak przeor namówił swego syna, aby się ożenił, jak ten na to się zgodził i ożenił się z D. Leonor d’Alvim;
• XXXVI. O tym, jak Nuno Alvares dowiedział się, że hrabia Joao Fernandes został zabity, i o rozmowie, jaką miał na ten temat ze swoim bratem;
• XXXVII. O tym, jak Nuno Alvares odkrył przed swymi ludźmi, że zamierza udać się do Lizbony, aby służyć Mistrzowi;
• XXXVIII. O tym, jak Nuno Alvares przybył do Lizbony, i o tym co powiedział Mistrzowi;
• XLII. O tym, jak zdobyto zamek w Beja i zabito admirała micer Lanęarote;
• XLIII. O tym, jak zdobyto zamki w Portalegre i Estremoz;
• XLIV. O tym, jak alkad Evory chciał być wierny królowej i jak ci z miasta zdobyli zamek;
• XLV. O tym, jak ci z miasta wzburzyli się przeciw przeoryszy i w jaki sposób ją zabili;
• XLVI. O tym, jak Porto powiedziało się za Mistrzem i wzniosło jego sztandar, i o sposobie, w jaki go przyjmowano;
• XLVII. Z jakiego powodów wysłał Mistrz ambasadorów do Anglii i o odpowiedzi, jaka stamtąd nadeszła;
• LXVII. O szlachcicach i rycerzach, którzy byli z królem [Kastylii] w Santarem, i o tym, co przydarzyło Goncalowi Vasques z żołdem, który kazał wypłacić swoim ludziom;
• LXIX. O tym, jak zostały zabrane statki rybackie płynące z Galicii;
• LXX. O tym, jak hrabia de Maiorgas [Mallorca] posłał wyzwanie Mistrzowi i jak Nuno Alvares [Pereira] na nie odpowiedział;
• CXIV. O tym, jak król Kastylii przybył oblegać Lizbonę i tam rozbił obóz;
• CXV. O tym, jak miasto było przygotowane do obrony, kiedy król Kastylii zaczął je oblegać;
• CXXII. O tym, jak Rui Pereira wygłosił posłanie do ludności Porto jaką otrzymał odpowiedź;
• CXXXI. O tym, jak flota z Torto przybyła do Cascais, i o sposobie postępowania, jaki Mistrz nakazał;
• CXXXII. O tym, jak dowiedziano się w mieście, że flota ma przypłynąć, i co w związku z. tym ludzie uczynili;
• CXXXIII. O tym, jak niektóre nawy portugalskie walczyły z kastylijskimi i zostały zdobyte trzy portugalskie, a zabity dobry Rui Pereira;
• CXXXIV. O tym, jak przyprowadzono przed króla jednego z giermków, którzy zostali wzięci do niewoli, i o ich rozmowie;
• CXL. O niektórych incydentach między tymi z miasta a tymi z obozu, jakie się przytrafiły podczas oblężenia;
• CXLI. O tym, jak król posłał na układy z Mistrzem i co wtedy powiedziano;
• CXLVIII. O strapieniach, jakie nawiedziły Lizbonę z powodu braku żywności;
• CXLIX. O zarazie, jaka grasowała między Kastylijczykami, i o niektórych dowódcach, co od niej pomarli;
• CL. O tym, co D. Carlos powiedział królowi Kastylii, i o tym, jak król zwinął swój obóz i odstąpił od oblężenia;
• CLI. O tym, jak Ci z miasta zarządzili procesję, aby podziękować Bogu, oraz o kazaniu, jakie wygłosił pewien brat zakonny;
• CLII. O tym, jak Nuno Ălvares przybył do Lizbony, aby porozmawiać z Mistrzem;
• CLIII. O tym, jak Nuno Ălvares rozmawiał z Mistrzem, i o czym mówili;
• CLIV. O tym, jak szlachta i lud złożyły hołd Mistrzowi, i o przywilejach, jakie nadał miastu;
• CLV. O tym, jak król Kastylii przybył do Santarem i wyznaczył alkadów w niektórych miejscowościach;
• CLVII. O tym, jak Nuno Ălvares zyskał gród Portel przy pomocy niektórych, co w nim mieszkali;
• CLVIII. O tymi, jak oddano zamek Nunowi Alvaresowi, a do Kastylii odjechał Fernăo Goncalves;
• CLIX. O imionach niektórych osób, które pomogły Mistrzowi bronić królestwa;
• CLX. O imionach niektórych szlachciców, tak portugalskich, jak i kastylijskich;
• CLXI. O imionach niektórych szlachciców i mieszczan, którzy pomogli Mistrzowi bronić królestwa;
• CXII. O nazwach niektórych miejscowości, które opowiedziały się za Portugalią;
• CLXIII. O siódmej erze, jak się zaczęła na świecie w epoce Mistrza;
• CLXXII. O tym, jak Nuno Alvares wyruszył [z Elvas], by zdobyć Vila Vicosa, jak zginął jego brat i jak oblegał twierdzę, lecz jej nie zdobył;
• CLXXXI. O tym, jak Mistrz przybył do Coimbry i jak go przyjęło całe miasto;
• CLXXXII. O jakich sprawach mówiono, zanim zebrały się kortezy, i o imionach niektórych, którzy brali w nich udział;
• CLXXXIII. O tym, co doktor Joao das Regras powiedział na kortezach, wykazując, że było czterech spadkobierców tronu;
• CLXXXIV. Dowodzenie tego doktora, że królowa D. Beatriz nie może dziedziczyć królestwa;
• CLXXXV. Inne racje tego samego doktora, dla których król Kastylii ani jego żona nie powinni byli być przyjęci za panów;
• CLXXXVI. O tym, jak doktor wykazał jasno, że nigdy nie było pewno, czy D. Ines była żoną króla D. Pedra;
• CLXXXVII. O przeszkodach, jakie podał doktor, dla których D. Ines nie mogła być żoną króla D. Pedra;
• CLXXXVIII. O niezgodzie, jaka panowała między szlachtą a ludem z powodu elekcji, jaką mieli uczynić;
• CLXXXIX. O posłaniu, jakie król D. Afonso wysłał na dwór papieski, aby jego syn nie poślubił D. Ines;
• CXCI. O tym, jak szlachta i lud uzgodnili, aby wynieść Mistrza zakonu Avis na króla;
• CXCII. O tym, jak szlachta i lud rozmawiali z Mistrzem i jak został wyniesiony na króla;
• CXCIII. O tym, jak Nuno Ălvares został mianowany konetablem, i o jego sposobie życia;

Kronika Króla Dom Joăo I. Część druga:

• IX. O tym, jak król przybył do miasta Porto i był przyjęty od jego mieszkańców;
• XXIX. O tym, jak król Kastylii wkroczył do Portugalii i o niektórych rzeczach, co się wydarzyły przed bitwą;
• XXX. O naradzie, jaką król [Portugalii] miał ze swoimi na temat wydania bitwy, i o słowach, jakie tam mówiono;
• XXXI. Słowa, jakie król powiedział tym z Rady, i o tym, jak kazał wezwać konetabla;
• XXXII. O posłaniu, jakie konetabl wystosował do króla Kastylii, i o tym, co kazał powiedzieć pewnemu jeńcowi;
• XXXIII. O posłaniu, jakie król Portugalii wystosował do króla Kastylii, i o tym, jak przybył na pole; gdzie wyznaczono bitwę;
• XXXIV. O tym, jak Danowie z zastępów - króla Kastylii przybyli na rozmowę z konetablem, i o czym mówiono;
• XXXV. O naradzie, jaką król Kastylii odbył co do tego, czy wydać bitwę, czy nie;
• XXXVI. O radzie, jaka dał D. Joao Afonso Telo, aby jednak bitwa się odbyła, na co król się zgodził;
• XXXVII. O tym, ilu ludzi miał każdy król po swej stronie;
• XXXVIII. O tym, jak królowie sformowali swoje szeregi do bitwy i z jakimi dowódcami;
• XXXIX. O imionach niektórych, którzy byli z królem Portugalii, o tym, pasował na rycerza;
• XL. O tym, jak Joăo Fernandes Pacheco i Egas Coelho przybyli z Beiry. aby być z królem w bitwie;
• XLII. O tym, jak sie odbyła bitwa między królami i pobici zostali Kastylijczycy;
• XLIII. O tym, jak król Kastylii uciekł z pola bitwy i dotarł do Santarem;
• XLIV. O tym, jak król Kastylii odjechał z Santarëm i udał się do swego królestwa;
• XLV. O tym jak wygrano bitwę i kto w niej poległ;
• XLVI. O tym, jak król opuścił pole bitwy i udał się do Alcobaca;
• XLVII. O tym, jak dowiedziano sic w Lizbonie, że bitwa została wygrana, i jak zachowali ludzie;

Spis ilustracji [8 barwnych i 10 czarno-białych].

- Polecam!