ANTYKWARIAT OKTAWIAN PROPONUJE:

Małgorzata Korżel-Kraśna

MEBLE PIERWSZEJ POŁOWY XIX WIEKU

Katalog, to pierwsza na polskim rynku tak obszerna publikacja poświecona biedermeierowi. Zaprezentowane w nim eksponaty pochodzą ze zbiorów Muzeum Narodowego we Wrocławiu oraz muzeów z Nysy, Chojnowa i Wałbrzycha.

Empirowe łoże w kształcie łodzi, ulubiony mebel cesarzowej Józefiny czyli taboret typu gondolka , krzesło Schinkla – to tylko niektóre z zabytków pokazanych i opisanych w książce.

Sto pięćdziesiąt pięć lat temu, w roku 1852, zorganizowano we Wrocławiu dużą wystawę wyrobów rzemieślniczych z pierwszej połowy XIX wieku. Zatytułowana „Rzemiosło i przemysł' prezentowała osiągnięcia Śląska w tej dziedzinie twórczości. W rocznicę tego wydarzenia Muzeum Narodowe we Wrocławiu udostępnia własną kolekcję mebli z tego okresu. Zorganizowana we wnętrzach z epoki wystawa nawiązuje do tamtej prezentacji. Towarzyszący ekspozycji katalog jest pierwszym naukowym opracowaniem śląskich mebli w stylu empire i biedermeier. Organizowane poprzednio ekspozycje oraz publikacje omawiające ten okres w kulturze i sztuce Śląska nie uwzględniały tej dziedziny rzemiosła. Zajmowano się przede wszystkim malarstwem, które Ernest Sheyer pokazał na dużej wystawie w roku 1930, a wiele lat potem omówił w swojej książce.

Ekspozycja w Wertheim am Main w roku 1987 - pomyślana jako pełne przedstawienie okresu biedermeieru na Śląsku - nie uwzględniała jednak stolarstwa. Według Marii Starzewskiej, recenzującej katalog tej wystawy, brak ten spowodowany był trudnościami w zgromadzeniu odpowiednich eksponatów, ale także, a może przede wszystkim tym, że „jest to dziedzina rzemiosła prawie zupełnie nieopracowana i to nie tylko w odniesieniu do okresu biedermeieru”. Obecny katalog jest więc dziełem pionierskim – szczegółowo informuje o posiadanej przez Muzeum Narodowe we Wrocławiu kolekcji mebli śląskich z pierwszej połowy XIX wieku, omawia tę kolekcję na tle dokonań epoki, a także ujawnia nieznane dotychczas dokumenty z Archiwum Państwowego we Wrocławiu informujące o działalności lokalnych mistrzów stolarstwa.

Kolekcja mebli z 1. połowy XIX wieku w Muzeum Narodowym we Wrocławiu liczy 219 obiektów. Należą do niej głównie sprzęty przekazane po drugiej wojnie światowej przez Składnice Muzealne (najwięcej zabytków pochodzi ze Składnic w Narożnie, Żelażnie, Wrocławiu i Kozłówce), różne instytucje (m.in. Delegata Ministerstwa Kultury i Sztuki, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, Państwowe Gospodarstwo Rolne w Bolkowie, Urząd Dzielnicowy Wrocław-Śródmieście) oraz eksponaty podarowane przez osoby prywatne.

Znaczną liczbę zabytków (34 sztuki) Muzeum pozyskało, kupując je od oferentów prywatnych i w handlu antykwarycznym w latach 1962-2006. W ten sposób nabyło cenny komplet mebli (poz. 37-38, 55-60, 112, 164) wykonany ok. Roku 1830 w Małopolsce, a pochodzący z domu znakomitej rodziny Badenich (kupiony od Haliny Ostrowskiej- Grabskiejw 1972). To właśnie dzięki zakupom wzbogacono kolekcję o kilkanaście interesujących obiektów reprezentujących stolarstwo małopolskie, które wykazuje ścisłe związki z meblarstwem austriackim, jednym z najlepszych w Europie Środkowej 1. połowy XIX wieku. (Były to zakupy od osób mieszkających obecnie na tamtych terenach Rzeczpospolitej lub dawniej tam mieszkających, a po ostatniej wojnie osiadłych na Śląsku.)

Niewiele, bo tylko cztery obiekty, udało się zidentyfikować, na podstawie zachowanych oznaczeń, jako zabytki z dawnych muzeów: Śląskiego Muzeum Przemysłu Artystycznego i Starożytności oraz Muzeum Zamkowego (poz. 104-106, 108). Najwięcej jest mebli śląskich. To około 3/4 kolekcji. Należały do wyposażenia domów i pałaców tego regionu. Dzięki temu, że zachowało się ich tak wiele, można dziś poznać wzornictwo i konstrukcje stolarskie stosowane przez rzemieślników na Śląsku w omawianym okresie.

Kolekcja dostarcza także informacji o gustach Ślązaków - użytkowników mebli. Dowiadujemy się również, jakie sprzęty cieszyły się największą popularnością, biorąc pod uwagę ich funkcje i styl. Podobnie jak w innych regionach Europy Środkowej w tym czasie najbardziej rozpowszechnione były tu różne meble do siedzenia, następnie stoły (w tym stoliki do robótek ręcznych), biblioteki, witryny i komody. Okazuje się, że ulubionymi były sprzęty w stylu biedermeier (ok. 3/4! kolekcji), w dalszej kolejności - w stylu empire (ok. 1/4 zespołu), a naj- rzadziej pojawiały się meble w stylu Ludwika Filipa (tylko kilkanaście sztuk w zbiorach).

Na Śląsku, obok sprzętów miejscowych, używano mebli wykonanych w innych ośrodkach meblarskich, przede wszystkim w Austrii i w Niemczech. Zdecydowanie mniej, w porównaniu z XVIII stuleciem, sprowadzano sprzętów z innych krajów europejskich, takich jak: Francja (tylko 7 sztuk), Włochy (5), Anglia (4) i Holandia (3).

Na  podstawie zachowanej w Muzeum Narodowym we Wrocławiu kolekcji mebli z 1. Połowy XIX w. można stwierdzić, że wnętrza śląskie urządzane były głównie sprzętami wykonanymi w miejscowych warsztatach, co było zgodne z modą na rodzime produkty, panującą wówczas w całej Europie.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

MUZEUM NARODOWE WE WROCŁAWIU, WROCŁAW 2007r., str. 231, ilustracji 51 + 219, format 27,5x21 cm

OPRAWA TWARDA

STAN Bardzo dobry

UWAGI: --------