"Sztuka ascezy. Zbawcy Boga" tytuł oryginału Askētikē : salvatores Dei

Nikos Kazantzakis

Wydawnictwo : Biblioteka Prozy Nowogreckiej

Tłumaczenie : Ewa T. Szyler

ISBN : 83-900878-0-4

Objętość : str. 104

Wydanie: 1 z 1993

''Sztuka ascezy" jest poszukiwaniem Boga i odnajdywaniem Go w człowieku. Jest przechodzeniem od sfery zdominowanej przez ja do sfery działania Absolutu. Jest drogą, celem samym w sobie, uczeniem się odpowiedzialności za wszystko, co nas otacza i osiąganiem, dzięki temu, poczucia harmonii z Życiem i Śmiercią. Jest wspomaganiem działającego w nas Boga w Jego wiecznym wznoszeniu się.

"Sztuka ascezy" pisana na przełomie lat 1922/23 w Berlinie uwieńczyła lata dojrzewania intelektualnego pisarza i otwarła okres najintensywniejszej pracy twórczej. Czterdziestoletni wówczas Kazantzakis miał za sobą studia prawnicze w Uniwersytecie Ateńskim i filozoficzne u Bergsona w College de France, przekłady dzieł między innymi Nietzschego, Darwina, Bergsona, Dantego, Platona oraz liczne podróże po Europie, które wycisnęły znaczące piętno na osobowości przybysza z, bardzo wtedy odległej od kultury Zachodu, Krety.

Kazantzakis, mistrz słowa o niepospolitej wyobraźni i wyjątkowej lekkości pióra, nie zamierzał tworzyć wielkiej literatury. Pisał, by spełnić misję, do której czuł się powołany. Rozważał sposoby osiągnięcia duchowej wolności, dociekał źródeł ponadprzeciętnych zdolności jednostki, szukał w człowieku pierwiastka boskiego i zachęcał do jego wyzwalania poprzez uporczywe dążenie do doskonałości.

Pozostawił po sobie dzieło ogromne: prozę i poezje, utwory teatralne i reportaże literackie z podróży po Europie, Afryce, Bliskim i Dalekim Wschodzie, Światową sławę przyniosły mu powieści: „Grek Zorba", „Chrystus ukrzyżowany po raz wtóry", wyklęte przez Kościół „Ostatnie kuszenie". Sam twórca nie cenił ich wysoko; za dzieło życia uważał „Odyseję", poemat epicki opowiadający o losach Odyseusza, który odnalazłszy Itakę wyrusza na - daremne! - poszukiwanie Boga.

Wszystko, co Kazantazkis napisał, było ilustracją "Sztuki ascezy", "ziarna" - jak mawiał - z którego wyrosła cała jego twórczość.

Owa mistyczna książka pokazuje jak dusza wznosi się od kręgu do kręgu, póki nie osiągnie najwyższego z nich. Kręgów jest pięć: Ja, Ludzkość, Ziemia, Wszechświat, Bóg. Kazantzakis przedstawia w niej etapy rozwoju duchowego człowieka poczynając od poznania umysłu i odrzucenia jego dominacji, przez Drogę -rozrachunek z otaczającym nas światem w czasie sięgającym nieskończenie w przeszłość i przyszłość, Działanie - "odkrywanie" Boga, aż po wyzwolenie absolutne - Ciszę. Stopnie doskonałości duchowej to: Bojownik - dobro i zło są przeciwstawne, Mędrzec - dobro i zło współpracują, Święty - dobro i zło to jedno, Człowiek absolutnie wyzwolony - to jedno nie istnieje.

Tekst zawiera elementy wielu koncepcji filozoficznych od myślicieli jońskich i filozofii Wschodu po Nietzschego, Bergsona i Oswalda Spenglera.

Postać Boga-Niewidzialnego Bojownika łączy w sobie ideę Judzkiego działania wedle Nietzschego z niezależnym od naszej woli, przypisanym ludzkiej naturze bergsonowskim elan vital.

Kazantzakis - człowiek czynu i ascetycznej skromności, twórca sięgający poza problemy jednostki, miejsca i czasu, był pełen wiary w możliwości istoty ludzkiej i jej poczucie odpowiedzialności za losy świata, "Zbawcami" Boga mieli być wielcy myśliciele, artyści, wodzowie, prorocy: Homer, Dante, Mojżesz, Dżyngis Chan, Leonardo.... "Zbawcami" Boga są ci wszyscy, którzy swym najdrobniejszym czynem uczestniczą w "pochodzie świata".

Szczególnie fascynowała Kazantzakisa postać boga-człowieka. Większość swych dzieł poświęci} Chrystusowi, Buddzie, Odyseuszowi... W kończącym "Sztukę ascezy" Wierzę uosobieniem tej dwoistości jest grecki bohater ludowy, Digenis Akritas, który bronił wiary oraz swego kraju /Akritas/ i wedle podania miał naturę śmiertelną i nieśmiertelną /Digenis/ łączącą dwa przesłania - umrzeć i przez śmierć się odkupić.

"Sztuka ascezy" jest pisaną w uniesieniu wizją niepokojów egzystencjalnych. Jest obrazem, który niezależnie od oceny jego treści, fascynuje kolorytem i siłą ekspresji. Zawarte w nim przesłanie pobudza do czynu i, uświadamiając smak niepewności, która towarzyszy wszelkim ludzkim poczynaniom, utwierdza wiarę w sens działania.

KSIĄŻKA JEST W STANIE DOBRYM (niedostatki okładki)