Tytuł : IGNACY KRASICKI, W MŁODYM WIEKU . ( Ze zbiorów p. A. Mieleszko Maliszkiewicza )

Wymiary grafiki : 11,5 na 17 cm.

Grafika ( drzeworyt sztorcowy ) ukazała się w latach 70-tych XIX wieku w czasopiśmie Kłosy ( nr 599- tom XXIII )

Stan db+ Przebarwienia papieru i rdzawe plamki. Druga strona zadrukowana. Grafika idealna do przycięcia i oprawy.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Ignacy Krasicki

herbu Rogala (ur. 3 lutego 1735 w Dubiecku, zm. 14 marca 1801 w Berlinie) – biskup warmiński od 1767, arcybiskup gnieźnieński od 1795,

książę sambijski, hrabia Świętego Cesarstwa Rzymskiego, prezydent Trybunału Koronnego w Lublinie w 1765[1], poeta, prozaik i publicysta.

Jeden z głównych przedstawicieli polskiego oświecenia. Nazywany "księciem poetów polskich".

Jako biskup warmiński z rozmachem urządzał swoje rezydencje w Lidzbarku i Smolajnach. Z racji pełnionej funkcji zasiadał w Senacie Rzeczypospolitej.

W 1781 r. wydał nakładem drukarni Michała Grölla w Warszawie dwutomowy Zbiór potrzebniejszych wiadomości, drugą po Nowych Atenach polską encyklopedię

powszechną. Jest również autorem dzieła uznawanego za pierwszą polską powieść (Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki). Tworzył głównie bajki, satyry i

poematy heroikomiczne.

Urodził się w Dubiecku nad Sanem w rodzinie posiadającej tytuł hrabiów Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Był spokrewniony z najświetniejszymi rodami

Rzeczpospolitej. Był najstarszym synem Jana Bożego Krasickiego, kasztelana chełmskiego i senatora Rzeczpospolitej oraz stolniczanki Anny Starzechowskiej.

Miał dwie starsze siostry i czterech braci. Starannie wykształcony, wraz z dwoma braćmi, obrał stan duchowny za sprawą rodziców, później pisał o wybranej

drodze życia „Szedłem dla grosza i dla chwały Bożej”. W latach 1743-1750 Krasicki uczył się w Jezuickim Kolegium Lwowskim. W 1751 roku wstąpił do seminarium

duchownego misjonarzy przy kościele Św. Krzyża w Warszawie; W 1759 otrzymał święcenia kapłańskie z rąk Wacława Hieronima Sierakowskiego - biskupa

przemyskiego. Został kanonikiem kijowskim, a trzy lata później, kanonikiem katedry przemyskiej, i objął probostwo katedralne.

Jako młody ksiądz spędził dwa lata (1759-1761) na studiach w Rzymie. Zamieszkał w Hospicjum polskim przy kościele św. Stanisława, gdzie pełnił funkcję

prowizora opiekującego się tamtejszym archiwum. Po powrocie został w 1763 sekretarzem prymasa Władysława Aleksandra Łubieńskiego i zaprzyjaźnił się z

młodym Poniatowskim – przyszłym królem. Swą twórczością Krasicki opromieniał panowanie przyjaciela Stanisława II Augusta Poniatowskiego, jednak nie

propagował bezpośrednio programu politycznego króla.

W grudniu 1764 roku kapituła archidiecezji lwowskiej wybrała Krasickiego kustoszem katedralnym. Rok później otrzymał probostwo infułackie w Kodniu. Został

także prezydentem Trybunału Małopolskiego. Od 1766 r. był kanonikiem, a później koadiutorem biskupa warmińskiego.

Od panowania Stanisława II Augusta rozpoczęła się kariera duchowna Krasickiego. Kapelan królewski otrzymał rychło w grudniu 1766 roku biskupstwo

warmińskie, tytuł książęcy, godność senatora Rzeczpospolitej. Pod koniec życia został arcybiskupem gnieźnieńskim. Był współorganizatorem i często

uczestnikiem tzw. obiadów czwartkowych.

Biskupstwo warmińskie dawało mu wysokie miejsce w hierarchii społecznej oraz uzasadnione poczucie niezależności. Jednak nie okazało się ono cichą

przystanią. Kapituła przyjęła swego zwierzchnika chłodno w obawie przed zmianami. Równocześnie nasilały się prowokacje i napór Prus zmierzających do

zagarnięcia Warmii w ramach rozbioru Polski. Krasicki protestował publicznie przeciw obcej interwencji. Chciał też uchronić Warmię przed wojną domową.

Po utracie niezawisłości nie złożył Fryderykowi II homagium.

Wśród jego podróży obok wyjazdu do Paryża w czasie konfederacji barskiej, częstymi staną się teraz wyjazdy do Berlina, Poczdamu, Sanssouci na wezwanie

Fryderyka II, z którym się zaprzyjaźnił. Wraz z całą diecezją warmińską był po I rozbiorze poddanym pruskim. Stwarzało to sytuację trudną dla poety –

biskupa, który zaprzyjaźniony z królem Polski był zmuszony do towarzyskich i administracyjnych kontaktów z królem Prus. Po trzecim rozbiorze Polski papież

Pius VI skierował do niego 16 grudnia 1795 brewe, nakazując mu wpajać w naród polski obowiązek wierności, posłuszeństwa i miłości panom i królom[2].

Pochowany został w katedrze pw. Świętej Jadwigi Śląskiej w Berlinie, którą w 1774 r. osobiście konsekrował, a w 1829 r. został przeniesiony do Katedry

Gnieźnieńskiej.

W 1774 odznaczony został Orderem Orła Białego, kawaler Orderu Świętego Stanisława od 1767, pruskiego Orderu Czerwonego Orła od 1798, od 1786 kapelan

honorowy zakonu maltańskiego[3]. Był członkiem rzeczywistym Towarzystwa Warszawskiego Przyjaciół Nauk[4].

Twórczość[edytuj]Był wybitnym reprezentantem polskiego klasycyzmu. Zadebiutował strofą – Hymn do miłości Ojczyzny. Miał wówczas ok. 40 lat. Był to więc

późny debiut, który przyniósł przecież niezwykły sukces tej strofy, stanowiącej fragment pieśni IX poematu heroikomicznego Myszeida. Strofa ta później

przez długie lata pełniła rolę hymnu narodowego. Krasicki sformułował tu uniwersalną ideę patriotyzmu wyrażoną stylem wysokim i wzniosłym tonem. Wśród

licznych przekładów tekstu wymieńmy także 3 różne przekłady francuskie.

Książę Biskup Warmiński (X.B.W.) nadawał doskonały kształt wszystkim gatunkom europejskiego klasycyzmu. Otwierał także drogę gatunkom nowym. Wśród nich

wyróżnia się pierwsza polska powieść nowożytna Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki. Jest ona syntezą wszystkich odmian powieści oświeceniowych – a więc

satyryczno-obyczajowej, przygodowej i robinsonady połączonej z utopią i powieścią dydaktyczną. Bohater powieści Mikołaj Doświadczyński to przeciętny polski

szlachcic, który w toku wielorakich przeżyć w Warszawie, Paryżu, na wyspie Nipu, konstruuje swą osobowość i racjonalizuje swe doświadczenia. W rezultacie

wypracuje dojrzałą mądrość, stanie się dobrym człowiekiem, przykładnym obywatelem. Ten wzór mądrego gospodarza (fizjokratyzm) wypełnia także karty następnej powieści Pan Podstoli.

Anegdota mówi, iż zachętą do powstania poematu Monachomachia stała się rozmowa z Fryderykiem II pruskim w pałacu Sanssouci. Krasicki mieszkał tu w

apartamencie zajmowanym niegdyś przez Woltera. W żartobliwym heroicum o zwaśnionych zakonnikach realizuje X.B.W. oświeceniową konwencję gatunku. Edycja

tekstu stała się nieomal skandalem obyczajowym.

Najtrwalszym pomnikiem literackim Oświecenia są Bajki. Osadzone w europejskiej tradycji gatunku są niedoścignione w swym artystycznym pięknie. Aktualną

obserwację nad światem i naturą człowieka zawarł poeta także w Satyrach. Klasyk poezji zintelektualizowanej był artystą słowa wydobywającym poetyckość z

obszarów najrzadziej poszukiwanych.

Uprawiał nie tylko literaturę piękną. Pisał prace z zakresu homiletyki, teologii, heraldyki. Ogłosił dwutomową encyklopedię, pisał Listy o ogrodach,

artykuły do "Monitora" i własnej gazety "Co Tydzień". Podejmował prace przekładowe z Plutarcha, tłumaczył Pieśni Osjana, fragmenty Boskiej Komedii Dantego,

utwory Anakreonta, Boileau, Hezjoda, Teokryta; napisał rozprawkę O tłumaczeniu ksiąg.

Popularność[edytuj]Król wyraził swoje uznanie dla Krasickiego wręczając mu najwyższe odznaczenia – Order Orła Białego, św. Stanisława i w r. 1780 medal

honorowy z dewizą Dignum laude virum Musa vetat mori ("[Bo] Muza nie da umrzeć mężom godnym chwały"), zaczerpniętą z poety rzymskiego Horacego[5].

Ważniejsze dzieła Krasickiego zyskały sławę europejską, zostały przetłumaczone na wiele języków – łacinę, francuski, niemiecki (m.in. w latach 90. XVIII w.

Jerzy Olech), włoski, rosyjski, czeski, chorwacki, słoweński, węgierski. Szeroka recepcja jego dzieł utrzymywała się przez cały wiek XIX.

Wielu twórców oświeceniowych poświęciło mu utwory poetyckie np. Stanisław Trembecki, Franciszek Zabłocki, Wojciech Mier, a w XX w. K. I. Gałczyński.

Prozaicy czynili go bohaterem swych utworów np. Wincenty Pol, Adolf Nowaczyński, Henryk Sienkiewicz.

W 2009 na płycie Poeci ukazała się hip-hopowa interpretacja wiersza Świat zepsuty wykonana przez rapera Numer Raz.

Dzieła literackie

Antymonachomachia

Monachomachia

Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki (powieść)

Pan Podstoli (powieść)

Myszeida

Historia (powieść)

Bajki[edytuj]Abuzei i tair

Atłas i kitaj

Baran dany na ofiarę

Bogacz i żebrak

Bryła lodu i kryształ

Chart i kotka

Chleb i szabla

Chłop i cielę

Czapla, ryby i rak

Człowiek i suknia

Człowiek i wilk

Człowiek i zdrowie

Człowiek i zwierściadła

Dąb i dynia

Derwisz i uczeń

Dewotka

Dobroczynność

Drzewo

Dwa psy

Dzieci i żaby

Dziecię i ojciec

Filozof i chłop

Furman i motyl

Gęś i kaczka.

Jagnię i wilcy

Jastrząb i sokół

Kałamarz i pióro

Komar i mucha

Konie

Konie i furman

Koniec

Kot i kogut

Kruk i lis

Kulawy i ślepy

Lew i zwierzęta

Lew pokorny

Lwica i maciora

Malarze

Matedory

Młot z kowadłem

Myszy

Mysz i kot

Niedźwiedź i liszka

Noga i but

Oracze i Jowisz

Orzeł i jastrząb

Orzeł i sowa

Owieczka i pasterz

Pan i pies

Paw i orzeł

Pieniacze

Pijak

Potok i rzeka

Przyjaciele

Ptaszki w klatce

Puchacze

Rybka mała i szczupak

Skąpy

Słowik i szczygieł

Słoń i pszczoła

Snycerz i statua

Stary pies i stary sługa

Syn i ojciec

Szczur i kot

Wilczki

Wilk i owce

Wino i woda

Wino szampańskie

Wstęp do bajek

Wóz z sianem

Żółw i mysz

Mądry i Głupi

Wół i mrówki

Satyry[edytuj]Człowiek i zwierz

Gracz

Pan domu

Klatki

Marnotrawstwo

Mędrek

Oszczędność

Palinodia

Pan niewart sługi

Pijaństwo

Pochwała głupstwa

Pochwała milczenia

Pochwała wieku

Pochwała wesołości

Podróż

Przestroga młodemu

Szczęśliwość filutów

Świat zepsuty

Wziętość

Złość ukryta i jawna

Żona modna

Życie dworskie

Małżeństwo

Listy

Do Króla

Do Krzysztofa Szembeka Koadiutora Płockiego

Do Pana Lucińskiego

Do Pana Rodkiewicza

Do Pawła

O obowiązkach obywatela do Antoniego hrabi Krasicki

Podróż Pańska do Księcia Stanisława Poniatowskiego

Utwory wybrane[edytuj]Daremna praca

Dąb i małe drzewka

Diament i kryształ

Do dzieci

Do myśli

Do pana Wojciecha

Doktor

Doktor i zdrowie

Dwa psy

Dwa żółwie

Fijałek i trawa

Filozof

Filozof i orator

Gdyby

Gospodarz i drzewa

Groch przy drodze

Hipokryt

Hymn do miłości Ojczyzny

Jowisz i owce

Kartownik

Kogut

Król i pisarze

Księgi

Lew pokorny

Lis i osieł

Lis i wilk

Lis młody i stary

Łakomy i zazdrosny

Małżeństwo

Mądry i głupi

Mysz i kot

Myszeidos

Nocni stróże

O miłości ojczyzny

Ocean i Tagus rzeka

Ojciec łakomy, syn rozrzutny

Osieł i baran

Osieł i wół

Pan i kotka

Papuga i wiewiórka

Pijak

Podróżny

Podróżny

Podróżny i kaleka

Prawda, satyryk i panegirysta

Przyjaciel

Pszczoła i szerszeń

Pszczoły i mrówki

Ptaki i osieł

Rolnik

Rozmowy zmarłych

Rumak i źrebiec

Rzepa

Sąsiedztwo

Skarb

Słonecznik i fijałek

Słoń i pszczoła

Strumyk i fontanny

Strzelec i pies

Synogarlica

Szczep winny

Szczurek i matka

Szkapa i rumak

Szkatuła ze złotem, wór z kaszą

Talar i czerwony złoty

Trzcina i chmiel

Tulipan i fijałek

Wilk i baran

Woły krnąbrne

Wół i mrówki

Wół minister

Wstęp do bajek

Wyrok

Wyszydzający

Zwierściadło podchlebne

Zwierzęta i niedźwiedź

Źrebiec i koń stary

Przypisy1.^ Marianna Dobrowolska, Trybunał Koronny w Lublinie 1578-1794, Lublin 1994, s. 40

2.^ Papiestwo wobec sprawy polskiej w latach 1772-1864, wybór źródeł opracował Otton Beiersdorf, Wrocław 1960, s. XXIII

3.^ Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705-2008, 2008, s. 215.

4.^ Aleksander Kraushar, Towarzystwo Warszawskie Przyjaciół Nauk 1800-1832 : monografia historyczna osnuta na źródłach archiwalnych. Ks. 4, Czasy

polistopadowe : epilog : 1831-1836, 1906, s. 489.

5.^ Carmina 4, 8, 29. Tłumacz: L.H. Morstin. Patrz: Zbigniew Landowski, Krystyna Woś, Słownik cytatów łacińskich: wyrażenia, sentencje, przysłowia, Kraków,

Wydawnictwo Literackie, 2002, ISBN 83-08-02866-7,

Oświecenie w Polsce

W Polsce idee oświecenia przyjęły się później niż w krajach Europy Zachodniej, co było związane z tym, że mieszczaństwo zyskało większe znaczenie dopiero

w II poł. XVIII w. Przyjmuje się, że ramy czasowe polskiego oświecenia obejmują okres od lat 40. XVIII wieku do roku 1822, z zastrzeżeniem, iż niektóre

przejawy klasycyzmu przetrwały do połowy XIX w. Specyfiką polskiego oświecenia był niespotykany gdzie indziej udział kleru katolickiego w tym ruchu.

Pierwsze pokolenie ludzi oświecenia stanowili głównie duchowni, zaś w całokształcie epoki księża stanowili aż 40% spośród czołowych postaci oświecenia w

Polsce. Zjawisko to bywa nazywane oświeceniem katolickim.

Idee oświeceniowe przyświecały wielu wybitnym osiemnastowiecznym prominentom i luminarzom ówczesnej kultury. Dzięki nim nastąpił gwałtowny rozwój

szkolnictwa, nauk ścisłych, życia politycznego i kulturalnego. Dzięki działalności m.in. Stanisława Kostki Potockiego i Ignacego Potockiego Polska jako

pierwszy kraj w Europie otrzymała nowoczesną konstytucję. Zaistniały wtedy również próby budowania państwa na zasadach oświeceniowych, które zostały jednak

przerwane przez rozbiory.

W 1765 roku z inicjatywy króla założono w Warszawie pierwszy w dziejach Polski teatr publiczny. Przedstawienia odbywały się w wydzierżawionym budynku

zwanym "Operalnią". Występowały w nim trzy zespoły: polski, włoski i francuski. Król zjednał dla teatru Franciszka Bohomolca, mającego spore doświadczenie

w pisaniu komedii. Według autorów "Monitora" komedia "śmiech wznieca i prowadzi do obrzydzenia przywar cnotom towarzyskim przeciwnych". Bohomolec ośmieszał

wszelkie wady sarmackie, jak np.: zabobony, przesądy, uleganie modom i wpływom zagranicznym. W późniejszych latach ważną rolę w rozwoju komedii odegrał

Franciszek Zabłocki, a w rozpowszechnianiu teatru – Wojciech Bogusławski.

Rozpoczęcie walk po pierwszym rozbiorze Polski spowodowało zawieszenie – na siedem lat – działalności teatru publicznego i osłabienie bojowej publicystyki

"Monitora". Król nie ustawał w wysiłkach mających na celu wydźwignięcie kraju z zacofania kulturalnego i społecznego. Gromadził na Zamku (latem w Łazienkach)

najwybitniejszych poetów, publicystów i działaczy polskiego oświecenia (Bohomolec, Konarski, Naruszewicz, Trembecki, Wybicki, Zamoyski i czasami Krasicki).

Spotkania te nazwano obiadami czwartkowymi (lub literackimi, uczonymi czy rozumnymi). Dyskutowano na nich o projektach reform ustrojowych, przedstawiano

poważne prace literackie ale i zabawiano się swawolnymi wierszami.

Królewski mecenat obejmował nie tylko literatów, ale i roztaczał opiekę nad malarzami, rzeźbiarzami, architektami. Stanisław August sprowadził do Polski

wybitnych artystów wyznaczając im stałe pensje i wynagradzając dodatkowo za wykonane prace. Włoch Dominik Merlini zaprojektował przy współudziale króla

Pałac Łazienkowski, Marcello Bacciarelli ozdobił wnętrza Zamku Królewskiego i Pałacu w Łazienkach malowidłami o treściach alegoryczno-mitologicznych i

historycznych. Trzeci Włoch, Bernardo Bellotto zwany Canaletto, pozostawił cykl widoków Warszawy, z niezwykłą dokładnością oddając wszystkie szczegóły.

Zygmunt Vogel tworzył akwarele z widokami miast, ruin i zabytków. Stanisław August z pasją oddawał się kolekcjonerstwu: zbierał medale, stare monety,

obrazy, ryciny, kopie rzeźb antycznych i współczesnych. Jego zbiory stały się zaczątkiem wielu późniejszych kolekcji muzealnych.

Rozwój publicystyki[edytuj]W roku 1765 zaczął wychodzić "Monitor" nazwany "czasopismem moralnym", wzorowany na angielskim "Spektatorze", inspirowany i

wspierany finansowo przez króla. Stał się główną trybuną propagowania reform. W pierwszym okresie redagował go Ignacy Krasicki, korzystając także z

artykułów Bohomolca, Konarskiego, Czartoryskiego, Naruszewicza. "Monitor" poruszał bardzo wiele aktualnych i różnorodnych tematów. W esejach, reportażach,

felietonach, artykułach, listach do redakcji krytykowano "sarmackie zacofanie", postulowano nowy wzór osobowy "oświeconego szlachcica". Broniono mieszczan i

chłopów, poruszane były tematy dotyczące problemów gospodarczych Polski, tolerancji religijnej i edukacji świeckiej. Monitorowi autorzy ostrożnie

przemycali myśli i koncepcje Locke'a, Woltera, Rousseau oraz francuskich encyklopedystów. "Monitor" wydawany był przez 21 lat, jednak największą rolę

odegrał w pierwszych trzech latach istnienia.

W latach 1770–1777 z inicjatywy króla zaczęło wychodzić czasopismo Zabawy Przyjemne i Pożyteczne, redagowane przez Adama Naruszewicza. Było ono

nieoficjalnym organem tzw. "obiadów czwartkowych".

Edukacja i nauka[edytuj]W 1740 roku pijar Stanisław Konarski założył Collegium Nobilium dla młodzieży szlacheckiej. Ogłosił rozprawę "O poprawie wad

wymowy". Ważną rolę odgrywał, wydany w 1743 traktat polityczny Głos wolny wolność ubezpieczający przypisywany Stanisławowi Leszczyńskiemu.

W 1765 roku król Stanisław August Poniatowski założył Szkołę Rycerską, zwaną też "Akademią Szlachecką Korpusu Kadetów". Jej komendantem został bliski

wówczas współpracownik Stanisława Augusta książę Adam Kazimierz Czartoryski. Szkoła nie tylko przygotowywała do służby wojskowej, lecz dawała gruntowną i

wszechstronną wiedzę oraz kształtowała postawy patriotyczne i moralne. Dowodem przykładania wagi do tych spraw był zbiór zasad postępowania nazwany

"Katechizmem kadeckim", opracowany przez komendanta szkoły, nieoficjalnym hymnem zaś był wiersz Krasickiego "Święta miłości kochanej ojczyzny".

Na jednym z obiadów czwartkowych król przedstawił projekt przekazania majątku po skasowanym przez papieża Klemensa XIV zakonie jezuickim (sieć szkół

jezuickich stanowiła podstawę systemu oświaty Rzeczypospolitej) na rzecz planowanej Komisji Edukacji Narodowej. Sejm delegacyjny zatwierdzający w 1773 roku

traktat rozbiorowy, powołał jednocześnie KEN, powierzając jej całokształt prac dotyczących organizacji szkolnictwa. Było to posunięcie w ówczesnej Europie

pionierskie, uznane za jeden ze sposobów ratowania ojczyzny. Komisja zreformowała Akademie Wileńską i Krakowską nadając im nazwy Szkoły Głównej Litewskiej

i Szkoły Głównej Koronnej. Podlegały im szkoły średnie – wydziałowe i podwydziałowe, a tym z kolei szkoły elementarne. Powołano Towarzystwo do Ksiąg

Elementarnych, które zajęło się zaopatrzeniem szkół w podręczniki dostosowane do nowego programu nauczania. Program ten miał za zadanie wykształcić i

wychować "oświeconych patriotów", umiejących godzić dobro indywidualne z dobrem zbiorowości, zdolnych do obrony ojczyzny i do pracy dla niej,

tolerancyjnych, odrzucających przesądy i stanowe uprzedzenia.

Po rozbiorach, w miejsce poprzedniego dydaktyzmu i utylitaryzmu, pojawił się nurt niepodległościowy, związany z powstaniem i działalnością Legionów

Dąbrowskiego. W kulturze główny nacisk został położony na rozwój nauki i literatury, mający dowieść żywotności i trwałości narodu brutalnie pozbawionego

własnej państwowości. Towarzystwo, powstałe w 1800 roku, skupiało czołowych polskich uczonych z różnych dyscyplin oraz pisarzy i mecenasów nauki i

literatury. "Ocalić i wydoskonalić ojczystą mowę, zachować i udoskonalić narodu historię, poznać rodowitą ziemię i wszystkie jej płody, dla tych dobycia,

używania potrzebne rozkrzewić umiejętności i sztuki" – tak charakteryzowano działalność towarzystwa.

W tym czasie również swoją działalność rozwijali: Jan i Jędrzej Śniadeccy, Stanisław Staszic czy Michał Ogiński.

Najważniejsze postacie oświecenia w Polsce[edytuj]Wojciech Bogusławski – najwybitniejsza postać polskiego życia teatralnego czasów oświecenia

Franciszek Bohomolec – polski jezuita, nauczyciel, redaktor, komediopisarz, poeta, publicysta, tłumacz, wydawca — jeden ze współtwórców polskiego

Oświecenia.

Tadeusz Czacki – działacz oświatowy i gospodarczy, organizator Towarzystwa Przyjaciół Nauk i Liceum Krzemienieckiego

Jakub Jasiński

Franciszek Salezy Jezierski

Franciszek Karpiński

Jan Krzysztof Kluk - wybitny przyrodnik, botanik

Franciszek Kniaźnin – poeta, dramatopisarz

Hugo Kołłątaj – wybitny działacz i publicysta, wokół którego skupiała się tzw. Kuźnica Kołłątajowska

Stanisław Konarski – prekursor polskiego oświecenia (O skutecznym rad sposobie)

Onufry Kopczyński

Ignacy Krasicki - najwybitniejszy poeta doby oświecenia

Stanisław Leszczyński (Głos wolny wolność ubezpieczający)

Samuel Bogumił Linde – prezes Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych, twórca Słownika Języka Polskiego

Adam Naruszewicz – poeta, tłumacz, historyk

Julian Ursyn Niemcewicz – poeta, działacz niepodległościowy

Jan Piotr Norblin

Józef Maksymilian Ossoliński – pisarz, literaturoznawca, działacz kulturalny, organizator życia naukowego, twórca Zakładu Narodowego im. Ossolińskich

Grzegorz Piramowicz

Stanisław August Poniatowski

Stanisław Staszic – pisarz polityczny, działacz gospodarczy

Jan Śniadecki – astronom, matematyk, filozof, twórca polskiej terminologii matematycznej

Jędrzej Śniadecki – chemik, twórca polskiej terminologii chemicznej i pierwszego polskiego podręcznika chemii

Stanisław Trembecki

Tomasz Kajetan Węgierski

Franciszek Zabłocki – poeta, najbardziej znany twórca polskiej komedii oświeceniowej, sekretarz Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych

Andrzej i Józef Załuscy – twórcy pierwszej polskiej biblioteki publicznej – Biblioteki Załuskich

Najważniejsze wydarzenia oświecenia w Polsce[edytuj]1764 – koronacja Stanisława Augusta Poniatowskiego

1768–1772 – konfederacja barska i I rozbiór Polski (1772)

Sejm Wielki, inaczej Sejm Czteroletni, na którym zawieszono zasadę liberum veto, a uchwalono Konstytucję 3 Maja (1791)

Konfederacja targowicka (1792) – spisek magnacki zawiązany w celu obalenia reform Sejmu Czteroletniego i konstytucji 3 maja 1791 i II rozbiór Polski

(1793)

1794 – powstanie kościuszkowskie i III rozbiór Polski (1795). Polska ostatecznie zniknęła z mapy Europy, Polacy nie przestali jednak walczyć o swoją

wolność.

Do Warszawy wkroczyły wojska napoleońskie (1806), a w roku 1807 utworzone zostało Księstwo Warszawskie (pozostające w sojuszu z Francją).

1815 – utworzenie Królestwa Polskiego, połączonego unią personalną z Rosją, z carem jako królem.

źródło : Wikipedia

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------