REPRINT
Herbarz polski Marcina z Urzędowa
1595 r.
To obszerne dzieło składa się z dwóch ksiąg i obejmuje prawie 500 stron. Najobszerniejsza jest księga pierwsza: O Przyrodzeniu Zioł Rozmaitych Księgi Pierwsze, Doktora Marcina Urzędowa. Księga druga nosi długi tytuł: O Własnościach Przyrodzonych Drzew, Y Niektorych Zioł Zamorskich. Przytym o Kliiach z Drzew rozmaitych wychodzących: tak że o Krusczach, y inszych rzeczach, ku Lekarstwam należącym, Księgi Wtore, Doktora Marcina Urzędowa. Na stronie 395 znajduje się początek drugiej części księgi drugiej pod tytułem: Wtora Część Ksiąg Wtórych: O krusczach.
W rozdziałach obydwu tych ksiąg autor omówił rośliny lecznicze zielne i drzewiaste, ułożone w porządku alfabetycznym. Podał krótki opis rośliny, głównie w oparciu o wegetatywne cechy morfologiczne, bardzo często także okres jej kwitnienia, miejsce występowania oraz działanie lecznicze. Towarzyszyła temu nierzadko rycina. Bogato ilustrowana, całkiem dobrymi rycinami, zwykle oddającymi naturalny wygląd roślin, jest szczególnie księga pierwsza.
Na koniec autor zamieścił erratę, alfabetyczny spis łacińskich nazw roślin oraz Reiestr Polski Zioł wszystkich w tym Herbarzu opisanych. Dzieło kończy się wykazem chorób i leków roślinnych przeciw nim stosowanych Łatwe nalezienie lekarstw, na choroby rozmaite, w tym Herbarzu opisanych.
Marcin z Urzędowa (ok. 1500-1573), lekarz, botanik, urodził się w Urzędowie (w województwie lubelskim). W 1517 r. rozpoczął studia na Akademii Krakowskiej. W latach 1525-1533 prowadził na Akademii wykłady, m.in. z logiki i filozofii. W 1529 r. został przełożonym Collegium Minor, a nawet w 1532 r. pełnił funkcję dziekana. Wtedy też otrzymał święcenia kapłańskie. W 1534 r. pojechał do Padwy, aby zgłębiać tajniki wiedzy lekarskiej. Po powrocie do Polski, ok. 1542 r. został proboszczem w Urzędowie i Modliborzycach, w 1563 r. został kanonikiem katedry sandomierskiej. Jako lekarz cieszył się uznaniem wśród mieszczan i szlachty, a także wśród magnaterii. Bez wątpienia najważniejszym wydarzeniem w jego karierze medycznej było objęcie stanowiska lekarza nadwornego u hetmana Jana Tarnowskiego, kasztelana krakowskiego. Był też zapraszany dla udzielania porad medycznych na dwór Tęczyńskich w Kraśniku i marszałka wielkiego koronnego, Jana Firleja w Kocku. Przez cały ten czas Marcin żywo interesował się florą ziem polskich. Zajmował się też uprawą roślin leczniczych w ogródku założonym przez siebie w Sandomierzu. Zmarł w 1573 r. i spoczywa w kaplicy katedry sandomierskiej.
W latach 1543-1553 napisał swe najważniejsze, wybitne dzieło z zakresu botaniki i medycyny, którego pełny tytuł brzmi: Herbarz Polski, To iest o Przyrodzeniu Zioł Y Drzew Rozmaitych, Y Inszych Rzeczy do Lekarztw Należących, Księgi Dwoje, Doctora Marcina Urzędowa, Kanonika niekiedy Sędomierskiego: y Iaśnie oświeconego Hrabie Pana, Pana Iana z Tarnowa, Kasztellana Krakowskiego, y Hetmana Wielkiego Koronnego, etc. Medyka.
Marcin z Urzędowa pragnął poprzez publikację swego dzieła przyczynić się do poprawienia poziomu wiedzy przyrodniczej w Polsce, a zwłaszcza sprostować błędy, jakich wiele znaleźć można było w księgach jego poprzedników. Chciał też spopularyzować krajowe rośliny lecznicze. Działanie lecznicze ziół oraz sposoby przyrządzania leków roślinnych Marcin opisuje nie tylko na podstawie danych zaczerpniętych od innych, zwłaszcza starożytnych autorów, ale także w oparciu o spostrzeżenia własne.
Herbarz wyszedł drukiem w Krakowie w 1595.
Opis pozycji:
Oprawa Twarda, ekoskóra, wyklejka
Format: 210 x 297 mm
Liczba stron: 498+8
ISBN 978-83-65602-42-8