Herbarz

Marcin Siennik

to jest ziół tutecznych, postronnych i zamorskich opisanie… Teraz nowo wedle herbarzów dzisiejszego wieku i innych zacnych medyków poprawiony. Przydano Alexego Pedemontana księgi ośmiory o tajemnych a skrytych lekarstwiech… Kraków, Drukarnia Mikołaja Szarffenberga 1568

Reprint

SPIS TREŚCI

Na herb Ich M. Panów Herburtów z Fulsztyna

Dedykacja Janowi Herburtowi kasztelanowi sanockiemu

Morborum genera et nomina

Księgi pierwsze

Część pierwsza

Część wtóra

Czasy zbierania ziół…

O wódkach ziół rozmaitych

Wódki, które służą na główne boleści a zwłaszcza z zimnej przyczyny

Drugie wódki, które są dobre na wiele niemocy ludzkich a inszym misterstwem bywają palone, nie tak jako pierwsze a dlatego położymy je jakoby osobno

Jako olejki sprawować ku leczeniu

O kruszczynach a o rzeczach z ziemie kopanych

Księgi wtóre o lekarstwach z rzeczy żywych, jako z bydła, z zwierzu, z ptaków, z chrobaków i z ryb, na cztery części rozdzielone:

Część pierwsza – bydło

Część wtóra – zwierzęta leśne

Część trzecia – O ptakach i o lekarstwie z nich

Część czwarta – ryby

Księgi trzecie – o kamieniach drogich, na wiele rzeczy potrzebnych

Księgi czwarte o sprawowaniu a czynieniu lekarstw ku rozmaitym chorobam a naprzód o mierze i ważeniu ich, pod którą mają być składane

Księgi piąte o leczeniu wszelakich przygód tak wewnątrz, jako i z wierzchu

Księgi szóste, które się dzielą na trzy części: pierwsza o znakach choroby; druga – o czyścieniu przez purgacje i krew; trzecia część o ukazaniu czasu słusznego k’temu:

Część pierwsza – o znakach choroby

Część druga – o purgacjach

Część trzecia – O znakach i planetach

Księgi siódme mające w sobie naukę jako brzemiene panie sprawiać się mają nosząc płód; jako się też ku rodzeniu i przy rodzeniu rządzić. Też nauka pomocnicam k’temu jako potym dziatki chować i choroby ich leczyć.

Księgi ósme, w których nauka jest ustrzec się powietrza zarażonego, to jest morowego i wykazując lekarstwa, którym nabytego pozbyć.

Siennik (Heireicher, Heureicher, Pelczman) Marcin, zm. ok. 1590 r., papiernik, znawca techniki młynarskiej, tłumacz. Pochodził z rodziny osiadłej na Garbarach, przedmieściu Krakowa. Posiadał rozległą wiedzę zarówno techniczną, np. w zakresie działania młynów wodnych, jak i z innych dziedzin, np. przyrodniczą, znał język niemiecki, łaciński, podstawy greki i włoskiego.

Głównym dziełem Siennika był wydany w r. 1568 z inicjatywy Mikołaja Szarfenberga „Herbarz, to jest ziół tutecznych, postronnych i zamorskich opisanie […] Teraz nowo, wedle herbarzów dzisiejszego wieku i inych zacnych medyków, poprawiony. Przydano Alexego Pedemontana księgi ośmiory o tajemnych a skrytych lekarstwiech…”. Ten obszerny poradnik farmaceutyczno-medyczny (ponad 600 stron) stanowi w swojej zasadniczej części przeróbkę zielnika Hieronima Spiczyńskiego „O ziołach tutecznych i zamorskich i o mocy ich, a k’temu księgi lekarskie…” wydanego w r. 1556 w oficynie dziedziców Marka Szarfenberga. Siennik zmienił jednakże układ, starając się bardziej racjonalnie uporządkować materiał oraz dodał garść wskazań farmaceutycznych i lekarskich zaczerpniętych z praktyki jemu współczesnych. Poszczególne części poprzedził przedmowami, aby ułatwić czytelnikowi korzystanie z podanych informacji. Użytkowanie „Herbarza” ułatwić miały nadto rejestry: wykaz opisanych chorób i wymienionych lekarstw na nie, wykaz nazw ziół w języku polskim, niemieckim i łacińskim oraz wykaz imion trudnych tak ziół, jak i rzeczy innych do lekarstw należących. Potrzebę przygotowania rejestrów wyjaśniał Siennik nie tylko celem praktycznym, lecz i chęcią propagowania polskiego języka.

Opis pozycji:

Oprawa twarda, ekoskóra z tłoczeniami

Format:220x305

Ilość stron: 628 + wykaz tablic

Data wydania: 2017

ISBN: 978-83-927259-3-0