________________________________

ZAPRASZAM NA MOJE AUKCJE

gdzie sprzedaję przedmioty znalezione przy okazji porządków

na życzenie mogę przesłać dodatkowe zdjęcia, w lepszej jakości

w razie pytań proszę pisać lub dzwonić

DANE KONTAKTOWE NA DOLE STRONY AUKCJI

W ZAKŁADCE "O SPRZEDAJĄCYM"

PORTRET JANA KRZEPTOWSKIEGO, SABAŁY

GÓRSKI Stanisław (1887 - 1955)

*

pastel, papier, lata 1918 - 1955

Przedwojenny portret Jana Krzeptowskiego autorstwa Stanisław Górskiego (1887 - 1955) polskiego malarza portrecisty. Obraz powstał najprawdopodobniej w okresie międzywojennym

Sabała lub Sabalik, właśc. Jan Krzeptowski polski góral, honorowy przewodnik tatrzański, muzykant, myśliwy, gawędziarz i pieśniarz.

Przydomki Sabała, Sablik, Faktor, Kozica i Koziar pozwalały orientować się w rozległych koligacjach rodów góralskich, które nosiły te same nazwiska (funkcjonują one do dziś w rodzinach góralskich). Rodowe nazwisko Krzeptowski jest nazwiskiem przybranym – wcześniej zarówno Jan, jak i jego bracia nosili nazwisko Gąsienica[1].

Technika: pastel na papierze/tekturze. Praca sygnowana/ podpisana w lewym, dolnym rogu: "St. Górski".

Wymiary w świetle ramy 37,5 x 26 cm. Wymiary z ramą 47,5 x 36 cm

Stan zachowania: Oryginalny, nie poddawany żadnym zabiegom. Praca oprawiona w ozdobną ramę. Na ramie ubytki gipsu.

Mogę wysłać dodatkowe zdjęcia.

Biogram malarza: Stanisław Górski (1887 - 1955) polski malarz. W latach 1909-1917 studiował w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych w pracowniach Józefa Pankiewicza i Teodora Axentowicza. Wystawiał m.in.: na Wystawie Niezależnych w Krakowie (1926), w Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie, Poznaniu, Kaliszu, Piotrkowie. Znany jest głównie z malowanych pastelami prac przedstawiających postacie kobiet i dziewcząt w strojach podhalańskich, w których widoczne są inspiracje malarstwem Axentowicza. Duża część jego dorobku spłonęła w czasie wojny w 1944 roku.

Sygnowany St Górski

Obraz w oryginalnej, przedwojennej ramie.

Wymiary w świetle ramy

37,5 x 26 cm

________________________________

ZAPRASZAM NA MOJE AUKCJE

gdzie sprzedaję przedmioty znalezione przy okazji porządków

na życzenie mogę przesłać dodatkowe zdjęcia, w lepszej jakości

w razie pytań proszę pisać lub dzwonić

DANE KONTAKTOWE NA DOLE STRONY AUKCJI

W ZAKŁADCE "O SPRZEDAJĄCYM"

kraśnik kamocki weiss ziomek

Sabała lub Sabalik, właśc. Jan Krzeptowski (ur. 26 stycznia 1809 w Kościelisku, zm. 8 grudnia 1894 w Zakopanem) – polski góral, honorowy przewodnik tatrzański, muzykant, myśliwy, gawędziarz i pieśniarz.

Przydomki Sabała, Sablik, Faktor, Kozica i Koziar pozwalały orientować się w rozległych koligacjach rodów góralskich, które nosiły te same nazwiska (funkcjonują one do dziś w rodzinach góralskich). Rodowe nazwisko Krzeptowski jest nazwiskiem przybranym – wcześniej zarówno Jan, jak i jego bracia nosili nazwisko Gąsienica[1].

Życiorys

W młodości był kłusownikiem, a podobno także zbójnikiem. Po upadku powstania chochołowskiego, w którym brał udział, przez krótki czas siedział w austriackim więzieniu[2]. Korzystał także gościnnie w tym okresie z kryjówek Tomasza Tatara. Porzuciwszy myślistwo, nie osiadł na gospodarstwie, lecz zajął się gawędziarstwem i muzykowaniem. Z tego powodu przez miejscowych górali, zwłaszcza zamożniejszych gazdów, był uważany za dziwaka lub dziada, lecz dla goszczących w Tatrach twórców stał się symbolem góralszczyzny. Towarzyszył Tytusowi Chałubińskiemu i Stanisławowi Witkiewiczowi w ich górskich wyprawach. Przez Witkiewicza został nazwany „Homerem Tatr”, był ojcem chrzestnym jego syna Stanisława Ignacego. Zabawiał znakomitych gości doktora Chałubińskiego śpiewem i opowieściami, a nawet zainscenizowanym dla Heleny Modrzejewskiej napadem zbójeckim, podczas którego wystąpił w roli harnasia[3].

Zmarł w 1894 r. w willi „Zacisze” należącej do Wandy Lilpopowej, która opiekowała się nim w ostatnich latach życia[4]. Pochowany został na Cmentarzu Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku.

Jego bratem był prapradziadek Joanny Wnuk-Nazarowej, dyrygentki i byłej minister kultury[5].

Muzyka[edytuj | edytuj kod]

Melodie grane przez niego na złóbcokach (odmiana gęśli) nazywane Sabałowymi nutami są wykonywane do dziś przez ludowe kapele góralskie. Sam Sabała rzadko grywał w kapeli lub do tańca, jego muzyka była formą osobistej wypowiedzi, podporządkowanej nastrojom. Jego muzyką interesowali się tacy kompozytorzy i muzykolodzy jak: Ignacy Jan Paderewski, Karol Szymanowski, Stanisław Mierczyński, Adolf Chybiński, Jan Kleczyński[6].

Literatura[edytuj | edytuj kod]

Gawędy góralskie (autorstwa Sabały lub powtarzane przez niego) zostały spopularyzowane przez Stanisława Witkiewicza, Henryka Sienkiewicza, Wojciecha Brzegę oraz opublikowane w licznych zbiorach, m.in.:

• Bajki według opowiadań Jana Sabały Krzeptowskiego z Kościeliska, Bronisław Dembowski, 1892
• Sabała. Portret, życiorys, bajki, powiastki, piosnki, melodie, Andrzej Stopka Nazimek, 1897.

Postać Sabały pojawiła się w polskiej literaturze u Henryka Sienkiewicza (Sabałowa bajka, 1884), Stanisława Witkiewicza (Na przełęczy, 1891), Kazimierza Przerwy-Tetmajera (Legenda Tatr, 1910), Władysława Orkana (nowela Przez co Sabała omijał jarmark w Kieżmarku), Jalu Kurka (Księga Tatr, 1955) a także u Józefa Kapeniaka (Ród Gąsieniców, 1954).

Pamięć[edytuj | edytuj kod]

Wspólny pomnik Sabały i Chałubińskiego odsłonięto w 1903 r. w centrum Zakopanego, u zbiegu ulic Chałubińskiego i Zamoyskiego, staraniem Związku Przyjaciół Zakopanego. Monument zaprojektował Stanisław Witkiewicz, a figury wyrzeźbił Jan Nalborczyk. Mimo że figura Sabały jest drugoplanową postacią, większość ludzi nazywa go pomnikiem Sabały, a nie Chałubińskiego. Problemem były częste kradzieże smyczka od gęśli Sabały, dlatego nowy smyczek (piąty dorabiany przez artystę kowala Władysława Gąsienicę-Makowskiego) został przymocowany śrubami i umieszczono na nim napis Wandalu, nie zabieraj mnie[7][8].

W 1979 r. w domu Sabały na Krzeptówkach otwarto oddział Muzeum Tatrzańskiego ze skromną ekspozycją, później dom wrócił w ręce prywatne.

Jego imieniem nazwano też ulice w Zakopanem, Warszawie, Bydgoszczy, Krakowie, Łodzi i Jeleniej Górze.

9 DH Słoneczni z Wolsztyna nosi imię Sabały[9].