Dziewanna wielkokwiatowa
(Verbascum densiflorum)
Roślina dwuletnia, mrozodporna, występująca w Europie i Azji mniejszej, osiąga do 2 metrów wysokości.
W pierwszym roku wytwarza jedynie rozetę liści przyziemnych o ciekawym srebrzysto-białym zabarwieniu, w drugim natomiast łodygę z liśćmi, kwiatami i nasiona.
Kwitnie od lipca do września, kwiaty są koloru żółtego i mają do 5 cm średnicy, są zapylane przez błonkówki i muchówki.
Cała roślina wytwarza przyjemny miodowy zapach.
Nasiona dziewanny zachowują zdolność kiełkowania nawet przez 100 lat.
Nazwy ludowe (królewska świeca, knotnica, świeca św. Jana) nawiązują do zastosowania wyschniętych pędów, które maczano w wosku, jako pochodni.
Płomienie z takich pochodni mogą opalizować kolorami tęczy.
W starożytności uważano dziewannę za dobrą ochronę przeciwko urokami i złymi siłami.
Od czasów heleńskich sporządzano z niej cudowne amulety oraz napary które miały łagodzić różne bóle wewnętrzne oraz używano jej do wróżenia.
Do celów leczniczych zbiera się kwiaty które są już całkowicie rozwinięte, zbiór przeprowadza się codziennie, w miarę rozwijania się kwiatów.
Kwiaty najlepiej zbierać tylko w dni suche i słoneczne, gdy korony wyschły już z porannej rosy, ponieważ wilgotne brunatnieją w czasie suszenia i przez to tracą swoje właściwości.
Podobnie tracą złocistożółtą barwę kwiaty zgniecione przy zbiorze lub w czasie transportu. Należy suszyć je szybko, najlepiej w suszarni w temp. 35 °C, rozłożone pojedynczą warstwą.
Prawidłowo wysuszone powinny mieć barwę żółtą i miodowy zapach.
Po wysuszeniu kwiaty dziewanny pakuje się do szczelnych, nie przeźroczystych naczyń szklanych lub metalowych, silnie ugniatając.
Należy przechowywać je w miejscach suchych i zaciemnionych, ponieważ szybko ulegają zbrunatnieniu w wilgotnych warunkach.
Ze względu na śluz i saponiny kwiaty są najczęściej stosowane w leczeniu kaszlu jako środek wykrztuśny i zmiękczający, a także w medycynie ludowej do kąpieli przy reumatyzmie.
Ponadto mają właściwości przeciwkaszlowe, łagodzące podrażnienia, przeciwzapalne, uspokajające, gojące rany, zmiękczające skórę, moczopędne, przeciwbiegunkowe, napotne, obniżające poziom cholesterolu, powlekające i chroniące błony śluzowe przed czynnikami drażniącymi.
Napary z kwiatów zaleca się przy przeziębieniach, grypie, nieżytach oskrzeli, zapaleniu gardła, tchawicy i krtani, suchym lub mokrym kaszlu, katarze lub chrypce, jako środek przyśpieszający gojenie ran oraz w stanach zapalnych pęcherza, żołądka i jelit.
Kwiat dziewanny przeciwdziała wirusom grypy A2, B.
Zewnętrznie używa się jej na trudno gojące się rany i aby zmiekczyć skórę.
Wywar z suszonych kwiatów dziewanny jest polecany do okładów w miejscach pokrytych ropnym trądzikiem.
Z kwiatów dziewanny można przygotować krem, który skutecznie leczy pęknięcia na ustach, dłoniach i stopach