AUTOR I TYTUŁ KSIĄŻKI : PACHOŃSKI - DRUKARZE KSIĘGARZE BIBLIOFILE KRAKOWSCY 1750-1815

WYDAWNICTWO LITERACKIE KRAKÓW 1962,NAKŁAD 1753 EGZ.

STAN:OBWOLUTA DST+/DB-,

OKŁADKA DB,

PRZYBRUDZONY DLN.I GRN.BRZEG KSIĄZKI,

NIEWAŻNE PIECZĄTKI,

POPLAMIONE WYKLEJKI OKŁADKI,

POZA TYM STAN W ŚRODKU DB/DB+.

WIELKOŚĆ 24x17CM,MIĘKKA OPRAWA Z OBWOLUTĄ,LICZY 294 STRONY,90 ILUSTRACJI.

KOSZT WYSYŁKI WYNOSI 11 ZŁ /CENNIK POCZTY POLSKIEJ/ - PŁATNE PRZELEWEM / PRZESYŁKA POLECONA PRIORYTETOWA + KOPERTA BĄBELKOWA/.KOSZT PRZESYŁKI ZAGRANICZNEJ ZGODNY Z CENNIKIEM POCZTY POLSKIEJ.

W PRZYPADKU WYBORU WYSYŁKI LISTEM EKONOMICZNYM /PRZESYŁKA NIEREJESTROWANA /

CAŁA ODPOWIEDZIALNOŚĆ W PRZYPADKU JEJ NIEDOSTARCZENIA SPADA NA KUPUJĄCEGO

I SPRZEDAJĄCY NIE PRZYJMUJE ŻADNYCH REKLAMACJI ZWIĄZANYCH Z TĄ SPRAWĄ.

INFORMACJE DOTYCZĄCE REALIZACJI AUKCJI,DOŁĄCZONE SĄ DO POWIADOMIENIA O WYGRANIU AUKCJI.

PRZED ZŁOŻENIEM OFERTY KUPNA PROSZĘ ZAPOZNAĆ SIĘ Z WARUNKAMI SPRZEDAŻY.

NIE ODWOŁUJĘ OFERT KUPNA!!!

ZOBACZ INNE MOJE AUKCJE.

POD ZDJĘCIAMI PRZEDMIOTU ZNAJDZIESZ SPIS TREŚCI LUB DODATKOWY OPIS.

TREŚĆ Z ZAKŁADKI OBWOLUTY:

Praca niniejsza — owoc długoletnich badań autora — w barwny sposób opisuje dzieje krążenia książki w Krakowie od drukarni poprzez księgarnie i introligator-nie — aż do bibliotek publicznych i prywatnych. Jednocześnie autor kreśli wizerunki i życiorysy tych, którzy w tym krążeniu mieli główny udział, a więc drukarzy, księgarzy, antykwariuszy, bibliotekarzy, a także prywatnych nabywców książki. Sylwetki naszkicowane są na tle dziejów rodzin mieszczańskich, głównie kupieckich i rzemieślniczych, związanych na stałe z Krakowem. Wśród zagadnień poruszonych w pracy przewija się i bibliofilskie, a mianowicie sprawa ówczesnych „białych kruków" i perypetii z nimi związanych.

ZAMIAST PRZEDMOWY

Książka — to mistrz, co darmo nauki udziela,

Kto ją lubi — doradcę ma i przyjaciela,

Który z nim smutki dzieli, pomaga radości,

Chwilę nudów odpędza, osładza cierpkości,

A co jeszcze w największym należy mieć względzie,

Że pieniędzy od ciebie pożyczać nie będzie.

Oto jak żartobliwie, lecz trafnie określił wartość książki dla szerokiej rzeszy czytelników głośny swego czasu księgarz i antykwariusz krakowski — Ambroży Grabowski. Inni słusznie podkreślali, że umiłowanie książki, przejawiające się w szlachetnej pasji wydawniczej czy bibliofilskiej, ma poważne znaczenie nie tylko dla jednostki. Ratując wartościowe dzieła przed zagładą, którą sprowadza często nieświadomość lub niedbalstwo, przyczynia się do utrwalenia zdobyczy umysłu ludzkiego. Pięknie wyraził to Wiktor Hugo: ,,Pod postacią drukowanego słowa myśl ludzka jest bardziej niż kiedykolwiek niezniszczalna; była mocna, a oto staje się żywotna, z trwałości przeszła w nieśmiertelność".

W zakresie utrwalenia i upowszechnienia kultury Kraków XVI i pierwszej połowy w. XVII odegrał zaszczytną rolę, podkreślaną już mocno w naszej i obcej literaturze. Natomiast okres upadku Krakowa i jego powolnego dźwigania się od połowy w. XVIII leży dotąd odłogiem. Zgodzimy się chyba, że w momencie obchodzenia 600-lecia Uniwersytetu Krakowskiego luka taka nie jest niczym usprawiedliwiona.

Opracowując dzieje krążenia książki w Krakowie od połowy w. XVIII po r. 1815, od drukarni, introligatorni poprzez księgarnie, kramy aż do bibliotek, starałem się nakreślić zarazem wizerunki i życiorysy tych, którzy w tym krążeniu mieli główny udział, a więc drukarzy, księgarzy, antykwariuszy, bibliotekarzy, a także prywatnych nabywców. książki. Sylwetki ich szkicowałem na tle dziejów rodzin, głównie drobnoku-

pieckich i rzemieślniczych, związanych z Krakowem zamierzeniami i pracami, troskami i osiągnięciami. Omówiłem też szkicowo dzieje niektórych ważniejszych czasopism krakowskich tego okresu o tyle, o ile wiązały się one z występującymi postaciami.

Wśród zagadnień poruszonych w pracy przewija się i bibliofilskie a mianowicie sprawa „białych kruków". Do godności tej podnosi książki opinia znawców oraz zapotrzebowanie naukowców i zbieraczy. Im trudniejsza rzecz do zdobycia, tym bardziej pożądana i szacowna. Stąd pogoń za „białym krukiem" po księgarniach, antykwariatach, aukcjach czy zbiorach prywatnych zajmuje niemało miejsca w mej pracy.

Jeżeli zgromadzenie materiałów archiwalnych ułatwiły mi dawniejsze studia nad mieszczaństwem krakowskim w. XVII—XIX (w Zmierzchu sławetnych), to spore trudności nasunęło takie ujęcie pracy, by z mnóstwa suchych danych stworzyć książkę, mogącą zainteresować obok specjalistów szersze grono czytelników.

Ambicją moją było także, by niezależnie od owych materiałów, rzucających nowe światło na niektóre sprawy — niniejsza książka przyniosła czytelnikowi — jakby mimochodem — również obraz dawnego Krakowa, co prawda w formie fragmentarycznej, ale w pewnej mierze oryginalnej.

AUTOR

SPIS RZECZY

ZAMIAST PRZEDMOWY................ 5

CZĘŚĆ I — 1750—1795

I. Sytuacja ogólna Krakowa i jego rynek księgarski w poiowie w. XVIII ... 9

II. W świecie drukarzy i księgarzy krakowskich........ 26

1. Drukarnia i księgarnia Hebanowskich-Jakowskich-Dziedzickich ... 26

2. Drukarnia i księgarnia „Śląska" Greblów......... 43

3. Drukarnia i księgarnia Michała Józefa Antoniego Dyaszewskiego; drukarnia i kram księgarski Stanisława Stachowicza...... 70

4. Drukarnia i księgarnia „Pod Wiewiórką" Jana Maja...... 74

5. Księgarnia i kram księgarski Fabiana Sebastiana Drelinkiewicza ... 82

6. Kram księgarsko-introligatorski Józefa Hajki........ 87

7. Kram księgarsko-introligatorski Łukasza Rosworskiego...... 88

8. Drukarz, giser, księgarz i magik Adam Gieryk Podebrański .... 89

9. Kramy introligatorskie............. 91

10. Licytacje.................. 96

11. „Przeszkodnicy"................ 97

III. Księgozbiory.................. 103

1. Biblioteka Uniwersytecka............• • 103

2. Biblioteki duchowne............... 112

IV. Łowcy „białego kruka"............... 116

1. „Księgołapy" zasłużone.............. 116

2. Złodziejaszki pospolite............. 124

3. Bibliofile w sutannach.............. 125

4. Bibliofile świeccy............... 132

CZĘŚĆ II — 1795—1815

I. Sytuacja ogólna a rynek wydawniczy Krakowa po r. 1795...... 147

II. Produkcja i handel książką.............. 156

1. Dalsze losy firmy Dziedzickich............ 156

2. Greblowie — Mateccy.............. 159

3. Jan Maj.................. 179

4. Drelinkiewiczowie............... 190

5. Rudolf Bogumił Koch

6. Jakub Zapalski . . " "....... 191

7. Józef Jerzy Trassler . . ' ' \..... 195

8. Franciszek Salezy Gertner '. \ '....... 195

9- Jąn Prancketner . . '''••¦••. 199

10. Jan Michał Paver ... ..... • . 202

H. Jan Jerzy Fryderyk Friedlein . .....•¦¦¦¦, 203

12. Introligatorzy . '''•¦•¦¦.. 203

13. Licytacje ... ''''''¦¦¦¦¦¦ 205

14. „Przeszkodnicy" . '........ 208

III. Księgozbiory . . ' ....... 215

1. Biblioteka Uniwersytecka . ' ' '.....¦ . 220

2. Biblioteki duchowne . . '•¦¦•... 220

IV. Łowcy „białego kruka" . . ''''¦¦¦¦¦ 227

1- „Księgołapy" zasłużone . ......... 235

2. Szkodliwi maniacy . '¦¦¦¦•¦.. 235

3. Bibliofile w sutannach . ' ........... 241

4. Bibliofile świeccy . ''¦'"¦•••¦.. 244 ZAKOŃCZENIE . ............. 250

ANEKS

blb""ok

262

ZT: . ^..... ,

Bibliografia . ......... 267

J"deks •.••'...¦.¦;.....•••••'.' 269

¦^pis ilustracji ... '''¦¦¦¦¦¦ 276

Streszczenie w języku francuskim'(flesume)........¦ • . 287

' '...... 291

SPIS ILUSTRACJI

str.

1. Widok Krakowa od zachodu, miedzioryt wykonany w XVIII w. przez P. Schuta w oparciu o M. Meriana i K. Vischera de Jonge Cracovia Totius Poloniae Urbs Celeberrima, 1619 — MHmK............ 9

2. Sygnet Drukarni Biskupiej Z. lewej strony rokokowo przebudowany dom przy ul. Wiślnej nr 470 (dziś 12), gdzie mieściła się drukarnia; dom zniszczony pożarem w r. 1850 został odbudowany w obecnej formie, miedzioryt M. Żu-kowskiego, Kraków br. — reprodukcja w „Silva Rerum" 1939.....12

3. Zestaw książek drukarni K. Bartla, r. 1752 (nie znany Estreicherowi!) — Zbiory Stefana Kamiriskiego w Krakowie..........13

4. Jan Sniadecki, profesor UJ, rektor Uniwersytetu Wileńskiego, rysunek sepią Franciszka Ksawerego Preka — BJ...........18

5. Wzory pisma odlewanego przez Beneckego — APKr, Teka Grabowskiego, E 18 19

6. Baszta introligatorów, drukarzy i księgarzy znajdowała się w pobliżu klasztoru Reformatów. Rekonstrukcja Pawła Stadnickiego przedstawia jej widok

od strony miasta i przekrój — Wydz. Architektury Politechniki Krakowskiej 24

7. Charakterystyczne dla XVIII w. oprawy książek: czerwony plusz albo brązowa skóra cielęca, usztywnione kartonem lub deską służyły za tło modnych w tym czasie nakładanych ozdób ze srebra z klamrami (głównie w stylu rokoko). Od połowy XVIII w. tytuły z ozdobami wyciskano również na grzbiecie — BJ.................33

8. Ks. Antoni Zoiędziowski, rektor UJ, portret ol. nie sygnowany — UJ ... 40

9. Podpisy Anny Penzlowej (w wersji polskiej!) i Fabiana Sebastiana Drelin-kiewicza — APKr, rkps 1187.............43

10. Kamienica „Pod Opatrznością" w Rynku nr 11 potem 24. Układ sklepów pozostał nie zmieniony do r. 1850. Miejsce księgarni Greblów i Gertnera zajęła z czasem księgarnia Grabowskiego, zaś w lokalu zajętym przez Józefa Louisa prowadził ongiś Ignacy Grebel „magazyn różnych towarów importowanych", akwarela J. Louisa — BJ, rkps 5925...........47

11. Katalog księgarni Karola Bogusława Pfaffa, Lwów 1791 — BJ . . . . 48

12. Podanie Ignacego Grebla, bibliopoli JKMci, do Magistratu krakowskiego

w sprawie przywileju na drukarnię, r. 1779 — APKr, rkps 3023 .... 50

13. Szyld drukarni Ignacego Grebla, 1781 r. — Muzeum UJ...... 52

14. „Zbiór Tygodniowy Wiadomości", 1784 r. — BJ........ 54

15. Katalog książek polskich Ignacego Grebla, 1785 r. — BJ..... 57

16. Ozdobnik (sygnet?) drukarni Greblowskiej, 1790 r. — BJ..... 60

17. Katalog nowych książek Wilhelma Bogumiła Korna, 1799 r. — BJ . . . 63

18. Portret Ambrożego Grabowskiego, pędzla Wojciecha Kornelego Stattlera,

1838 r. — Muzeum UJ...............66

19. „Amorek" często spotykany na drukach Greblowskich w latach 1793—1814 — APKr, Teka Grabowskiego, E 15............69

20. Cztery pokolenia Stachowiczów: Stanisław (na portrecie), syn Michał (w jasnym żupanie), wnuk Teodor Balłazar (tak samo jak ojciec malarz, siedzi), (prawnuk sędzia Teodor (stoi z lewej strony). Obraz pędzla Teodora Baltazara

Stachowicza — własność Janiny i Marii Stachowicz w Rzeszowie, zdjęcia użyczył Jerzy Dobrzycki..............73

21. Podpis Jana Maja — APKr. rkps 1187...........75

22. „Gazeta Krakowska" z 12 VI 1794 r. — BJ.........81

23. Zachodnia strona Rynku: z lewej widoczne kramy introligatorskie przy Szarej Kamienicy, siódma z kolei (najwęższa) kamieniczka Drelinkiewiczów,

rys. piórkiem Łukasz Kozakiewicz — APKr, Teka Grabowskiego, E 26 . 83

24. Kalendarz polski i ruski, r. 1783 — MHmK.........84

25. Katalogi Fabiana Sebastiana Drelinkiewicza (powtarza się sygnet) — BJ . . 85

26. Winieta wykonana przez Adama Gieryka Podebrariskiego, akwaforta — BJ 90

27. Kramy introligatorskie w Rynku przy Szarej Kamienicy. Rekonstrukcja Bronisława Schónborna na podstawie rysunków Łukasza Kozakiewicza, obrazów Michała Stachowicza i badań archiwalnych Jana Pachońskiego .... 92

28. Kramy introligatorskie w Rynku przy Hetmańskiej Kamienicy. Rekonstrukcja Bronisława Schónborna na podstawie rysunków Łukasza Kozakiewicza, obrazów Michała Stachowicza i badań archiwalnych Jana Pachońskiego ... 93

29. Oprawa księgi z końca XVIII w. z bogatym wyciskiem złotym i herbem

m. Krakowa — APKr...............95

30. Skrzydło wschodnie Biblioteki Jagiellońskiej przed restauracją w XIX w.,

rys. piórkiem przy użyciu tuszu W. Wdowiszewski — BJ.....103

31. Ks. Józef Alojzy Putanowicz, profesor UJ i prefekt Biblioteki Uniwersyteckiej, portret ol. nie sygnowany — BJ.............106

32. Jacek Przybylski, profesor UJ i prefekt Biblioteki Uniwersyteckiej, wg portretu Michała Stachowicza miedzioryt wykonał Sebastian Langer, Wiedeń

1811 — BJ..................109

33. Andrzej Stanisław Załuski, biskup krakowski, miedzioryt nie sygnowany — APKr, Teka Grabowskiego, E 15............113

34. Józef Andrzej Załuski, referendarz koronny i biskup kijowski, miedzioryt

I. F. Myliusa, Warszawa 1746 — APKr, Teka Grabowskiego, E 15 . . . 118

35. Medal wybity ku czci Józefa Maksymiliana Ossolińskiego, miedzioryt Sebastiana Langera — APKr..............120

36. Stanisław Wodzicki, prezes Senatu Rzpltej Krakowskiej, litografia nie sygnowana — APKr, Teka Grabowskiego, E 15..........122

37. Izabela z Flemingów Adamowa Czartoryska, wg G. Testoliniego, lit. A. Cor-way, Londyn 1791 — APKr, Teka Grabowskiego E 55......123

38. Wacław hr. Sierakowski, proboszcz-koadiutor katedry krakowskiej, akwarela

nie sygnowana — BJ...............129

39. Ilustracja do książki Wacława Sierakowskiego pt. Silnie..., Kraków 1799 — BJ 130

40. Ks. Mateusz Kozłowski, dominikanin, profesor Akademii Krakowskiej, mie-

dzioryt — APKr, Teka Grabowskiego, E 15........13i

41. Rafał Czerwiakowski, profesor UJ, miedzioryt nie sygnowany .... 135

42. Wincenty Szaster, profesor UJ, zdjęcie z nagrobka w kościele św. Anny . . 136

43. Jan Szaster, profesor UJ, wg portretu zamieszczonego w r. 1834 w „Pamiętniku Farmaceutycznym Krakowskim"..........137

44. Feliks Radwański, profesor UJ, na tle uratowanych przez siebie „murów floriańskich", litografia — BJ.............139

45. Starszy cechu mieczników Krzyżanowski z żoną, malowidło na ladzie cechowej, 1775 — MHmK................143

46. Kraków rozbudowuje się, wchłaniając m. in. przedmieście Kleparz i wieś Krowodrzę; Teodor Baltazar Stachowicz utrwalił skrzyżowanie dróg koło kościołów św. Krzyża i św. Walentego (dziś ul. Długa i Pędzichów), z prawej

w głębi widoczna szubienica miejska — MHmK........147

47. Wzór „charakterów" (czcionek) Drukarni Greblowskiej nr 1 (sprowadzonych

z Lipska, Berlina i Wiednia w r. 1810) — APKr, Teka Grabowskiego, E 103 . 150

48. Wzór „charakterów" (czcionek) Drukarni Greblowskiej nr 2 — APKr, Teka Grabowskiego, E 103...............151

49. List Antoniego Ignacego Grebla do szwagra ks. Józefa Raciborskiego z 6 I 1797 r. oraz dopisek Tekli Greblowej, świadczący jak dowcipnie, a zarazem nieortograficznie pisała — APKr, Teka Grabowskiego, E 63 . . 161

50. Ozdobnik przy wierszu napisanym przez Rudolfa Bogumiła Kocha i Antoniego Ignacego Grebla na cześć Tekli (Minerwa wieńczy tarczę z nazwiskiem Grobel), miedzioryt — APKr, Teka Grabowskiego, E 63......I62

51. Nomenklatura Drukarni w okresie wdowieństwa Tekli — APKr, Teka G bowskiego, E 15.............' a"

52. Sygnet Greblowski (Tekli) z 1811 r. wyobrażający chłopca z wazonem kwu' tów — APKr, Teka Grabowskiego, E 15...... wla"

53. Układ graficzny druku z r. 1810 — APKr, Teka Grabowskiego, E 15

54. Rewers Józefa Mateckiego z r. 1810 z ciekawą tytulaturą „Druk. i Księn Gróblowskiey właściciela" — APKr, Teka Grabowskiego, E 63

55. Dodatek do katalogu książek polskich^ z r. 1812 z „Amorkiem" __BJ 17

56. Sygnet z orłem Józefa Mateckiego na druku z r. 1814 — APKr. Teka Gra bowskiego, E 109.............

57. Jeszcze z początkiem r. 1819 utrzymuje Józef Matecki nomenklaturę „Księgarni Gróblowskiej" — BJ......,..... ]?

58. Już w r. 1819 wprowadza J. Matecki na szyld swe nazwisko, a jako sygnet

ul z pszczołami — BJ............. ._

59. Sygnet Jana Maja (ukwiecona kobza) na katalogu księgarskim z r. 1796 __'

Zbiory Stefana Kamińskiego.......... .„

GO. Kmieć wydany przez Jana Maja w r. 1811....... '

61. Sędzia Franciszek Borgiasz Piekarski, portret ol. nie sygnowany __ Arcy-

bractwo Miłosierdzia w Krakowie ......... .

G2. Kamienica Barszczów, Rynek nr 4 (w której Rudolf Bogumił Koch otworzył

księgarnię), rys. Józef Brodowski — MHmK .... .

63. Sygnet drukarni Trasslera z 1800 r. — APKr, Teka Grabowskiego, E 15 ' ,9*

64. Wjazd ks. Józefa na czele wojsk polskich do Krakowa w r. 1809; przy Kamienicy Hetmańskiej widać kramy introligatorskie, mai. Michał Stachowicz __

MNK ................... ł98

65. Katalog księgarni Franciszka Salezego Gertnera, podkreślający, że prowadzi również handel dziełami sztuki i instrumentami (sygnet z rycerzem r7vm skim), r. 1799 — BJ............... 200

66. Bibliofil wśród książek, mai. K. Spitzweg — wg książki M. v Boehna K. Spitzweg..............." '

67. Katalog aukcji z 24 VI 1803 — Zbiory Stefana Kamińskiego ... 215

68. Przenośne stoiska książkowe żydowskie, akwarela Wiktora Kopffa __ APKr

Teka Grabowskiego, E 103 . ......... ' „17

69. Kościółek św. Wojciecha w Rynku, wokół którego handlowali książkami Żydzi, akwarela nie sygnowana — MHmK....... „

70. Dziedziniec Biblioteki Jagiellońskiej przed r. 1820, wg akwareli J Richtera mai. Józef Mehoffer, r. 1883 — BJ.........' 2

71. Jerzy Samuel Bandtkie, akwarela Franciszka Ksawerego Preka__BJ 224

72. Ks. kanonik Jerzy Mieroszewski, starszy Arcybractwa Miłosierdzia, portret ol

nie sygnowany, r. 1796 — Arcybractwo Miłosierdzia w Krakowie .' 928

73. Ks. dr Mikołaj Janowski, sekularyzowany franciszkanin, profesor Szkoły Głównej Krakowskiej, portret ol. nie sygnowany — Arcybractwo Miłosierdzia w Krakowie.............. „,

74. Tadeusz Czacki, litografia nie sygnowana — APKr, Teka Grabowskiego, E 54 236

75. Medal pamiątkowy ku czci Samuela Bogumiła Lindego, wyk Sebastian Lanaer

r. 1810 — BJ............... y „

76. Ks. Ludwik Łętowski, portret ol. nie sygnowany — Arcybractwo Miłosierdzia w Krakowie.............

77. Złodziej książek, litografia francuska — APKr, Teka Grabowskiego, E 103 243

78. Ks. Sebastian hr. Sierakowski, rektor Szkoły Głównej Krakowskiej, portret

ol. nie sygnowany — Arcybractwo Miłosierdzia w Krakowie . . ' 245

79. Sebastian Sierakowski Architektura (strona tytułowa); wg rysunku Michała Stachowicza miedzioryt wykonał Jan Jerzy Mansfeld z Wiednia, r. 1812 246

80. Ks. dr Wincenty Łańcucki, scholastyk katedralny, archiprezbiter NPM, rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, portret ol. nie sygnowany — Arcybractwo Miłosierdzia w Krakowie.............. 248

81. Portret Magnuszewskiej pędzla Franciszka Ksawerego Lampieao z ok

1815 r. — MNK..............• . '. 252

82. Dr Sebastian Girtler, profesor Szkoły Głównej Krakowskiej, litografia nie sygnowana — APKr, Teka Grabowskiego, E 55....... 253

83. Dr Józef Markowski, profesor Szkoły Głównej Krakowskiej, litografia nie sygnowana — APKr, Teka Grabowskiego, E 55....... 254

84. Jan Kanty Barszcz (Bartsch), portret ol. nie sygnowany — Arcybractwo Miłosierdzia w Krakowie...............257

85. Filip Nereusz Lichocki, prezydent m. Krakowa, akwarela Michała Stacho-wicza — BJ..................268

86. Wojciech Mączeriski, wójt wyższego prawa magdeburskiego, prezes sądu apelacyjnego, portret ol. nie sygnowany — Arcybraotwo Miłosierdzia w Krakowie ...................259

87. Jakub Kirchmajer, portret ol. nie sygnowany — Arcybractwo Miłosierdzia

w Krakowie..................259

88. Kazimierz Brodziński, rysował i litografował E. Marc ¦— BJ.....260

89. Ozdobnik z lutnią i księgami — APKr, Teka Grabowskiego, E 103 . . . 261

90. Ozdobnik (łuk i strzały wśród gałęzi dębowych) — APKr, Teka Grabowskiego, E 103..................262