Książka niniejsza, przeznaczona dla początkowego wykładu w klasach niższych, ułożona jest według metody zbiorczej czyli syntetycznej, tj. postępującej od szczegółów do ogółu, od wrażenia zmysłowego do wyobrażenia oderwanego i pojęcia, gdyż jedynie taki sposób uczenia się i nauczania jest dla pierwszego stopnia nauki stosowny i dziś już ogólnie uznany za dobry. Metoda rozbiorcza czyli analityczna, tj. zstępująca od ogółu do szczegółów, może ze skutkiem być użyta li tylko u młodzieży dojrzalszej i z przedmiotem poniekąd obeznanej, żałować więc wypada, że w niektórych niższych zakładach naukowych mimo to rozpoczynają naukę od ogólnych pojęć i takowe dzieciom na pamięć uczyć się każą. Treść zawarta w książce niniejszej może stanowić dostateczną podstawę dla nauki wyższej, jakoteż obfity zasób dla rozmaitego przedstawiania przedmiotu i nabycia wiadomości, z których w życiu dalszem można zrobić pożyteczne 'zastosowanie. Opisy zwierząt dano ile można wielostronne, ogarniające całość istnienia tychże, aby uczeń wprawiał się pojmować rzeczy w rozwoju i przebiegu ich , w pełnej grze życia, a nie w chwilowym tylko objawie. Zawarte w książce opisy zwierząt zestawiono wprawdzie w skupienia systematyczne, ale nie dlatego, aby sam system zrobić głó-wnem zadaniem nauki, lecz jedynie, iż porządek ułatwia nauczanie i przegląd świata zwierzęcego. Zwierzęta krajowe i przyrodę ojczystą szczególniej uwzględniono, nie czyniąc przytem uszczerbku całości nauki, jak to właśnie w książce przeznaczonej do użytku dla szkół polskich być powinno.

Piękne i wierne wizerunki zawarte w Zwierzyńcu obrazowym, wydanym w litografii Czasu w Krakowie, uzmysławiają zwierzęta w książce opisane. Do tegoż celu służą jużto naturalne okazy zwierząt, których zbiorek każdy zakład naukowy mieć powinien,

niemniej spostrzeganie żywych zwierząt na wycieczkach, przedsiębranych w lecie pod przewodnictwem nauczyciela.

Oparcie wykładu na intuicyi, na bezpośrednich wrażeniach i własnem a dokładnem ucznia spostrzeganiu jest niezbędnym warunkiem pożytku z nauki zoologii i w ogóle historyi naturalnej, albowiem tylko tym sposobem uczeń nabywa wprawy i biegłości w samodzielnem dochodzeniu, ucząc się zarazem rozumnie na rzeczy patrzeć, co właśnie przyczynia się do wykształcenia, które ze szkoły wynieść powinien. Przeciwnie, nie pokazać niczego uczniom, a żądać od nich, aby zadawanych lekcyj uczyli się na pamięć bez rozumienia rzeczy, jak to niestety często się dzieje, zupełnie chybia celu, co gorsza, zmierzi do żywego młodym umysłom pożyteczną naukę przyrody, odstręczy ich na zawsze od niej, przytłumi w nich wrodzony do niej pociąg i zniszczy urok, jaki ją otacza.

Mała ilość godzin przeznaczonych dla nauki historyi naturalnej i brak potrzebnych środków pomocniczych sprawia, że ta nauka u nas nie przynosi tyle korzyści, ileby przy pomyślniejszych warunkach przynosiła, i że są zawsze jeszcze tacy, którzy o wartości jej dydaktycznej i instrukcyjnej powątpiewają. Tem gorliwiej więc powinni profesorowie nauk przyrodniczych stawać w ich obronie i domagać się u władzy szkolnej zmiany na lepsze, a można sobie tuszyć, że przedstawienia ich zostaną wreszcie uwzględnione i uczniowie obok erudycyi klasycznej będą mogli nabyć także przyrodniczej, która im się w każdym zawodzie życia bardzo przyda i nie pozostanie bez wpływu na ogólne dobro kraju.

Niezliczone mnóstwo ciał niebieskich, rozsianych w niezmierzonej przestrzeni, do których należy także słońce i ziemia nasza z księżycem, zowiemy światem.

Ziemia sama składa się ze skał, kruszców, soli i innych kopalin, zaś ląd jej prawie wszędzie jest okryty najrozmaitszemi roślinami i służy zarazem za miejsce pobytu niezliczonym zwierzętom wielkim i małym. Toż i woda zawiera mnogość roślin i zwierząt.

Wszystkie twory, o ile jedne tworzą całość dziwnie harmonijną, pełną życia jawnego i utajonego, zowiemy przyrodą, zaś nauki, za pomocą których przyrodę poznajemy, przyrodniczemi. Do nich należy historya naturalna, zajmująca się tworami przyrodzonemi ziemi (naturalia), to jest takiemi, których stanu pierwotnego człowiek w niczem jeszcze nie przetworzył1.

Historya naturalna obznajamia nas z temi tworami i ich budową, uczy nas pojmowania i odgadywania ich wzajemnego do siebie stosunku czyli znaczenia w stworzeniu, wskazuje, jak te twory mamy odróżniać i porządkować według właściwych im znamion, jak nazywać i opisywać. Dostarcza też o nich mnóstwa innych ciekawych i pewnych wiadomości, które nietylko wzbogacają i kształcą nasz umysł, lecz zapewniają nam także ważne materyalne korzyści. Dlatego też użyteczność tej nauki jest wielka i wielostronna.

Twory przyrodzone dzielą się przedewszystkiem na żywotne czyli ustrojowe (organiczne) i nieżywotne czyli nieustrojowo (nieorganiczne).

Ustroje, do których należą zwierzęta i rośliny, składają się z części zsiadłych i płynnych, zwykle też z narzędzi rozmaitego przeznaczenia. Początek biorą z podobnych do siebie istot, potrzebują żywności, aby istniały, żyją tylko przez pewien przeciąg czasu, ulegając nieustannym zmianom, a kresem przyrodzonym ich bytu jest śmierć.

Twory nieustrojowe czyli kopaliny (minerały) są przeważnie zsiadłe, nie posiadają żadnych narzędzi, powstają, wszędzie i zawsze, skoro pierwiastki wchodzące w ich skład znajdą się w sprzyjających oko-

licznościach. Raz utworzone nie potrzebują pokarmu, aby istniały, nie zmieniają się też same przez się, lecz zostają zawsze w jednym i tym samym stanie, mogącym trwać czas nieograniczony, dopóki nie zniszczeją przez wpływy zewnętrzne.

Rośliny i zwierzęta mają to ze sobą wspólne, że się odżywiają i rozradzają. W innych względach różnią się od siebie: mianowicie zwierzęta obdarzone są dowolnym ruchem czyli zdolnością dowolnego poruszania części ciała i przenoszenia się z miejsca na miejsce, oraz czułością, przez którą rozumie się możność przyjmowania wrażeń, a zarazem świadomości o nich; rośliny nie posiadają żadnej z tych własności.

Twory ziemi naszej rozpadają się zatem na trzy wielkie działy zwane państwami czyli królestwami: 1. Kopaliny (mineralia), 2. rośliny (plantae, vegetabilia), 3. zwierzęta (animalia).

Zatem i historya naturalna obejmuje trzy odrębne gałęzie, któremi są: 1. Historya naturalna kopalin czyli mineralogia, 2. historya naturalna roślin czyli botanika, 3. historya naturalna zwierząt czyli zoologia1.

Zoologia obejmuje wszelkie o zwierzętach wiadomości. Mianowicie przedstawia budowę ciała zwierzęcego i jego narzędzi (anatomia), niemniej czynności tych narzędzi i rozwój zwierząt od pierwszego początku ich żywota aż do zupełnej dojrzałości (fizy-ologia). Dla ułatwienia poglądu na nieskończoną rozmaitość zwierząt zestawia je w obszerniejsze i szczuplejsze działy, a to tak, że postacie powinowate stoją obok siebie, inne zaś są tem bardziej od siebie oddalone, im większa między niemi zachodzi różnica. Takie zestawienie jest układem (systemem), nauka zaś wykazująca, jak należy twory zestawiać, nazywa się układnictwem (systematologią). Dalej podaje zoologia miejsca pobytu i ojczyznę zwierząt czyli ich rozsiedlenie, oraz żywność każdego z nich i warunki, w jakich przebywa i pędzi swój żywot; zastanawia się nad związkiem zwierząt z całością przyrody, podając zarazem wiadomości o ich szkodliwości i użyteczności (zoologia zastosowana). Gdy wreszcie zwierzęta obecnie ziemię zamieszkujące i człowiekowi spółczesne nie przedstawiają całego państwa zwierzęcego, przeto zoologia obejmuje i te, które niegdyś na ziemi żyły, ale na zawsze zaginęły, a porównywając ich szczątki pogrzebane w pokładach ziemi z zwierzętami obecnie żyjącemi, odtwarza niejako postacie zaginione, a z niemi i dawniejszy świat zwierzęcy (paleontologia), i uzupełnia tak całość nauki. -+¦

Admirał 196. Aguty 23. Alagtaga 21. Albatros 107. Aligator 119. Alka 113. Amon 43. Apolo 193. Ara 85. Argala 101,

Argus 94. Armadyl 61. Astrapia 78. Atlas 201. Babka 139. Bachus 164. Badylarka 17. Bagnik 223. 224. Barczatka 201. Bargiel 72.

Bawół 41. Baryłkarz 187. Bazyliszek 122. Bażant 95. Bąblowiec 232. Bąk 99. 211. Bekas 102. Bekwarek 67. Bęblik 161. Belona 142.

Bezlotek 114. Chełbia 249. Derkacz 104. Garncarz 183. Hebe 200. Kamienieda 240.

Białka 202. Chlebiarz 161. Diugoń 58. Gawial 119. Hipopotam 52. Kanarek 73.

Białobręcz 65. Chmielanka 204. Długoszpon 104. Gawron 76. Homar 226. Kangur 62.

Biało włos 113. Chmielowiec 199. Dorsz 141. Gąbka 253. Hubik 208. Kania 88.

Białozor 88. Chochoł 13. Drąż 166. « Gąsiorek 70. Huczek 130. Kapuścianka 206.

Biedronka 168. Chodacznik 227. Drewniak 220. Gieko 122. Hurmak 168. Kapustnik 194.

Biegus 103. Choinówka 204. Dręcz 225. 156. Gepard 29. Hyena 30. Karaczan 170.

Bieleć 176. Chomik 17. Drętwik 150. Gęś 107. Jaguar 29. Karakon 170. 171.

Bielik 87. Chrabąszcz 157. Drgalczyk 210. Gibon 5. Jakar 119. Karczowiec 20.

Bielinek 194. 195. Chróściel 104. Dront 97. Giez 213. 214. Jamnik 30. Kariama 98.

Bielmica 203. Chróścik 178. Drop 98. Gil 73. Jarząbek 92. Karaś 144.

Biernatek 227. Chwytacz 26. Drozd 65. Girafa 48. Jarzynówka 204. Kartątek 197.

Bizon 42. Chybotka 238; Drozdówka 68. Giżelica 101. Jaskółka 69. Karp 144.

Bliźniaczek 164. Cierniczek 137. Drwalnik 167. Glista 231. Jastrząb 88. Kasłań 37.

Błotniak 88. Ciernik 137. Drzemlik 88. Gładysz 198. Jaszczurka 120. Kasmalos 85.

Błyszczka 204. Cierniokręt 70. Dubelt 102. Głogowieo 194. Jazęga 137. Kawka 76.

Bobak 16. Cieśla 167. Dudek 80. Głowacz 136. Jazgarz 136. Kazuar 97.

Bobowiec 163. Cietrzew 92. Dudu 97. Głuszec 91. Jaź 145. Kermes 219.

Bóbr 21. Ciosa 145. Dusiciel 125. Goździkowiec 245. Jaźwiec 34. Kielichówka 252.

Bocian 100. Ćwiklanka 213. Dydelf 63. Gnębisz 183. Ibis 101. Kiełb 144.

Bojownik 103. Ćwikłówka 204. Dymówka 69. Gniazdówka 242. Jedwabnik 200. Kiełż 227.

Bolimuszka 212. Cyraneczka 109. Dziergacz 74. Dzierlatka 75. Dzierzba 70. Gniewosz 125. Jednooczek 228. Kieszeniec 227.

Borowiec 198. Cyranka 109. Gnilik 156. Jelec 145. Kiwi 97.

Borsuk 34. Cytrynek 195. Gnojnik 214. Jeleń 45. Klecanka 182.

Brodacz 84. Cyweta 34. Dzięcioł 84. Gnu 45. Jelenica 215. Kleń 145.

Brodziec 102. Czajka 101. Dzik 52. Gołąb 90. Jelonek 159. Klepieo 145.

Brudnica 202. Czapla 99. Dzióbak 63. Gołąbek 198. Jemiołucha 66. Kleszcz 224.

Brukwianka 213. Czaplo wka 215. Dzióborożec 82. Gołębień 225. Jemiołuszek 70. Kluk 165.

Brukwiówka 204. Czarnawka 204. Dziwik 189. Górówka 197. Jer 73. Kłosowiec 181.

Brytan 31. Czarnucha 26. Dzwoniec 73. Goryla 3. Jerzówka 215. Kłośnik 158.

Bryzeida 197. Czeczotka 73. Dżdżownica 230. Gorzyk 82. Jerzyk 79. Kminiaczek 208.

Brzana 144. Czeczuga 148. Dżdżownik 101. Granatek 200. Jesionka 204. Kniejówka 197.

Brzdęk 130. Czerepacha 117. Emiu 97. Gróbarz 156. Jesiotr 148. Kobczyk 88.

Brzegówka 69. Czerpik 182. Erdredonka 102. Grochówka 204. Jeż 13. Kobuz 88.

Bukowiec 203. Czerwica 199. Figo wka 190. Grochowiec 240. Jeżatka 23. Koczkodan 5.

Buldog 31. Czerwiec 219. Flamingo 110. Gromią 253. Jeżokrab 227. Kokoszak 219.

Burzyk 115. Czerwonak 110. Forga L». Gronostaj 36. Jeżowiec 244. Kokoszka 104.

Bydlinka 143. Czerwonatka 225. Fregata 111. Grubodziób 73. Jętka 175. Kolczatka 64.

Bydłowka 213. Czerwotok 161. 162. Fruczak 198. Grubonóg 101. Indyk 94. Kolibr 79.

Bytomkowiec 195. Czop 135. Fruczek 80. Gruszowiec 165. Iskacz 75. Kołatek 161.

Bzyga 214. Czopówka 204. Fulmar 107. Grzbietopławek 217. Iskrzyłuda 243. Komar 210.

Całolotek 209. Czubatka 95. 109. Gacek 7. Grzechotnik 127. Kaczennica 229. Komarowiec 178.

Cebulo wka 213. Czwornica 200. Gackówka 215. Grzępik 228. Kaczka 108. Komórczak 223.

Ceglatka 204. Czyżyk 73. Gajówka 68. Grzybiaka 246. Kaja 200. Konarek 171.

Ceik 195. Daktylowiec 240. Galago 7. Grzywacz 90. Kajman 119. Kondor 87.

Certa 145. Daman 56. Galasówka 189. Guereza 5. Kakadu 85. Koń 53.

Cetyniak 205. Daniel 46. Galatea 197. Guniak 158. Kalong 10. Koniczowiec 164.167.

Cetyniec 167. Darniówka 20. 204. Gap 111. Gwiazdeczniea 246. Kałużnica 155. Konik 173.

Chart 30. Delfin 58. Garbatek 154. Gzik 214. Kameleon 121. Kopciuszek 68.

Koralowiec 246.

Korbacz 126.

Kormoran 111.

Kornik 166. 167.

Koroniec 91.

Korówka 218. 204.

Korzenica 189.

Kos 65.

Kosarz 222.

Kośniczka 204.

Kośnik 83.

Koszenila 219.

Koszówka 202.

Kot 26.

Kowal 216.

Koza 43. 145.

Kozica 44.

Koziorożec 43.

Kózka 143.

Kozodój 78.

Kozulka 167.

Kożusznik 208.

Kradnik 162.

Krasa 200.

Kraśnik 199.

Krasnowronka 82.

Kratnik 195.

Krawiec 159. Krąp 145. Kret 10. Krewetnica 228. Kr§ćka 232. Krgtaczek 155. Krętogłów 85. Krocionóg 221. Krogulec 88. Krokodyl 118. Krowieńczak 158. Krójka 189. Królik 24, 72. Krótkowąs 199. Krówka 162. Kruczyna 82. Kruk 76. Kruszczyca 158. Krzaczynek 251. Krzeczek 223. Krzyczek 106. Krzywonos 73,

Krzyżak 223.

Krzyżowiec 158.

Krzyżówka 109.

Kszyk 109.

Kuguar 29.

Kukułka 83]

Kulanka 228.

Kulczyk 73.

Kulik 103.

Kulon 104.

Kulówka 240.

Kumak 130.

Kuna 34.

Kundel 30.

Kura 93.

Kurek 136.

Kuropatwa 92.

Kusak 155.

Kusu 62.

Kwiatecznik 183.

Kwiczoł 66.

Kwieciak 165.

Lakowiec 219.

Lama 50. Lampart. 29. Lampreta 150. Latarnik 217. Latawiec 78. Laodyka 196. Legawiec 30. Legwan 122. Lelek. 78. Leming 20. Leniwiec 60. Lew 28. Leszcz 145. Liściec 171. Liścionos 9. Lin 144. Lipień 146. Lipowiec 198. Lirogon 82. Lis 32. Liścionos 9. Listkowiec 195. Liszkarz 153. Lotokot 7. Lotopałanka 62. Łabędź 108,

Lada 200. Łasica 36. Łaska 26. Łaszą 33. Łaziec 136. Łakotka 238. Łbieniec 127. Łodyżnica 252. Łodzik 236. Łokaś 154. Łomignatek 199. Łoś 46. Łosoś 146. Łowik 212. Łowikowiec 199. Łuskowiec 61. Łuszczak 72. Łyska 104. Magot 5. Mahali 74. Ą Maik 162. Majnat 75. Makowiec 166. Makrela 137. Malinowiec 165. Małouszek 8. Małżynek 250. Mandryl 5. Mangust 34. Mannik 217. Mannówka 219. Marabut 101. Marmurek 67. Marszczelec 133. Maskonur 113. Matołka 6. Mazurek 73. Mącznik 163. Makowiec 225. Mątwa 234. Mątwik 231. Mewa 105. Midas 118. Miedziak 160. Miedzianka 126. Mieniak 196. Miętuz 140. Minog 150. Minożek 150.

Miodaczek 181. 206. Miodowód 84. Mirunga 39. Młynarek 163. Mn emozy na 193. Mniszka 202. Modliszka 171. Modzelica 130. Mokoko 7. Monetka 237. Mopek 8. Mops 31. Mors 39. Motylica 206. Możnica 200. Mól 208. Muzgowiec 42. Mroczek 8. Mrówczarz 61. Mrówiecznica 199. Mrówka 185. Mrówkolewl76. 177. Mrzyk 157. Mszyca 218. Mszycówka 214. Mucha 212. Muchołówka 70. Muflon 43. Muł 55. Mustyk 210.. Mysz 19. Myszołów 88. Nadecznik 253. Najeżka 148. Nalfgota 237. Nałanek 158. Naliściak 165. Namiastek 223. 224. Namiotnik 208. Nandu 97. Nartnik 216. Narwal 58. Narzępik 214. Nasierszyca 201. Nastecznik 184. Nastrosz 198. Nereczkówka 130, Nerpa 38. Nicień 231.

Niedołęga 5. Niedźwiadek 221. Niedźwiedź 25. 26. Niekreślanka 207. Nielot 97. Nieparka 202. Niepylak 193. Nieruch 236. Niestrzęp 194. Niestyk 183. Niezmiarka 213. Nitnik 231. Nocek 9. Norka 37. Nornik 19. Nosacz 5. Nosorożec 55. Nożeniec 240. Nur 113. Nurzyk 113. Obartlik 229. Oblaczek 200. Obloniec 9. Obrożnik 101. Obylanka 206. Ociężnik 226. Oczek 251. Oczennica 197. Odmieniec 133. 160. Odrośleczka 207. Odródka 175. Ogar 30. Ogniczek 184. Ogołotniak 205. Ogrodnica 158, Okładniczka 240. Okrgtowiec 241. Oknówka 69. Okowiak 65. Okularnik 127. Okuń 135. Olbrotowiec 59. Ołubica 58. Omacnica 206. Omarlica 156. Omatnik 223. 224. Omomiłek 161. Omułek 240. Ondatra 20.

Opiętek 160. Opocznik 67. Oposum 63. Opruszek 225. Oprzędek 165. Orangutan 4. Organowiec 247. Orłosgp 87. Orzechówka 77 Orzeł 87 Orzesznica 17. Osa 181. Osetnik 195. Osiewnik 160. Osioł 55. Osłomuł 55. Osmyk 183. Osownik 199. Ostryga 241. Ostrzyca 135. Ościgonek 111. Ośliczka 228. Ośmiornica 235. Otrgtwiacz 183. Owca 42. Owczyca 215. Owłosiak 180. Owocowiec 164. Owocówka 207. Owosczak 217. Owsiak 218. Pacuk 19. Padalec 122. Pafija 196. Pająk 222. Palczak 7. Pałasznica 215. Pancernik 61. Pantarka 94. Pantera 29. Papużka 74. 85. Parowitek 249. Paseng 43. Pasikonik 172. Paskówka 130. Pasterz 75. Pastuszka 110. Paszkot 66. Paw 94,

Pawiak 219. Pawica 201. Pawik 195. 198. Paź 193. Pazik 198. Pąkla 229. Pątnik 227. Pchlica 174. Pchła 215. Pelikan 110. Pelzacz 71. Perełka 196. Perewiaska 36. Perkoz 112. Perlica 94. Perłopław 242. Perzówka 204. Pestkowiec 165. Pgtłak 167. Pęlówka 130. Pianowiec 218. Pianowka 217. Piaskołoz 127. Piegza 68. Pieprzojad 84. Pierścienniea 201. Pierwostek 254. Pies 30. Piętrz el 107. Pięcistka 244. Piewik 217. Piętnówka 204. Pijawka 230. Pilarz 191. Pilcli 16. Pilchard 143. Pilik 84. Piła 150. Piłodziób 82. Piórolotek 209. Piórówka 247. Pipal 131. Piskorz 143. Piton 126. Piwnik 225. Piżmak 20. Piżmowiec 48. Piżmówka 167. Plamiec 205.

Pląsak 223. Plątak 223. Pleniówka 210. Plesica 217. Pleszka 68. Pliszka 69. Pług 159. Plusknia 215. Pluskolec 217. Pluskwa 216. Pluszcz 66. Płaksa 6. Płaskonos 109. Płastuga 141. Pławiacz 125. Pławikonik 147. Płazak 134. Płochacz 67. Płoć 145. Płomykówka 89. Płoszczyca 217. Pływak 154. Pocztarz 91. j

Poczwarnik 188. Podjadek 171. Podkorek 167. Podkowiec 9. Podleszczyk 145. Podróżnik 184. Podusta 145. Pójdźka 90. Pokątnik 163. Pokląskwa 67. Pokropnik 241. Pokrzewka 67. Pokrzywnica 67. Polaninka 69. Polatucha 15. Polesiak 167. Pomrów 236. Pornrównica 151. Pomurnik 71. Ponsówka 204. Popek 68. Popielica 16. Poplamica 130. Porcelanówka 237. Posiewnica 108. Poślizg 217.

Pośmieciuszek 75. Pośnieżek 178. Poświerka 74. Powojowiec 198. Powoźnica 245. Powrózka 200. Późnik 8. Pracz 26. Prażma 161. Prosowianka 206. Pruchniczek 206. Pryskacz 138. • Pryszczarek 211. Pryszczel 162. Prządka 200. Przedzimek 205. Przegrzebek 242. Przegubiatek 238. Przekopnica 228. Przekostka 247. Przepiórka 93. Przepiórnik 93. Przestrojnik 196. Przewiestka 36. Przezierka 206. Przeziernik 199. Przeźrotka 236. Przydacznia 240. Przynawek 138. Przytulijak 198. Psotnik 176. Pstrąg 145. Pstrokatek 197. Pszczoła 179. Pszczołówkal80.215 Pszenicznik 211. Ptasznica 215. Ptasznik 224. Ptaszor 142. Ptaszyniec 225. Pudel 30. Puhacz 89. Puma 29. Pustułka 88. Pustynnik 93. Puszczyk 89. Pyszałek 78. Raczyniec 227. Kak 226.

liamiouowiee 248. Rap 145. Raróg 88. Raszka 68. Rawka 226. Rączyca 213. Rdestówka 204. Remiz 71. Ren 47. Rogacz 95. Rohatyniec 158. Rolnica 204. Rolowiec 160. Ropucha 130. Rosomak 35. Rospoka 240. Rozbań 236. Rozdepka 238. Rozgwiazda 243. Rozkolec 238. Rozkrza 249. Rozpiór 145. Rozrutek 208. Rozszczepka 204. Roztrząchwa 249. Rozwielitka 228. Rozwierucha 244. Różanka 145. Różówka 20. Rudelnik 118. Rudnica 202. Rukiewnik 195. Rurecznik 230. Rusałka 195. Rybik 173. Rybołów 87. Rybołówka 106. Rydzówka 246. Ryjówka 12. Rynnica 168. Ryska 197. Ryś 27. Rzekotka 128. Rzeczek 11. Rzepnik 211. Rzęsielnica 168. Rzęsorek 11. Sadówka 2.03. Sahui 6.

Salamandra 131. 132. Salangana 79. Sałatnica 204. Samogłów 148. Sandacz 135. .Sarna 45. Sapa 145. Sardela 143. Sardynka 143. Ściennica 231. Ścierwica 189. 213. Ścierwnik 87. Sercówka 240. Sernica 213. Serowiec 225. Sęp 86. Sępolan 87. Siatka 204. Siatkowiec 196. Sieja 146. Sielawa 146. Siercik 208. Siercinka 188. Sierpoń 187. Siewka 101. Sikacz 138. Sikora 71. Siniak 91. Siniec 145. Sitek 182. Siwarnik 69. Siwica 203. Skakun 173. Skalnik 66. 82. Skałosznica 240. Skałotocz 241. Sklepnik 174. Skocz 114. Skoczek 21. 218. Skoczogonka 174. Skójka 240. Skolopendra 220. Skórek 169. Skórnik 157. Skowronek 74. Skrzydło szpon 110. Skrzydło wka 239. Skrytopis 167. Skrzelak 134.

Skrzydelnik 237. Skrzypłocz 228. Skulica 221. Śledź 143. Ślepica 150. Ślepiec 21. Ślepucha 123. Śliga 123. Ślimak 235. Ślinik 237. Śliz 143. Słodyszek 156. Słoń 56. Słonik 165. Słoniniec 157. Słonka 102. Słowik 67. Słuchota 238. Śmierdziel 34. Smietannik 225. Smoczak 233. Smoczek 121. Smolik 165. Smukluch 5. Snieżyk 209. Sobaczak 219. SoBol 35. Sojka 77. Sokół 88. Sokoweczka 207. Solankowiec 228. Sorokopud 89. Sosnoweczka 207. Sosnowiec 160. 205. Sosnówka 201. ;

Sowa 89. Sówka 204. Spiżarnianka 206. Sroka 77. Srokosz 70. Śrubinek 237. Staniszek 216. Stonka 168. Stonóg 228. Stopniogon 68. Stożek 238. Strąkowiec 163, Strętwa 140. Struś 96.

34

Strażnik 196. Strwolotka 136. Stryszek 77. Strzebla 144. Strzempotek 197. Strzyżka 12. Strzyżyk 68. Stulnik 228. Stułbia 248. Stynka 146. Suhak 45. Sukiennik 208. Sum 147. Suseł 15. Susówka 167. Synogarlica 90. Szachownica ]97. Szafranka 121. Szakal 32. Szarawka 203. Szarpun 223. Szarańcza 172. Szczebiotka 68. Szczekuszka 24. Szczerklina 183. Szczeżuja 239. Szczupak 142. Szczur 18. Szczygieł 72. Szarpun 223. Szeliniak 164. Szerszeń 182. Szerszeniak 212. Sześciopiórek 209. Szkarłatnik 238. Szlaczkoń 195. Szołdra 240. Szop 26. Szóstka 200. Szpak 75. Szpic 30. Szubak 157. Szurka 81. Szympans 4. Szynga 34. Szynka 240. Szynszyla 23. Szyp 148. Szypszynówka 189.

Szyszak 83. Śrubinek 237. Świdrak 241. Świdrzyk 236. Świergotek 69. Świerszcz 171. Świerzbowiec 225. Świetlik 160. Świnia 52. Świnka morska 23. Świstak 16. Świtezianka 174. Tamandua 62. Tapir 56. Tarantula 223. Tarczyk 168. Tarniówka 202% Tasiemiec 232. Taśmia 249. Tawulec 198. Tchórz 35. Tealia 245. Tęcza 196. Tęcznik 153. Tkacz 74. Tkaczyk 208. Toczyk 209. Tołp 246. Topaziak 79. Topielnica 217. Topnik 223. Topolowiec 198. Torebnica 218. Towarzyszka 203. Tracz 110. Traczyk 113. Traszka 132. Trawnik 164. 196. Trąbik 251. Trąbnik 39. Trąboróg 237. Trąd 191. Trądzik 225. Trepang 244. Trochylus 119. Trociniarka 199. Trój szyk 181. Trupiagłówka 198. Trupica 213.

Trutwa 147. Trychina 231. Trześniak 119. Trześniówka 213. Trzmiel 181. Trzmielaczek 207. Trzmieliniaczek 208. Trznadel 74. Trzpiennik 192. Trzymonaw 139. Trzyszcz 153. Tukan 84. Tumak 35. Tuńczyk 138, Turkawka 90. Turkuć 171. Tutkarz 163. 164. Tybelak 188. Tygrys 29. Uklej 145. Ukwiał 245. Uszatka 39. Wal 59. Walczyk 165. Wałeczek 236. Wałkarz 158. Waran 119. Warzęcha 101. Warzywni ca 216. Waika 174. Wągłów 85. Wągr 232. Wąsatek 8. Wąsik 208. Wątłusz 141. Wątrobowiec 233. Wąż 125. Wciorniastek 173. Wcześnik 8. Wesz 219. Wędrowiec 88. Węgarnik 183. Węgorz 140. Wężowitka 230. Wężówka 111. Wielbłąd 48. Wielbłądka 177. Wielkouch 7. Wieloryb 59.

Wiertek 253. Wudwud 80.

Wierzbowiec 195. Wybójka 189.

Wierzbówka 203. Wydra 37.

Wietek 195. Wydrzyk 107.

Wiewiórecznik 13. Wygłada 183.

Wiewiórka 14. Wyjec 6.

Wieżycznik 237. Wykowiec 163. 164.

Widelnica 176. Wyrozub 145.

Widłogonka 174. Wyschlik 162.

Wigonia 50. Wyślepek 181.

Wikławiec 26. Wywilżna 213.

Wilczomleczek 198. Wyz 149.

Wilga 77. Wyżeł 30.

Wilk 32. Wzdręga 145.

Winniczek 235. Zabarwica 177.

Wioślak 217. Zadychra 228.

Wirak 155. Zadziorek 187.

Wirzyk 251. Zając 23.

Wiskacha 23. Zakorek 167.

Witeź 193. Zaleszczotek 222.

Witlinek 141. Zamorek 183.

Wlań 249. Zaskalec 240.

Włócznik 138. Zaskroniec 124.

Włosiennik 208. Zatoczek 236.

Włośnik 231. Zatrawiec 159.

Wodniwka 229. Zawisak 198.

Wodołaz 30. Zawrotnik 232.

Wodopójka 225. Zawojec 66.

Wojsiłka 177. Zawszela 227.

Wolarka 69. Żbik 27.

Wołek 165. Zbójnik 183.

Wół 40. Zbożówka 204. 213.

Wołowiczak 196. Zbrojówka 203.

Wonnica 167. Zbun 110.

Worecznik 223. 224. Zdeb 26.

Wosczyniaczek 206. Zdrojowiec 227.

Woskówka 217. Zebra 55.

Wpleszcz 42. Zebu 41.

Wrężyk 161. Zębacz 139.

V Wróbel 73. Zębiełek 12.

Wróblówka 204. Zęborożec 58.

Wrona 76. Zgłębiec 187.

Wrotek 229. Ziarnik 208.

Wstęgowiec 139. Ziarnowiec 163.

Wszczątek 251. Zięba 73.

Wszeciennica 247. Zielonka 121.

, Wszoł 219. Ziemiórka 210.

Wszyca 219. Ziemisteczka 207.

Zimorodek 81. Zimówka 210. Złotnica 203. Złotolitka 184. Złotook 177. Złowieszczyk 163. Złowonka 34. Zmorsznik 167. Znamionówka 202. Zwinka 120. Żwitnik 123. Zybeta 33. Zyz 87. Zyzka 201. Źdźbelnik 182. Źronka 184. Żaba 129. Żabiarka 240. Żabir 101, Żabnica 139. Źałobnica 70. Żałobnik 195. Żarłok 149. Żarzynek 195. Żeglarek 234. Żeglarz 193. Złotwa 249. Żmija 126. Żmróżek 197. Żołędnica 17. Żołędziak 165. Żołna 81. Żółtonóg 164. Żółtoudek 164. Żółw 116. Żółwiniak 117. Żóraw 98. Żubr 41. Żuk 159. Życiorek 177. Żyrytwa 217. Żytówka 213. Żywiczaneczka 207. Żywłoga 249. Żyworódka 121.