Dawna Warszawa na Planach 1856 - 1955

• Autor: Praca zbiorowa
• Wydawnictwo: Sztych
• Rok wydania: 2005
• Oprawa: Miękka
• Format: 250 x 320 mm
• Objętość: 12 str.
• Stan: Używana, teczka posiada niewielkie zagniecenia. Mapy w idealny stanie.
• ISBN: 95905912442625

Oficyna Wydawnicza "Sztych" przygotowała 12 reprintów popularnych planów Warszawy w skali 1:1, opracowywanych i wydawanych od lat pięćdziesiątych XIX wieku do lat pięćdziesiątych XX wieku. Te cezury czasowe wybrano nieprzypadkowo. Łączy je w dziejach kartografii warszawskiej pewien specyficzny związek. Po okresie świetności nadchodziły lata upadku.

Warszawa popowstaniowa (1830) przeżywała zaostrzone rządy rosyjskie, które zmonopolizowały prawie wszystkie dziedziny życia publicznego. Wydawca i autor pierwszego z publikowanych planów - generał rosyjski, późniejszy Prezydent Warszawy - Kalikst Witkowski, był zarazem symbolem bezwzględnej polityki carskiej wobec miasta i jego mieszkańców. Podobnie 100 lat później, po okresie międzywojennego wspaniałego rozwoju Warszawy, w tym i jej kartografii oraz po zniszczeniach wojennych, zaczynał się powoli drugi akt dramatu miasta.

Rozpoczęła się jego, ideologicznie uwarunkowana przebudowa w kierunku tzw. "miasta socjalistycznego". Wyraźnie zapowiadał to w 1948 roku: 6-letni Plan Odbudowy Stolicy. Oznaczało to faktyczne odejście od tradycyjnego kierunku rozwoju Warszawy i realizację wizji miasta bez przeszłości. Schematyczny i kartograficznie prymitywny "Plan Dzielnic Centralnych" z 1955 roku znakomicie symbolizuje przemiany jakie w stosunku do złożonych i wspaniałych losów miasta zaczęły następować w latach pięćdziesiątych. Na pierwszy rzut oka widać te różnice, porównując chociażby ten plan z WIG-owskim planem Warszawy z 1948 roku. Warszawa w ciągu tych prawie 100 lat rozwoju, także nie bez znaczącego udziału niektórych rosyjskich namiestników i prezydentów (jak np. Sokratesa Starynkiewicza) oraz pokoleń jej mieszkańców, osiągnęła w okresie międzywojennym poziom liczącego się miasta europejskiego.

W wielu dziedzinach gospodarki komunalnej budziła podziw i uznanie opinii europejskiej.

Tak było np. w dziedzinie planowania przestrzennego i kartografii miejskiej. Okres powojenny stanowił wyraźny regres w tej dziedzinie.

Prezentowane wybrane plany miasta należą do popularnego nurtu kartografii Warszawy, rozwijającego się obok kartografii urzędowej, zarówno miejskiej, jak i wojskowej proweniencji. Plany te służyły przede wszystkim mieszkańcom miasta, choć niejednokrotnie powstawały w powiązaniu z kartografią urzędową. Miały charakter planów przeglądowych i informacyjnych. Wykonane były w skalach od 1:16800 do skal metrycznych 1:25000. Podziwiając prezentowane wydawnictwa nie należy zapominać, że plany te funkcjonowały w tle znakomitych dzieł kartograficznych, na poziomie światowym. Kartografia warszawska XIX i XX wieku to jednak przede wszystkim wspaniałe wielosekcyjne dzieła kartograficzne Korpusu Inżynierów Wojskowych, Kwatermistrzostwa Wojska Polskiego, plany lindleyowskie czy wreszcie urzędowa kartografia miejska lat międzywojennych.