Bitwa o Odrę w 1945 I Front Białoruski Twierdza Kostrzyn

Spis treści

Wstęp....................................................................5

I.    Środkowe Nadodrze w systemie niemieckiej obrony.......................17

1.    Charakterystyka obszaru operacyjnego...............................18

a.    Rola militarna Środkowego Nadodrza w dziejach..................19

b.    Położenie i środowisko geograficzne.............................23

c.    Charakterystyka geograficzna Odry...............................28

2.    Niemiecki system umocnień Środkowego Nadodrza......................33

3.    Udział polskich grup wywiadowczych w rozpoznaniu

systemu obrony środkowej Odry......................................51

II.    Sytuacja wojskowo-polityczna

i zamiary walczących stron w 1945 r..................................67

1.    Sytuacja wojskowo-polityczna ZSSR i Niemiec hitlerowskich

w przededniu ofensywy styczniowej..................................69

2.    Radziecki plan operacyjny przeprowadzenia kampanii zimowej 1945 r.74

3.    Niemieckie przygotowania i założenia obrony

berlińskiego kierunku strategicznego...............................86

III.    Przebieg działań wojsk 1. Frontu Białoruskiego

w kampanii zimowej 1945 r............................................103

1.    Ustabilizowanie się linii frontu nad środkową Wisłą...............103

a.    Wyjście wojsk 1. Frontu Białoruskiego na rubież Wisły..........103

b.    Ogólna charakterystyka 1. Frontu Białoruskiego.................105

2.    Realizacja zadań I etapu kampanii.................................109

3.    Wyzwolenie Środkowego Nadodrza....................................124

IV.    Pierwsza faza walk o środkową Odrę

31 stycznia - 3 lutego 1945 r........................................145

1.    Wyjście wojsk 1. Frontu Białoruskiego nad środkową Odrę

i zdobycie przyczółków.............................................147

2.    Próba zdobycia twierdzy Kostrzyn..................................173

3.    Sytuacja Grupy Armii „Wista” w wyniku wyjścia nad Odrę

wojsk 1. Frontu Białoruskiego....................................178

V.    Druga faza - wałki o rozszerzenie zdobytych przyczółków

3 lutego - 20 lutego 1945 r..........................................187

1.    Radziecka ocena powstałej sytuacji, koncepcje dalszych działań..191

2.    Położenie wojsk 1. Frontu Białoruskiego na zdobytych przyczółkach

i próby ich rozszerzenia.........................................210

3.    Walki o twierdzę Frankfurt nad Odrą.............................219

4.    Niemieckie zamiary działań kontrofensywnych.....................226

VI.    Trzecia faza - walki obronne o utrzymanie przyczółków

odrzańskich 21 lutego - 15 kwietnia 1945 r..........................241

1.    Działania obronne wojsk 1. Frontu Białoruskiego na przyczółkach.243

2.    Bitwa o Kostrzyn................................................248

3.    Udział Ludowego Wojska Polskiego w walkach o środkową Odrę......269

a.    Działania 6. Warszawskiego Batalionu Pontonowo-Mostowego

w walkach nad Odrą.............................................270

b.    Plan użycia 1. Korpusu Pancernego do walk o Odrę..............290

c.    Rola 2. Armii Wojska Polskiego w zabezpieczeniu działań

1. Frontu Białoruskiego........................................293

d.    Udział oddziałów 5. Brygady Artylerii Ciężkiej w walkach

o przyczółek kostrzyński.......................................314

4.    Przygotowania do operacji berlińskiej...........................315

VII.    Czwarta faza walk o całkowite zdobycie linii Odry

16 kwietnia - 23 kwietnia 1945 r....................................327

1.    Całkowite przełamanie odrzańskiej rubieży obronnej..............328

2.    Walki o zdobycie twierdzy Frankfurt nad Odrą....................341

3.    Likwidacja frankfurcko-gubińskiego zgrupowania nieprzyjaciela...346

Zakończenie.............................................................351

Aneks 1................................................................ 355

Aneks 2.................................................................359

Wykaz źródeł i literatury...............................................363

Indeks nazw geograficznych..............................................375

Spis map................................................................389

Spis tabel..............................................................390

Wykaz skrótów...........................................................391

Indeks nazw geograficznych

a

Afryka 291

Ahrweile 231

Aleksandrów 117

Alt Tucheband 128,158,162, 215, 244

Altbleyen 156, 244, 326

Alte Oder patrz Stara Odra

Altlandsberg 128

Alzacja 334

Alttrebbin 291, 333

Altwriezen 85, 231

Anglia 69, 70,190

Ardeny 64, 85, 88, 89, 91, 93, 95, 99,109, 228, 231

Atlantyk 26

Augustów 67, 68

Aurith 215

Austria 75,100, 233, 235, 236, 243

B

Babimost 39,133,137,139, 313 Baczyna 136

Balaton patrz Jezioro Balaton Bałkany 51,70

Bałtyk patrz Morze Bałtyckie Banie 155,181,182, 200 Bańska Bystrzyca 68 Baranowice 306 Baranów 98 Barczewo 118

Barlinek 45,127,129,132,134, 232, 277, 306, 307, 310

Basdorf 337

Beelitz 347

Beerfelde 128

Beeskow 345, 346, 348

Belgia 23,69

Belzig 347

Berlin 5-7, 12, 15,17, 22, 27, 33, 51, 60, 74, 77, 79, 87, 91, 96, 106, 112, 125, 127-131,135,144-146,149,151,154, 155,158,159,162,164,170,178,181-185,187-190,197,198, 200, 201, 207-210, 214-216, 219, 223, 225, 230, 234, 243, 245, 284, 286, 289, 290, 294, 315-318, 320, 327, 328, 332, 336, 337, 339, 341, 342, 345-347, 349, 351-353

Berlin-Charlottenburg 289

Berlin-Hennigsdorf 351

Berlin-Malchow 339

Berlin-Marzahn 339

Berlin-Weissensee 128, 339

Berlin-Wuhlgarten 339

Bernau 128

Będlewo 119

Będów 29

Biała 35

Biała Góra 30

Biała Podlaska 55, 57, 63

Biała Rawska 82

Białobrzegi 80, 98

Białogard 45

Białoruś 103, 339

Białośliwie 119

Białystok 104

378 Indeks nazw geograficznych

G

Garbacz 140

Gardno 323

Garwolin 107

Gastrose 320

Gąbin 80

Gdańsk 35, 87,180, 200, 210, 218, 228, 318

Gdynia 200, 218, 318

Genschmar/Gentschmar 128, 132, 155, 156, 244

Gielniów 82

Glisno 220

Głazów 291

Głogów 17, 34, 37, 38, 40, 45, 47, 95,120, 179,184, 202, 204, 312

Gniew 218

Gniezno 276, 298, 299

Gniła Obra 24,131

Goleniów 208, 216, 323

Golice 163

Golzow 178, 244, 245, 325

Gołdap 67

Goniądz 67

Gorgast 158, 244, 262

Gorzów Wielkopolski 17, 27, 31, 39, 40, 43-45, 53, 62,116,127,129,156,157, 159,169,172,179,194, 231-233, 239, 253, 263, 276-278, 279, 290, 291, 303, 305-307, 313-315

Gorzupia Dolna 204, 205

Gostchorze 30,140

Gostomia 133

Gostyń 298

Gościkowo 43

Gozdowice 32, 132, 212, 287, 288, 324, 325

Górki 306

Górnośląski Okręg Przemysłowy 35,118

Górny Śląsk 118

Góry Odrzańskie 28

Górzyca 31, 32,161, 212, 289

Grecja 74

Grochowo 232

Grodno 104

Grodzisk Wielkopolski 119,127,133

Grodziszcze 129

Gross Gastrose 326

Gross Kóris 131

Gross Lindów 335, 343

Gross Neuendorf 32,157

Grossbarnim 333

Grudziądz 35, 87, 200, 218

Gryfice 314

Gryfino 127,150,155,199

Gryżyna (rzeka) 24, 29

Gryżyna (wieś) 26, 27

Grzmotny Młyn 116

Guben patrz Gubin

Gubin 18, 29, 37, 39, 40, 47, 48, 54, 63, 64,131, 202, 204, 206, 344, 346, 351

Gulcz 127

Guldendorf 225, 326, 335, 338, 343 Gwda 45

H

Halbe 344, 345, 346

Hathenow 161, 244, 341

Heinrichsdorf 333

Hennigsdorf patrz Berlin

Hohenfinow 337

Hohensaaten 246

Hohenwutzen 325

Holandia 23, 69,100

Holendry 272

Hron 68

I

III Rzesza 5, 6, 49, 51, 52, 56, 60, 73, 76, 77, 91, 96, 112, 121, 141, 146, 162, 171, 179, 182, 198, 215, 230, 235, 236, 237, 241, 277, 278

Ilanka 25, 26, 31, 219

Iłowa 18

Iłowiec 132,199

Iłowo 199

Inowrocław 80, 82,117

Ińsko 132

J

Jabłonna 67,106,119

Jałta 189

Indeks nazw geograficznych 379

Janówek 80 Japonia 112 Jarocin 298, 313 Jarzyce 128 Jasieniec 129,140 Jasło 68, 94, 98 Jastków 57 Jastrowie 132,199 Jelenia Góra 227 Jeziorna 24

Jezioro Balaton 64, 68, 91, 235, 237

Jezioro But 248

Jezioro Chłop 26

Jezioro Chobienickie 25, 26

Jezioro Chycina 26

Jezioro Ciecz 31

Jezioro Cisie 26

Jezioro Czyste 26

Jezioro Długie 26

Jezioro Dusko 26

Jezioro Duże 26

Jezioro Goszcza 26

Jezioro Grójeckie 25, 26

Jezioro Jarnatowskie 26

Jezioro Konin 26

Jezioro Kostrzyńskie 253

Jezioro Krzywe 26

Jezioro Kurskie 26

Jezioro Lipawki 26

Jezioro Lipianki 26

Jezioro Łubianka 44

Jezioro Lubicz 26

Jezioro Lubikowskie 26

Jezioro Lubniewickie 26

Jezioro Lubniewsko 26

Jezioro Lutol 25, 26

Jezioro Malcz 26

Jezioro Męcko 26

Jezioro Miedwie 181,182, 239

Jezioro Młyńskie 25, 26

Jezioro Morzycko 286

Jezioro Muritz 66

Jezioro Niesłysz 26

Jezioro Nowomiejskie 25

Jezioro Okrągłe 248

Jezioro Ostrowiec 44 Jezioro Paklicko Małe 26 Jezioro Paklicko Wielkie 26 Jezioro Płoń 182, 239 Jezioro Radachowskie 26 Jezioro Rybojadło 25, 26 Jezioro Sandacznik 26 Jezioro Smolno 44 Jezioro Szarcz 26 Jezioro Wędrzyńskie 26 Jezioro Wielkie 25, 26 Jezioro Wielkowiejskie 25 Jezioro z Wyspą 26 Jezioro Zbąszyńskie 21, 25, 26 Jezioro Zdbiczno 44 Jordanowo 140 Jordanów 298 Józefów 68,106 Jugosławia 70,132, 232 Jurbork 68,

K

Kaczawa 28, 45

Kaleńsko 32,157

Kaliningrad patrz Królewiec

Kalisz 82, 298, 299

Kalisz Pomorski 182,199, 200

Kaliszany 119

Kalsk 139

Kaława 140

Kałuszyn 109

Kamień 127

Kampinos 80

Kanał Bydgoski 180

Kanał Hohenzollernów 179, 232, 320, 347

Kanał Obry 25,27

Kanał Obrzycki 25,139

Kanał Odra-Sprewa 31,144

Kanał Płoński 182

Karczew K)6

Kargowa 24, 41,131,139,150 Karkowo 127 Karlsbiese 156, 325,

Karpaty 35, 51, 67, 68, 75, 77, 90, 93, 94, 101,109,113,120

Karsko 134

380 Indeks nazw geograficznych

Katowice 125, 298, 300

Kazimierz Dolny 105

Kąty Wrocławskie 202

Ketschendorf 348

Kęszyca 140

Kiehnwerder 291, 333

Kielce 98,110

Kiełpiny 56

Kienitz 32,134,136,154,155,156, 325 Kietz 38, 158, 161, 176, 244, 253, 258,

265, 326

Klein Neuendorf 156

Kleinbarnim 333

Klempicz 303

Klenica 41

Klesno 44

Klessin 161, 212

Kleszczów 17, 20

Kluczewo 127

Kłajpeda 68

Kłodawa (woj. kujawsko pomorskie) 298 Kłodawa (woj. lubuskie) 306, 307 Kłodzko 95

Kłopot 31

Kłosów 326

Kobylin 313, 314

Kolesin 139

Kolmar 69

Kolsko 149

Kołobrzeg 45, 318, 321

Konotop 24

Kopanica 17,21,41

Koronowo 116,117, 119, 129, 130, 133, 150,199

Kosieczyn 139

Kostrzyn 5, 7, 8,15,17,19, 24, 25, 27, 31, 32, 34, 37, 38, 40, 45, 49, 53, 57, 60, 61, 78, 95, 105, 125, 128, 132, 134, 144-146,154-157,161,162,164,170, 171,173,174,176,178,179,181,183,

194,197,    201, 211, 212, 214-216, 218, 219, 223, 225, 232, 239, 243-249, 251, 253, 255, 256, 259, 261-264, 267, 269, 270, 277, 283, 287, 291, 292, 312, 315, 326, 330, 339, 341

Kostrzyn - Nowe Miasto 38, 176, 177, 249, 250, 251, 256, 258, 260, 261

Kostrzyn - Stare Miasto 38,176, 256, 267 Kostrzyn-Kietz patrz Kietz Kościan 313

Kościerzyna 201

Kóthen 337, 338

Kotlina Gorzowska 24

Kowal 80, 82

Kowalewko 119

Kowno 104

Kożuchów 205

Krajenka 116,132

Kraków 90, 95,104, 228

Krausnick 348

Kręgi 44

Krępa 47

Krobia 313

Krobielewo 41

Krosno Odrzańskie 7,17, 20, 21, 26, 29-31, 39, 47, 140, 143, 166, 167, 171, 178, 179, 205, 206, 218, 223, 225, 230-233

Krotoszyn 313, 314

Królewiec 104

Krummer See 338

Kruszewo 298

Kruteczek 300

Krzeszewo 303

Krzeszyce 27

Krzynki 310

Krzystkowice 40, 47, 64, 206

Krzyż Wielkopolski 27, 45, 55, 56, 277, 290, 293, 298, 300, 303, 304, 306, 309, 313

Krzyżowniki 119

Kuhbrucken-Vorstadt 244, 245 Kummersdorf 345 Kunersdorf 334, 337, 343 Kunice 31

Kunowice 27, 31, 38,141,164,166,167, 219, 223, 224, 225

Kunowo119

Kurlandia 51, 67, 68, 87, 88,182, 201 Kursko 43,140, 306

Indeks nazw geograficznych 381

Kusowo 118

Kutno 55, 80,194, 276, 298

Kwilcz 128, 313

Kwisa 28, 204

L

Lasocin 205

Lebiedin 271

Lebus patrz Lubusz

Legionowo 67,106

Legnica 21,184, 202, 227

Leszno (woj. mazowieckie) 80 Leszno (woj. wielkopolskie) 149, 313, 314 Leszno Górne 47

Letschin 156, 325

Lędyczek 200, 218

Lichtenberg 132

Linia Nibelungów 48, 56, 95,185 Linia Odrzańska 204 Linia Środkowej Odry 29 Lipawa 68

Lipie Góry 305, 306, 307

Lipka 182

Lossow 326

Lotyń 127

Lubanowo 323

Lubartów 107, 295

Lubasz 300, 303, 313

Liibben 317, 348

Lubelszczyzna 311

Lubiechów Dolny 246

Lubiewka 24

Lubin 313

Lublin 63,104,107, 295

Lubniewice 27, 44, 220, 313

Lubrza 140

Lubsko 39, 63, 65, 232

Lubusz 17, 19-21, 31, 32, 132, 164, 167, 215, 218, 223, 225, 244, 325, 334

Lubasz (Wlkp.) 313

Luckenwalde 181,184, 345, 347

Luksemburg 69

Lunow 246

Luszkowo 118

Lutol Suchy 140

Lutowo 199, 310

Ł

Łaba 128, 129,131, 184, 315, 320, 328, 347, 349

Łabiszyn 118

Łagów 23, 31,140,143, 232

Łask 298

Łaskarzew 107

Ławy 279, 280

Łąkie 139

Łęknica 39, 40

Łochowice 140

Łogżenica 132

Łomianka 30

Łomna 80

Łomy 30

Łomża 67

Łosice 105

Łowicz 82

Łódź 54, 65, 79, 80, 82, 105, 110, 112, 114,194, 298

Ługi 306

Łuków 295

Łysogórki 323

M

Magdeburg 21

Magnuszew 84, 85,105

Malbork 78, 79

Malchow patrz Berlin

Malczyce 204

Mallnow 128

Manschnow 161, 326

Marchia Brandenburska 20

Marcinowice 140

Margonin 116

Mariampol 118

Markocin 246

Marxwalde 330

Marzahn patrz Berlin

Maszewo 27,140

Mazowsze 68

Mątwy 276

Meklemburgia 31, 66, 216, 321 Miastko 44, 201 Michendorf 131,150 Michorzewo 313

382 Indeks nazw geograficznych

Miechów 79

Mielec 68

Mierucin 117

Mieszkowice 31,132,155, 284, 292 Międzychód 24, 45,120,133, 313 Międzyrzec Podlaski 57 Międzyrzecki Rejon Umocniony 14, 17,

22,    29, 33, 40, 41, 43-45, 49, 55,131-133,136-139,141,151,158,163,166, 191, 219, 224, 233

Międzyrzecz 17, 25, 27, 33, 39-41, 127, 132,140, 220, 231-233, 313

Mikołajki 118

Milsko 233

Miłkowo 300

Mińsk 14

Mińsk Mazowiecki 105

Mirosławiec 199, 200

Mława 78

Młyny 132

Mogielnica 98

Moryń 132,169, 286, 287, 323 Morze Bałtyckie 7,19, 51, 67, 68, 77, 94,

101,113,120,127, 200, 218, 294, 314, 321

Morze Białe 75

Morze Czarne 75

Moskwa 11,14, 55,131, 318

Mostki 43,140

Mrocza 116,117,129

MRU patrz Międzyrzecki Rejon Umocniony

Mszczonów 80

Murucin 129

Muskau patrz Mużaków

Muszyna 24

Muszyniec 79

Mużaków 47, 48, 49

Myślibórz 54, 62, 290, 291, 293, 306, 309, 314

N

Nadarzyce 44,183, 200

Nagykanizsa 68

Nakło 119,120,133

Namyślin 291

Narew 6, 67, 68, 76, 80, 90, 98,104,107, 109, 269

Neszmely 68

Neubarnim 156,157, 325,

Neubruck 345, 348

Neue Muhle 348

Neuendorf154, 348

Neuglietzen 325

Neulewin 157, 325, 348

Neutrebbin 333

Neuzelle 144

Nętkowo 240

Nida 35

Nidzica 79

Niederfinow 337

Niegosławice 204

Niemcy 17, 22, 23, 31, 32, 34, 44, 45, 61, 68, 69 ,70-76, 86, 95, 100, 101, 104, 113, 115, 132, 150, 178, 182, 188-190, 208, 235, 236, 237, 243, 270, 277, 347

Niemen 67, 68, 93

Niesky 347

Nietkowice 29,140

Nietków 232, 233

Niewieścin 118

Niewitz 348

Nizina Północnoniemiecka 90 Nizina Śląska 28

Nizina Wielkopolsko-Kujawska 23 Nogat 118,182 Norwegia 100 Nosocice 38

Noteć 22, 23, 25, 27, 44, 45, 133, l'34, 180, 277, 303-306

Nowa Marchia 20, 22, 23

Nowa Sól 28, 39, 47,149,183, 205 Nowa Wieś 128 Nowa Wieś Zbąska 133 Nowe 218

Nowe Drezdenko 45

Nowe Miasteczko 39, 205

Nowe Miasto 79, 80,118

Nowiny 127

Nowogród Bobrzański 18, 204, 205, 232 Nowy Dworek 140

Indeks nazw geograficznych 383

Nowy Jasieniec 117

Nowy Łowicz 200

Nowy Tomyśl 313

Nysa Kłodzka 28, 45

Nysa Łużycka 8,18, 20, 24, 28-31, 35, 40, 47, 56, 63-65,143,150,178,179, 203, 204, 206, 207, 290

O

Oborniki 298

Obra 17, 24-26, 40,128,131

Obrzyca 24, 25, 28, 29,150

Oderberg 330, 337, 338

Oderbruch 173

Odra 5-10, 13-15, 17-33, 35, 37, 38, 40, 41, 43, 45, 47-51, 53, 55, 56, 61-65, 88, 94-96, 105, 108, 113, 118-121, 124-134,136,137,139-147,149-151, 153-158,161-167,169,171,173,175, 176,178-185,187-192,196-205, 207-211, 213-219, 222-225, 227, 230-233, 236, 238, 241, 243-246, 248, 249, 253, 255, 258, 262-265, 269-271, 273, 277-292, 294, 305, 306, 309, 312, 314-316, 319-321, 323-330, 334-339, 341-346, 351-353

Odrzańsko-Nyski Rejon Umocniony 39, 47,50

Ogard 309

Ognica 318, 325, 337

Okonek 127,132,197, 218

Okręg Morawsko-Górnośląski 90

Olsztyn 87,104

Oława (miasto) 118, 202

Oława (rzeka) 28

Ołobok 24, 26, 29,139

Ołomuniec 95

Opalenica 127, 313

Opole 47,118,125,147, 313

Orneta 118, 200

Ortwig 157, 291, 325

Osieck 107

Osiecko 232

Osiecznica 30

Osieczno patrz Stare Osieczno Ostrawa 181

Ostrołęka 67

Ostrowiec Świętokrzyski 98,110 Ostróda 127 Ostrów 127

Ośno Lubuskie 27, 39, 44, 57,181 Otorowo 128 Otwock 105

P

Paklica 24, 26, 43

Palędzie 119

Pałek 139

Pamiątkowo 119

Pawłowice 313

Pełczyce 310

Petersdorf 345

Piasek 246

Pieńsk 318

Pilgram 330, 344

Pilica 35,106,110,147

Pilsk 306

Piła 55, 95,116,120,128,133,179,189,

197,199,    200, 293, 298, 303

Pińczów 98

Piotrków Trybunalski 79,105, 298, 300

Piotrkówek 79

Piotrowice 204

Pireneje 23

Piza 70

Pliszka 25, 31

Płock 79

Płonie 182

Płońsko 132

Pniewy 27,119,133, 313

Pniów 140

Poczdam 320

Poddębice 298

Podelzig 161, 212, 325, 334, 343

Podgaje 150,199

Podlegórz 25

Podmokle Małe 139

Pogórze Sudeckie 35

Pojezierze Lubuskie 28, 30, 31,178

Pojezierze Myśliborskie 52,178

Polesie 56, 62

Policko 25,140

384 Indeks nazw geograficznych

Polska 6, 8,19, 20, 22-28, 33-35, 54, 56, 75, 77, 79, 82, 87, 90, 95, 100, 103, 188, 206, 270, 271, 291, 305, 312, 314, 316, 336

Połczyn 45

Połęcko (pow. krośnieński) 30,140 Połęcko (pow. słubicki) 326 Pomorsko 29, 30,139, 233 Pomorze 8, 19, 22, 52, 54, 96, 116-118,

127,146,150,173,178,179,181-184,

187.197,    200, 201, 208-210, 216, 226, 230

Pomorze Gdańskie 55

Pomorze Zachodnie 20, 23,146,178,183, 208,218

Popówka 24

Postomia 24, 25, 26, 32

Poznań 6,13, 27, 31, 33, 35, 55, 77-79, 84, 87, 95, 112,114,115, 119,122, 124, 128, 133, 145, 158, 180, 189, 192,

194.197,    226, 227, 277, 298-300, 306, 313,316

Pozycja Jezior Obrzańskich patrz Pozycja Trzcielska

Pozycja Obrzańska patrz Pozycja Trzcielska

Pozycja Jezior Pomorskich 45 Pozycja Środkowej Odry 17, 33, 45, 47 Pozycja Trzcielska 41

Pozycja Warty 40

Poźrzadło Wielkie 132,199

Półwysep Kurlandzki patrz Kurlandia Pradolina Toruńsko-Oberswaldzka 18,

23,    24, 30

Pradolina Warciańsko-Odrzańska 28 Pradolina Warszawsko-Berlińska 18, 23,

24,    28, 30, 31

Praga 87, 269

Praga patrz Warszawa

Prenzlau 182, 263

Prochowice 118

Prostynia 200

Prusy Wschodnie 51, 52, 67, 68, 75, 76, 87, 89-91, 94-98,118,125,180,197, 200, 201, 294, 316

Prusy Zachodnie 90,178 Prypeć 339 Przemków 39, 204 Przewóz 39, 40, 48, 54 Przybiernów 323, 324 Przyłęg 278, 304, 306 Przytoczna 128 Przytok 153

Pszczew 41,132,133,140 Puławy 104, 272, 295 Pułtusk 67, 78 Puszcza Notecka 27, 55, 56 Puszcza Rzepińska 27, 233 Pyrzyce 54, 62,181,182,199 R

Raab 234

Racławice 131

Radnica 27, 30,140

Radom 80, 98,110

Radomsko 79

Radzymin 104

Rakowice 313

Rathstock 161,162, 215, 244, 341

Ratzdorf 150

Rawa Mazowiecka 80

Rawenna 70

Rawka 95

Rąpice 31, 39

Rczcza Struga - Kanał Czerwony 25

Ręcz 199, 200, 240

Rehfeld 136,154

Reitwein 162,163, 211, 326

Ren 69

Resko 303

Rogoźno 298

Rosaliendorf 337

Rosengarten jako Rossengarten 344

Rothziess 348

Równina Rzepińska 24

Różan 67

Różanki 303

Ruciane 118

Rudnica 157

Rudnik 306

Rudzianka 24

Indeks nazw geograficznych 385

Rumunia 71, 72

Runowo 127

Rybocice 27, 31,166

Rygiel Bobru 47

Rygiel Warty 45

Ryn 118

Rynarzewo 117

Rzepin 27, 31, 39, 44, 57, 62, 163, 164,

169,181, 219, 222, 223 Rzeszów 95 Rzęśnica 323

S

Sachsendorf 158, 325

Sandomierz 68, 78, 87,104

Sanków 306

Sanniki 79, 80,105

Santoczno 304, 306,

Santok 21, 25, 39, 41

Sarbinowo 247

Saska Kępa patrz Warszawa

Schlaubehammer 338

Schónfliess 334

Schwedt 6, 48, 155, 181, 182, 184, 197,

199,    291, 317, 320, 321 Seelow 12,128,164, 262, 327, 332 Sępólno Krajeńskie 117, 130, 150, 199,

200,    218, 298 Sieciechów 98

Siedlce 105-107, 295, 296

Siedliska 107

Siedlisko (woj. lubuskie) 47

Siedlisko (woj. wielkopolskie) 119 Siekierki 32, 287, 324, 335 Sieradz 114, 300 Sieraków 56,128 Sietzing 29

Sieversdorf 344

Skaryszew 82, 98

Skąpe 43,139,140

Skierniewice 80,82

Skórcz 218

Skórzyn 27

Skrzynno 82

Skwierzyna 24, 25, 27, 39, 41, 43, 132,

135, 233, 313

Sława 149

Sławin 306

Słońsk 23, 27, 57,157,163, 222 Słowacja 90

Słubice 20, 27, 31,166, 212, 218, 223-225

Słupsk 44

Sobolewo 298

Sochaczew 80, 298

Sokolsko 306, 310

Soż 211

Spechthausen 337

Sprewa 290, 320, 345

Spudłów 326

Stalingrad 63

Stany Zjednoczone 69, 70,189,190 Stara Odra 28, 29, 48,156, 211, 287, 289,

324, 337, 338 Stara Rudnica 325 Stare Bielice 44 Stare Drzewice 175 Stare Kurowo 303, 306 Stare Łysogórki 32, 287 Stare Osieczno 44,134, 277, 303, 306 Stare Siekierki 288

Stargard Szczeciński 127,132,150,181,

182,197,199,    209, 216, 236, 238, 277,

293, 306, 314 Staropole 43 Starowice 200 Stary Błeszyn 32 Stary Tomyśl 119 Stawno 324 Stepnica 321 Stęszew 313 Stężyca 98 Stoczek 107 Stolpe 246

Stolzenhagen 246, 330

Storkow 348

Strąpie 310

Strom 245

Strzelce Krajeńskie 27,127,132,134, 276,

277, 278, 298, 301, 303, 304-307, 313 Strzelczyk 306 Suchań 132,199, 239

386 Indeks nazw geograficznych

Sudety 28

Sulechów 23, 27, 29, 39-41,139, 232, 233 Sulejewo 119

Sulęcin 23, 27, 39, 40, 44, 53, 57, 62,132, 220,231, 232

Sumy 271

Suponin 118

Suraż 105

Sypniewo 127,199

Szamotuły 119, 313

Szczaniec 140

Szczawin 246

Szczecin 27, 31, 48, 62, 95,130,146,182, 197, 201, 218, 239, 241, 291, 306, 312, 318

Szczecinek 44, 45,197, 201

Szczuczyn 119

Szekesfehervar 68

Szklarka Radnicka 26

Szprotawa 39, 40, 47, 202, 204 Szumiłowo 32,157 Szwecja (wieś) 127,199 Szydłów 18

Ś

Ścinawa 18,19,147,149, 202, 204 Śląsk 19, 20, 22, 27, 54, 57 Śląsk Cieszyński 118 Śląsk Opolski 147 Ślęża 28

Śmigiel 131,133,150

Środa Wielkopolska 298

Środkowe Nadodrze 5, 6, 9,14,17-19, 22, 24-28, 34, 35, 37, 39-41, 50, 52, 53, 65, 66, 124, 147, 167, 233, 235, 237, 238, 269, 308, 309

Świebodzin 23, 27, 39, 41, 43,127, 132, 135,139,140, 232, 233

Świecie 182

Świecko 31, 50,164,166, 215, 223 Święcichowa 313

T

Tarnówek 324

Tczew 201

Telkmicko 118

Teltowkanal 347, 351

Tempelfelde 338

Teupitz 348

Tomaszów Mazowiecki 82,104, 298 Toporów 27

Toruń 35, 95, 114, 115, 118, 120, 194, 200, 298, 299

Torzym 27, 31, 39, 44,164, 223, 232 Trójmiasto 312

Trzcianka 116, 119, 127, 132, 133, 199, 277

Trzciel 27, 41,127,131-133,140, 313

Trzebiechów 149

Trzebiszewo 128

Trzebów 326

Trzebule 232

Trzecia Rzesza patrz III Rzesza Trzemeszno Lubuskie 143 Trzemiętowo 119,199 Trzęsacz 117,129 Tuchola 218

Tuczno 44,183, 303

Tukums 68

Tuplice 39, 40

Turek 298

Turia 104

Tuszyn 54

Tylża 67

U

Ujście 277

Ukraina 103

Urad 164,181, 215, 222

USA patrz Stany Zjednoczone Ustka 44

V

Vogelsang 164, 223, 225, 342

W

Wale wice 156

Wał Pomorski 13, 17, 33, 40, 44, 45, 49, 55,134,191, 277, 310-312

Wał Zielonogórski 28, 29

Wałcz 44, 49,132,183,199

Wałdowice 157, 220

Wandlitz 337

Indeks nazw geograficznych 387

Warniki 250, 253, 255

Warszawa 13, 53, 65, 78, 79, 82, 87, 90, 94,100,104,105,110,124,130,174,

192,199,    272, 284, 285, 294, 296, 298

Warszawa-Praga 68,104

Warszawa-Saska Kępa 272

Warta 5,17,19, 22-27, 32, 35, 37, 40, 41, 45, 61, 64, 96,110,120,137,145,147, 157,176,179,180,181,196, 216, 231, 232, 239, 244, 245, 250, 253, 256, 257, 258, 260, 261, 264, 278, 300, 306, 341

Weigsensee patrz Berlin

Wellmitz 184, 225

Wełmin 304

Werbig 333

Werder 158

Wesoła 276

Węgrów 272

Węgry 64, 76, 87, 90, 91, 93-96,100,101, 183, 233, 235, 237, 238 241, 316

Węgrzyniec 140

Widuchowa 132,199

Wiedeń 77, 234, 316

Wielbark 79

Wieleń 133

Wielgowo 323

Wielichowo 127,13

Wielka Brytania 86,189,190 Wielka Wieś 139 Wielki Niż Europejski 23 Wielkopolska 19, 20, 22, 23, 26, 27, 52,

55, 56,124,137

Wielowicz 132,199

Wieluń 303

Wieprz 104

Wierzbnik 98

Wierzbno 41

Wierzchowo 150,199

Wiesenau 215, 225, 326

Więcbork 16,17,130,199

Wiskitno 117,129,133

Wisła 6, 8, 9,13, 35, 50, 51, 55, 57, 67, 68, 76, 80, 82, 84, 85, 86, 90, 94-96, 98, 103-107,109-111,114,118,123-125, 127,130,147,167,175,178,180,182,

191, 192, 195, 200, 201, 208, 218, 230, 236, 269, 272, 290, 295, 316, 329, 332

Wisłoka 35, 67, 68

Witnica 232, 315

Wittlich 231

Włochy 70, 71,102,115

Włochy (pod Warszawą) 53, 65 Włocławek 114,194, 298 Włostów 17, 20 Wogezy 109

Wojnowo 139

Wolimirzyce 139

Wolimitz 225

Wólsickendorf 338

Wolsztyn 56,119

Wołomin 104

Wriezen 32, 287, 330

Wrocław 27, 47, 77-79, 87,147, 202, 312, 313, 314, 316

Wronki 47, 56,133, 303

Września 276, 298

Wuhden 163, 215

Wuhlgarten patrz Berlin

Wulkow 338, 345

Wunsdorf 166, 219, 223

Wuste 334, 337, 343

Wysoczyzna Lubuska 24

Wysoka 43,136,140

Wysokie Litewskie 104

Wyszanowo 140

Wzgórza Gubińskie 206

Wzgórza Seelowskie 211, 330, 334, 335 Wzniesienia Gubińskie 28 Z

Zabór 151

Zagłębie Rybnickie 118

Zagórze 47

Zagórzyn 29

Zakrzewo 117,130,132,199 Zalew Kuroński 109 Zalew Szczeciński 321 Zalew Wiślany 118,182 Zamoly 68 Zamość 295

388 Indeks nazw geograficznych

Zasieki 39, 54, 63

Zatoka Gdańska 321

Zatoka Kamieńska 321

Zatoka Pomorska 197, 218

Zatoka Szczecińska 321

Zbąszynek 139,140

Zbąszyń 17, 21, 27,120,132,133,139,140 Zechin 156 Zgierz 298 Zgorzelec 202

Zielona Góra 27, 29, 31, 39, 50,153, 202, 204, 205, 230, 232-234

Zielonczyn 117

Ziemia Lubuska 6,19, 21-23, 32, 40 Ziemie Zachodnie i Północne 41 Ziemie Zachodnie 305 Ziltendorf 144, 218 Zistersdorf 235

Złocieniec 45,182

Złotów 199, 309

Zossen 264, 267

ZSRR patrz Związek Radziecki Związek Radziecki 67-71, 94, 189, 190,

197, 230, 271 Zwoleń 80 Ż

Żabczyn 265, 266

Żabice 132, 326

Żabicko 303

Żagań 18, 40, 45, 47, 202, 204, 205 Żary 39, 40, 206

Żelechów (woj. lubuskie) 107,140, 323 Żelechów (woj. zachodniopomorskie) 323 Żeromin 54

Żychlin 79,105

Zapraszam