Witam na aukcji Ancient Corner!
Przedmiotem aukcji jest mały follis (AE4) cesarza Konstancjusza II (337-361), wybity w latach 347-348. Katalogowo to RIC VIII Nicomedia 50.
Awers: D N CONSTANTIVS P F AVG (Dominus Noster Constantius Pius Felix Augustus). Głowa cesarza w diademie w rozety w prawo.
Rewers: wieniec, a w nim VOT XX MVLT XXX (Votis vicennalibus Multis tricennalibus).
Mennica: SMNΔ, Nikomedia (dzisiejszy İzmit, Turcja), oficyna czwarta.
Waga: 2,31 grama
Średnica: 1,40 - 1,45 cm
Plusy: bardzo zgrabna moneta, regularna i co ważne, przy niewielkiej średnicy, ma dość dużą wagę (jest bardzo gruba jak na AE4). Ładna ciemno-zielona patyna. Świetny wizerunek cesarza i szczegółowy rewers. Polecam!
Minusy: sporo starego brudu, ale moneta wygląda z nim dobrze. Widoczne na zdjęciach przetarcia patyny na wysokich szczegółach.
Konstancjusz II (Flavius Julius Constantius) urodził się 7 sierpnia 317 roku w Sirmium (obecnie Sremska Mitrovica w Serbii), jako drugi syn Konstantyna I Wielkiego i Fausty. Ojciec nadał mu tytuł cezara 8 listopada 324 roku.
Na początku 337 roku Konstancjusz II spieszył do Konstantynopola po otrzymaniu wieści, że jego ojciec jest bliski śmierci. Ta informacja zastała go w Amidze (dzisiejsze Diyarbakır w Turcji), którą odbił na polecenie ojca z rąk Persów.
Konstantyn I Wielki zmarł 22 maja 337 roku. Syn urządził mu pogrzeb w Kościele Świętych Apostołów, najznamienitszej wówczas świątyni wschodniej stolicy imperium. Na żałobę nie było czasu - trzeba było szybko zabrać się za mordowanie innych niż bracia potencjalnych pretendentów do roli cesarza.
Wszystko wskazuje, że to właśnie Konstancjusz był odpowiedzialny za rzeź swoich kuzynów i wujów, głównie z linii Teodory (druga żona jego dziadka, cesarza Konstancjusza I Chlorusa, ojca Konstantyna I). Morderstwa w rodzinach cesarzy oczywiście zdarzały się, ale po raz pierwszy w historii było wydarzenie tej skali, tak jednoznacznie wynikające z politycznej kalkulacji. W krótkim czasie zginęło wiele osób, m.in. Dalmacjusz, jego brat Hannibalianus, ich ojciec Flawiusz Dalmacjusz. Flawiusz Dalmacjusz był wujem Konstancjusza, bratem przyrodnim Konstantyna I. Zabito także Flawiusza Konstancjusza, kolejnego wuja Konstancjusza II, ojca przyszłego cesarza Juliana.
Po czystce doszło do podziału Imperium pomiędzy cezarów, synów Konstantyna I. Konstancjusz zabezpieczył dla siebie najbardziej prestiżowe i bogate prowincje wschodu (Trację, Azję Mniejszą, Syrię, Egipt i Cyrenajkę (pólnocno-wschodnia Libia) i co najważniejsze, na jego terenach leżał Konstantynopol, wówczas główny ośrodek całego Imperium. Konstantyn II zarządzał Brytanią, Galią, Hispanią i Mauretanią. Konstans (13-14 lat), początkowo pod opieką Konstantyna II, otrzymał Italię z Rzymem, Numidię, Ilyrię, Panonię, Macedonię i Achaję.
W późniejszych latach Konstancjusz skupiał się głównie na obronie rzymskich terytoriów przed ciągłymi atakami Imperium Sasanidów, pod rządami króla Szapura I. Walki skupiały się w Mezopotamii. Ostatecznie Persom nie udało się trwale zająć żadnego istotnego terytorium.
W tym czasie na zachodzie, narastał krwawy konflikt pomiędzy Konstantynem II, a wchodzącym w dojrzałość Konstansem. Ten pierwszy, nie chciał zrzeć się formalnej kurateli nad bratem, która dawała mu duży wpływ polityczny na terenach Konstansa. Ostatecznie Konstantyn II został zabity w zasadzce pod Akwileją. Siedemnastoletni Konstans przejął wszystkie ziemie brata i władał 2/3 terenu Imperium (zachód i centrum).
Ten podział nie był kontestowany przez Konstancjusza II i przetrwał kolejne 10 lat, do 350 roku, kiedy to Konstans został zamordowany przez popleczników uzurpatora Magnencjusza (cesarz uzurpator od 18 stycznia 350 roku do 11 sierpnia 353 roku)
Jako jedyny cesarz, Konstancjusz II wziął odpowiedzialność za całe Imperium i postanowił ruszyć na zachód do walki z Magnencjuszem. Jednak sytuacja na wschodniej granicy cesarstwa wciąż wymagała dużo uwagi. Konstancjusz wyniósł Konstancjusza Gallusa, jednego z dwóch kuzynów, którzy pozostali w rodzinie po czystce, do rangi cezara wschodnich prowincji. Aby zapewnić lojalność kuzyna, oddał mu rękę swojej najstarszej siostry Konstantyny (zwanej też Konstancją).
28 września 351 roku armia Konstancjusza II zderzyła się z wojskami uzurpatora Magnencjusza w Panonii, pod Mursą (dzisiejszy Osijek, we wschodniej Chorwacji). Była to jedna z większych bitew historii Rzymu. Liczebnie zdecydowanie przeważał cesarz Konstancjusz, który dowodził 80 tysiącami dobrze wyszkolonych żołnierzy. Po stronie uzurpatora walczyło blisko 35 tysięcy ludzi. Konstancjusz odniósł zdecydowane, choć kosztowne zwycięstwo. Magnencjusz przeżył bitwę i wycofał się na północ Włoch. Konstancjusz nie ruszył w pogoń. Postanowił skupić się przez kilka miesięcy na odpieraniu ataków Sarmatów, którzy naciskali na froncie na rzece Dunaj.
W pierwszej połowie 352 roku Konstancjusz z wojskiem wszedł do Italii z zamiarem kontynuacji walk z Magnencjuszem. Miasta w Italii, jedno za drugim, klękały przed Konstancjuszem i własnymi siłami przeganiały garnizony uzurpatora. Tym razem Magnencjusz zbiegł do południowej Galii.
Do ostatniej bitwy doszło latem 353 roku w północnej Galii. Wojska cesarza po przekroczeniu Alp, weszły do doliny rzeki Izery. Równocześnie na tyły wojsk Magnencjusza uderzyć miały sojusznicze oddziały germańskich Alamanów, króla Chnodomara. Resztki wojsk Magnencjusza poniosły tu klęskę, po czym wycofały się do Lugdunum (Lyon). Pobity po raz kolejny uzurpator, został uwięziony przez własnych żołnierzy, którzy zamierzali wydać go Konstancjuszowi. Dnia 10 sierpnia 353 roku uzurpator odebrał sobie życie, a jego głowę jako przestrogę obwożono po kraju. Podobny los spotkał brata uzurpatora Decencjusza, który kilka dni później powiesił się w miejscowości Sens w Szampanii.
Trwająca dwa lata wojna domowa (zwana też uzurpacją Magnencjusza) zakończyła się. W jej wyniku zginęły dziesiątki tysięcy najwartościowszych żołnierzy Imperium, co zwiększyło podatność Imperium na ataki barbarzyńskich plemion w kolejnych latach.
W 353 i 354 roku Konstancjusz skupił się na odpieraniu ataków plemion Alamanów na froncie dunajskim. Tuż po tym jak ataki barbarzyńców ustały, Konstancjusz zaczął otrzymywać niepokojące raporty o sytuacji na wchodzie, zarządzanym przez kuzyna, Konstancjusza Gallusa. Raporty mówiły o nadużyciach władzy i tyranii cezara i jego małżonki Konstantyny (starsza siostra Konstancjusza).
Konstancjusz zdecydował się wezwać cezara wraz z małżonką do siebie. W drodze do Konstancjusza, gdzieś w Bitynii w Azji Mniejszej, Konstantyna zmarła w wyniku wysokiej gorączki. Gdy Konstancjusz Gallus dotarł do miasta Ptuj (północno-wschodnia Słowenia) w Panonii, został aresztowany przez żołnierzy Konstancjusza II. Przewieziono go do miasta Pula (Chorwacja), gdzie stanął przed obliczem cesarza. Gallus podczas przesłuchania twierdził, że winną wszystkich problemów i nadużyć była Konstantyna. Ta informacja tak rozzłościła Konstancjusza, że rozkazał natychmiastową egzekucję swojego kuzyna. Po chwili ochłonął i odwołał swój rozkaz. Niestety, ta druga informacja została wstrzymana przez Euzebiusza, jednego z eunuchów cesarza i kat zdążył wykonać wyrok.
Ciekawe w tej historii jest to, że obwiniając Konstantynę Gallus prawdopodobnie mówił prawdę. Według historyka Ammianusa Marcellinusa z tamtego okresu „Konstantyna [...] była prawdziwym potworem w niewieścim ciele, nigdy niesytym krwi ludzkiej”. Ponoć jej specjalnością było oskarżanie politycznych rywali o praktyki magiczne i pogańskie rytuały i skazywanie ich na śmierć. Historyk twierdzi, że robiła to też czasem dla osobistego zysku. Pisał o aleksandryjskim kupcu Klemacjuszu, w którym bez wzajemności zakochała się jego teściowa. Odrzucona i zła, w zamian za śmierć Klemacjusza, miała ofiarować Konstantynie drogocenny naszyjnik.
Jednak wracając do Konstancjusza II.
Ten zmagał się z ciągłymi najazdami barbarzyńców, którzy wyczuli osłabienie rzymskiej obrony po stratach w czasie uzurpacji Magnencjusza. Pojawił się też nowy uzurpator, Claudius Silvanus - wojskowy, który kilka lat wcześniej poddał się Konstancjuszowi po bitwie pod Mursą. Tę rewoltę udało się jednak szybko ugasić. Zadziałał prosty sposób - przekupiono część niewielkich sił wojskowych, którymi dysponował Silvanus w Galii. W efekcie został zamordowany przez własnych żołnierzy po zaledwie 28 dniach od wystąpienia przeciw cesarzowi.
Konstancjusz doszedł to wniosku, że to wszystko to zdecydowanie za dużo na jedną głowę. Konstancjusz Gallus nie żył, a po czystce z 337 roku pozostał, słownie jeden dorosły męski przedstawiciel rodziny. Był nim Julian (na zdjęciu obok), syn zamordowanego w czasie czystek, Juliusza Konstancjusza, przyrodniego brata Konstantyna I Wielkiego.
Julian miał dużo czasu na pozbycie się urazy za zabicie ojca. Szóstego listopada 355 roku przyjął od kuzyna tytuł cezara wraz z ręką ostatniej siostry Konstancjusza, Heleny. Tym sposobem Konstancjusz wyczerpał zasób cezarów i sióstr. Julian został wysłany pilnować sytuacji w Galii.
Konstancjusz zmuszony był ponownie zająć się problemami z Persami pod rządami Szapura II, którzy w 360 roku odnieśli kilka zwycięstw i zajęli kilka miast w Mezopotamii. W tym czasie Julian odniósł kilka zwycięstw w walkach z plemionami Alemanów. Kiedy Konstancjusz zarządał wysłania posiłków na wojnę z Persami, legiony w Galii zbuntowały się i okrzyknęły Juliana cesarzem.
Ze względu na ciągły nacisk Imperium Sasanidów, Konstancjusz nie mógł od razu zareagować na uzurpację Juliana. Ograniczył się do słania not, w których rządał zrzeczenia się przez Juliana tytułu cesarza i powrotu do bycia cezarem. Korzystając z chwilowego uspokojenia sytuacji na froncie, wynikającego z faktu, że wojska obu stron potrzebowały roku na odbudowę, Konstancjusz wyruszył rozwiązać problem z Julianem.
Nie dotarł daleko. Już w mieście Mopsuestia (niedaleko dzisiejszego miasta Adana w Turcji) stało się jasne, że Konstancjusz II jest śmiertelnie chory i nie dożyje spotkania z kuzynem. W ostatnich dniach cesarz, na swoje żądanie, został ochrzczony przez Euzoiusza, patriarchę Aniotchii. Tuż przed śmiercią ogłosił Juliana swoim prawowitym następcą. Zmarł w wyniku gorączki 3 listopada 361 roku.
Zapewniam błyskawiczną wysyłkę monety w bezpiecznym opakowaniu (koperta bąbelkowa).
W razie pytań, zachęcam do kontaktu!