Ciągle w naszej literaturze numizmatycznej odczuwa się niedosyt publikacji traktujących o pieniądzu papierowym. Doczekaliśmy się świetnego katalogu banknotów autorstwa Pana Czesława Miłczaka ale wciąż brakuje wydawnictw, w których można znaleźć ciekawostki i dodatkowe inf. związane z emisją "papierków". Poniżej prezentuje zestaw publikacji w tym temacie, będący wynikiem przejrzenia "Biuletynów Numizmatycznych" z lat 1989-1996. W siedmiu z nich znalazłem artykuły właśnie o banknotach, które uważam jednocześnie za godne przeczytania, interesujące, kształcące i warte dołączenia do biblioteczki. Poniżej lista tychże artykułów z krótką charakterystyką części z nich. -
Karol Bayer - prekursorem zainteresowań polskim pieniądzem papierowym (autor - Eugenia Triller, BN 4/94, str. 6-12) Świetny artykuł przygotowany w oparciu o listy K. Bayera do E. Hutten -Czapskiego (korespondencje sprzedaży kolekcji Bayera Czapskiemu). Zaczęło sie od tego, że w 1858r. podczas prac w archiwum skarbowym materiały dotyczące polskiego pieniądza papierowego uznano za niepotrzebne i zdecydowano sprzedać na licytacji. Bayer o licytacji dowiedział się już po fakcie, całość materiałów kupili natomiast żydzi "płacąc parę rubli za pud", od których on następnie je odkupił za 100 rubli srebrem. Opisuje zawartość zakupu: ".... Wiadomo, że pieniądze papierowe za czasów Kościuszki były wycinane z ksiąg sznurowych .... są to małe tomik zawierające zawsze po 500szt. w jednym, oprawne w płótno i opisane ..." "..odmienność liter na każdej złotówce ma ten powód, że były one odbijane z blach miedzianych rytowanych, a było ich kilka lub kilkanaście na jednej blaszce, może i cały alfabet...." ŚWIETNE -
Jaka była naprawdę wielkość emisji banknotów kościuszkowskich 1794r. (autor - Lech Kokociński, BN 4/94 str. 13-17) Temat ten autor poruszał już wcześniej ( BN2/94) natomiast przyczynkiem do napisania tego artykułu było zlicytowanie na 5-tej aukcji WCN banknotów o numeracji wyższej niż dotychczas notowane. Podważyło to dotychczasowe szacunki co do wielkości emisji banknotów kościuszkowskich " .... Jak zauważymy że ostatnie serie banknotów kościuszkowskich, drukowane pośpiesznie, nawet z błędami ortograficznymi - prawie w dniu klęski maciejowickiej, gdy Praga została już zdobyta i była pacyfikowana przez Moskali, to fakt ich niezarejestrowania w księgach kasowych .... nie może specjalnie dziwić...." -
Banknoty polskich powstań narodowych - postulaty badawcze (autor - Lech Kokociński, BN 2/94 str. 3-18) "...czy bilety skarbowe Insurekcji Kościuszkowskiej były pierwszymi polskimi banknotami ? Czy też nie należało by oddać palmy pierwszeństwa innym papierom wartościowym władz powstańczych: zaręczeniom skarbowym czy biletom menniczym - tzw. minccetlom - i je uznać za najstarsze polskie pieniądze papierowe?! " Tyle tytułem wstępu, a dalej jest coraz ciekawiej i czyta się po prostu jednym tchem. Szczegółowo opracowana Insurekcja Kościuszkowska, Powstanie Listopadowe i Styczniowe. Poruszone wiele pasjonujących ciekawostek np.: "... otóż absolutnie bezsporny jest fakt wywabienia chemicznego na wszystkich banknotach 25zł pierwotnego podpisu - nieznanego nam komisarza - po lewej stronie banknotu! Istniejący na tych banknotach podpis komisarza Piotra Grozmaniego złożony został wtórnie, tj. na miejscu wywabionego pod nim uprzedniego podpisu innego komisarza. Którego ? Za co uznano go niegodnym do składania podpisu ?..." Naprawdę ciekawy i obszerny artykuł. REWELACJA -
Aukcja kolekcji banknotów polskich Wacława Dąbrowskiego (autor - Lech Kokociński, BN 2/94 str. 19-26) Sprawozdanie z licytacji na aukcji WCN 5 części zbioru Wacława Dąbrowskiego, największej dotąd zgromadzonej kolekcji polskiego pieniądza papierowego. Niegdyś kolekcja zawierała około 1000 typów banknotów polskich (nie licząc odmian serii i kolorów), w tym samych banknotów kościuszkowskich 128 różnych odmian oraz 1280 bonów prywatnych... część kolekcji w 1963r. trafiła do Gabinetu Numizmatycznego NBP (w tym 41 szt. najcenniejszych projektów rysunkowych i wzorów banknotów XIX wiecznych ) Na WCN 5 licytowano ponad 500pozycji. Artykuł ten to opis aukcji oraz najciekawszych okazów wystawionych na licytacje. Czyta się z wypiekami na twarzy. -
Produkcja banknotów przez Związek Walki Zbrojnej i Armię Krajową (autor - Mieczysław Czerski, BN 10-12/89 str. 3-9) "Po zakończeniu działań wojennych w 1939r. powstał w konspiracji ZWZ .....Powołano specjalna komórkę PWB 17 (Podziemna Wytwórnia Banknotów)" Niniejszy artykuł to właśnie opis działalności i "produkcji" w/w komórki oraz innych, ciekawych faktów związanych z pieniądzem papierowym w okresie okupacji., między innymi geneza pojawienia się banknotów ze stemplem "AK Reguła Pierwszy Żołd Powstańczy" POLECAM - Zaczyna się od szkiców
(autor Jan Moczydłowski, BN 7-12/90 str. 67-70) Krótki ale ciekawy artykuł o Ryszardzie Kleczewskim, projektancie w PZG a później w PWPW. W artykule zamieszczone kilka zdjęć ciekawych, niezrealizowanych projektów banknotów autorstwa właśnie Kleczewskiego, oraz krotko przedstawiony jego dorobek w tej dziedzinie. INTERESUJĄCE - POLECAM - PIENIĄDZ FAŁSZYWY "Niecodzienna wystawa"
(autor - Janusz Kurpiewski, BN 1/96 str. 23-29) Reportaż z wystawy pieniądza fałszywego przygotowanej przez Lecha Kokocińskiego "..cała trzecia sala wystawowa poświęcona jest wylącznie fałszerstwa pieniądza papierowego - od obiektów Insurekcji Kościuszkowskiej po emisje 1965r. .." -
Nieznana wersja Biletu Państwowego 5zł z 1926 roku. (autor - Jerzy Koziczyński, BN 1/96 str. 31 - 35) ".....przeglądając jedną z największych kolekcji polskiego pieniądza papierowego natrafiłem na zupełnie nieznaną wersję biletu państwowego o nominale 5zł z 15 paź. 1926r. ......projekty banknotów okresu międzywojennego są niezwykle rzadkie..... nie znamy żadnego biletu państwowego czy skarbowego wydanego i nie wprowadzonego do obiegu przez Ministerstwo Skarbu .... zachodzi przypuszczenie że jest to jedyny egzemplarz tego biletu, który zachował się do naszych czasów ......wydrukowany z inna datą emisji tj. 15.paź 1926 a nie 25 paź. 1926 ......" P O L E C A M -
Oznaczenia i drukarnie banknotów emisji 1 lipca 1948 (I) (autor - Jacek Tylicki, BN 4/96 str. 16-23) Interesujący artykuł, próba uporządkowania i wyjaśnienia choćby części zagadek związanych z jedną z najmniej znanych, i najbardziej intrygujących emisji pieniądza polskiego, jaką była emisja z roku 1948. W temacie tym do dziś pozostały pytania bez odpowiedzi, na część z nich próbuje znaleźć odpowiedź autor. W artykule opisane nominały od 2zł do 20zł włącznie. POLECAM -
Przyczynek do dziejów polskiej inflacji - Projekt realizacyjny banknotu 50mln MKP z 1924r. (autor - Lech Kokociński, BN 4/95 str. 25-29) "... PKKP dopuściła już w listopadzie 1923r. do obiegu pieniężnego dwa rodzaje przekazów.... o nominałach 50mln i 100mln mkp. .... licząc się z dalszą inflacją przewidziała na 1924r. emisję banknotu o nominale 50mln mkp. ..... Zakłady Graficzne Biblioteki Polskiej w Bydogoszczy .... wydrukowały dwustronne, litograficzne projekty banknotów 50mln mkp...." W artykule zamieszczone zdjęcia i szczegółowy opis w/w, unikalnego banknotu. WARTO PRZECZYTAĆ - Banknoty z nadrukiem "GETTO WALCZY"
(autor - Stanisław Bulkiewicz, BN 7-12/90 str. 42-44) - Recenzje publikacji o banknotach i inne, drobne artykuły "banknociarskie" lub z banknotami powiązane zawarte w wystawionych biuletynach
- Papierowe bony rabatowe z Tych (BN 2/94) - Recenzja pracy Bogumiła Sikorskiego "Papierowy pieniądz zastępczy Wągrowca i Damasławka 1914-1919 (BN 2/94) - Recenzja pracy M. Kowalskiego "Polski Pieniądz papierowy 1974 - 1994" (BN 2/94) - Bony papierowe miasta "Myślenice" (BN 10-12/89) - Banknoty z nadrukami (BN 7-12/90) - Nieznane bony Bolesławca nad Prosną i Stolina na Polesiu. (BN 1/96) - Nowy banknot 100-dolarowy USA (BN 1/96) Przedmiotem aukcji jest zestaw "Biuletynów Numizmatycznych" (osiem zeszytów) zawierających w/w artykuły oraz mnóstwo informacji na inne, numizmatyczne tematy. Wszystkie zeszyty są nowe i w idealnych stanach. Koszt tego zestawu to równowartość średniego banknotu - chyba warto bo wiedza uzyskana w ten sposób może zaprocentować wielokrotnie :) | | |